Ο Βολοκολάμσκ Ιλαρίωνας σχολίασε τη σχεδιαζόμενη ψήφιση του θρησκευτικού νομοσχεδίου από το ουκρανικό Κοινοβούλιο και όπως λέει χαρακτηριστικά: «ο νόμος προφανώς θα στρέφεται κατά μίας θρησκευτικής οργανώσεως δηλαδή της Ορθοδόξου Εκκλησίας της Ουκρανίας του Πατριαρχείου Μόσχας, μοναδικής κανονικής Ορθοδόξου Εκκλησίας στην Πολιτεία αυτή με αναγνώριση από την οικουμενική Ορθοδοξία».
Χαρακτηριστικά αναφέρει στη δήλωσή του που δημοσιεύεται από το Πατριαρχείο Μόσχας:
Απόπειρα της ολοκληρωτικής επαναδιαμορφώσεως της θρησκευτικής καταστάσεως στην Ουκρανία, παρά τη γνώμη της πλειοψηφίας των πιστών, κάτι που κυοφορεί τις βαρύτατες συνέπειες για την πολιτική ειρήνη στη χώρα, η οποία ούτως ή άλλως μαστίζεται από την αντιπαράθεση, μπορούμε να χαρακτηρίσουμε την εξέταση των νομοσχεδίων ὑπ’αριθμ. 4128 και 4511, τα οποία στις 18 Μαΐου 2017 θα τεθούν σε ψηφοφορία στη Βουλή της Ουκρανίας. Τόσο οι θρησκευτικοί παράγοντες, όσο και οι κοσμικοί εμπειρογνώμονες τα αποκαλούν ως εικείνα τα οποία εισάγουν διάκριση σε βάρος της μεγαλύτερης θρησκευτικής οργανώσεως της Ουκρανίας, δηλαδή της Ορθοδόξου Εκκλησίας της Ουκρανίας με δώδεκα χιλιάδες και πλέον ενορίες.
Το νομοσχέδιο ὑπ’αριθμ. 4128 προβλέπει τροποποιήσεις στο Νόμο «Περί ελευθερίας συνειδήσεως και θρησκευτικών σωματείων». Οι νομοθέτες καλούνται να δεχθούν μια θέση σύμφωνα με την οποία άτομα δύνανται να ανήκουν στη θρησκευτική κοινότητα βάσει του αυτοπροσδιορισμού και να χορηγηθεί σε αυτά δικαίωμα να αλλάξουν το Καταστατικό της κοινότητας διά ψηφοφορίας με απλή πλειοψηφία.
Φαινομενικά θα μπορούσαμε να πούμε, και τι έγινε; Και όμως ας εξετάσουμε την κατάσταση, η οποία διαμορφώνεται στην Ουκρανία: μέχρι σήμερα στη χώρα αυτή έχουν καταληφθεί σαράντα και πλέον Ιεροί Ναοί της Ορθοδόξου Εκκλησίας της Ουκρανίας του Πατριαρχείου Μόσχας. Το σενάριο των καταλήψεων είναι ίδιο: σε Ναό του χωρίου παρουσιάζονται πρόσωπα, τα οποία ποτέ πριν δεν ήταν ενορίτες του (μπορεί να είναι χωριανοί του χωριού ακόμα και επισκέπτες), οι οποίοι δηλώνουν ότι αυτοί απαρτίζουν την κοινότητα του Ναού και συνεπώς έχουν επ’αυτού δικαιώματα και ως εκ τούτου αποφασίζουν την υποταγή αυτού στη δικαιοδοσία των σχισματικών. Εάν τώρα αυτές οι ενέργειες προσκρούουν στο νόμο και κατόπιν σχετικής καταγγελίας της κοινότητας της κανονικής Εκκλησίας το δικαστήριο δικαιώνει αυτή, σε περίπτωση υπερψηφίσεως του νομοσχεδίου ο νόμος θα είναι υπέρ των καταληψιών.
Το δεύτερο νομοσχέδιο το οποίο η Βουλή της Ουκρανία θα εξετάσει στις 18 Μαΐου εισάγει κανονισμούς οι οποίοι τυγχάνουν αδιανόητοι σε μία χώρα, η οποία κηρύσσει ελευθερία συνειδήσεως και του θρησκεύειν. Ακριβώς αυτός ήταν ο λόγος διατί η συνηγόρος του πολίτη της Βουλής της Ουκρανίας κα Β. Λουτκόβσκαγια δήλωσε για τη μη συμμόρφωση του νομοσχεδίου 4511 προς το Σύνταγμα της Ουκρανίας.
Το σχέδιο νόμου «Περί ειδικού καθεστώτος των θρησκευτικών σωματείων των οποίων οι έδρες ευρίσκονται στο κράτος που η Βουλή της Ουκρανίας ανεγνώρισε ως χώρα-εισβολέα» προβλέπει ότι μια εκκλησιαστική οργάνωση με αυτό το καθεστώς θα στερηθεί σημαντικά τα δικαιώματά της. Επιβάλλεται να συνάψει ένα ειδικό συμβόλαιο με την Ουκρανική Πολιτεία, να παίρνει εγκρίσεις από το Υπουργείο Πολιτισμού για όλους τους διορισμούς στις ανώτατες και ανώτερες θέσεις. Επιπλέον, για α’ ή β’ λόγο η Πολιτεία έχει δικαίωμα απλώς να τη διαλύσει.
Σε περίπτωση υπερψηφίσεως ο νόμος προφανώς θα στρέφεται κατά μίας θρησκευτικής οργανώσεως δηλαδή της Ορθοδόξου Εκκλησίας της Ουκρανίας του Πατριαρχείου Μόσχας, μοναδικής κανονικής Ορθοδόξου Εκκλησίας στην Πολιτεία αυτή με αναγνώριση από την οικουμενική Ορθοδοξία. Επομένως, δεν θα είναι οι εκκλησιαστικές αρχές οι οποίες θα αποφασίζουν επί των θεμάτων των εκλογών Επισκόπων και διορισμών Προϊσταμένων των Ιερών Ναών, αυτά τα θέματα θα εξαρτώνται από την αυθαιρεσία των αξιωματούχων.
Τόση μεγάλων διαστάσεων και αυθάδης επέμβαση στα εσωτερικά της Εκκλησίας, την οποία εισηγείται το παρόν νομοσχέδιο, ούτε στη Σοβιετική Ένωση δεν επιχειρήθηκε, όπου έστω και τυπικά κηρύσσετο η μη επέμβαση της Πολιτείας στα εσωτερικά της Εκκλησίας. Στη σημερινή πολιτισμένη κοινωνία απλώς δεν υπάρχουν προηγούμενα αυτών των νομικών πράξεων. Κάτι παρόμοιο ίσως θα μπορούσαμε να δούμε μόνο στη νομοθεσία της φασιστικής Γερμανίας.
Τα υπό εξέταση νομοσχέδια που εισάγουν διάκριση, αποβλέπουν στην εμβάθυνση του σχίσματος εντός της Ορθοδόξίας στην Ουκρανία και μπορούν να προκαλέσουν κάθε λογής συγκρούσεις μέσα στην κοινωνία. Αυτός είναι ο λόγος διατί τα νομοσχέδια ὑπ’αριθμ. 4128 και № 4511 προκάλεσαν την τόσο απότομη απόρριψη από εκπροσώπους της Ορθοδόξου Εκκλησίας της Ουκρανίας και λοιπούς θρησκευτικούς παράγοντες της Ουκρανίας καθώς υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και κοινωνικών παραγόντων. Εκατοντάδες χιλιάδες υπογραφές κατά των νομοσχεδίων αυτών έχουν συγκεντρωθεί σε λίγες μέρες σε διάφορες περιοχές της χώρας.
Η υπερψήφιση των νόμων αυτών «κινδυνεύει να γίνει κραυγαλέο παράδειγμα καταπατήσεως των δικαιωμάτων του ανθρώπου ως προς την ελευθερία του θρησκεύειν», τόνισε ο Αγιώτατος Πατριάρχης Μόσχας και Πασών των Ρωσσιών κ.κ. Κύριλλος, ο οποίος στις 16 Μαΐου έστειλε μηνύματα στον Πρόεδρο της Ουκρανίας Π. Ποροσένκο «Νορμανδικής τετράδας»: τον Πρόεδρο της Ρωσίας κ. Β. Πούτιν, την Ομοσπονδιακή Καγκελάριο της Γερμανίας κα Α. Μέρκελ, τον Πρόεδρο της Γαλλίας κ. Αι. Μακρόν. Επίσης εκκλήσεις του ο Προκαθήμενος της Ορθοδόξου Εκκλησίας της Ρωσίας απέστειλε στους Προκαθημένους των κατά τόπους Ορθοδόξων Εκκλησιών, τον Πάπα Ρώμης Φραγκίσκο, το Γενικό Γραμματέα του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών κ. Α. Γκουτέρες και το Γενικό Γραμματέα του Παγκοσμίου Συμβουλίου Εκκλησιών Ο. Φιούξε Τβεΐτ.
