Του π. Ηλία Μάκου
Συντηρήθηκαν οι τοιχογραφίες της ιστορικής Μονής Βλαχέρνας στην Άρτα από την Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων, με χρηματοδότηση της Περιφέρειας Ηπείρου, και πλέον έχει αποκτήσει την παλιά αίγλη της.
Η Μονή Βλαχέρνας, που βρίσκεται στο ομώνυμο χωριό του Νομού Άρτης και σώζεται μόνο ο ναός της, σε απόσταση 2 περίπου χλμ. βορειοανατολικά της πόλης, στην αντίπερα όχθη του ποταμού Αράχθου, πήρε την ονομασία από την ξακουστή Παναγία των Βλαχερνών της Κωνσταντινουπόλεως
Να σημειωθεί ότι εκεί τάφηκαν αρκετά μέλη της οικογένειας των Κομνηνοδουκάδων ηγεμόνων της Ηπείρου.
Ο επιβλητικός βυζαντινός ναός του 10ου-13ου αι., με μεταγενέστερες επεμβάσεις, σήμερα λειτουργεί ως ενοριακός.
Κτισμένο αρχικά το καθολικό του μοναστηριού της Παναγίας της Βλαχέρνας στον τύπο της τρίκλιτης βασιλικής και διακοσμημένο με τοιχογραφίες, γλυπτά, μαρμαροθετήματα και ψηφιδωτά, λειτούργησε ως ταφικός ναός της οικογένειας των Κομνηνών – Δουκάδων, ηγεμόνων του Δεσποτάτου της Ηπείρου.
Ο αρχικός, μεσοβυζαντινός ναός του τέλους του 9ου ή των αρχών του 10ου αι. είχε την μορφή τρίκλιτης ξυλόστεγης βασιλικής με τριμερές ιερό και ημικυκλική αψίδα που εξείχε από τον ανατολικό τοίχο. Από εκείνη την αρχιτεκτονική φάση σώζονται διάφορα αρχιτεκτονικά μέλη εντοιχισμένα στη μεταγενέστερη τοιχοποιία καθώς και η κεντρική αψίδα του ιερού.
Ο ναός που σώζεται σήμερα είναι υστεροβυζαντινός. Ανακατασκευάστηκε στα μέσα του ίδιου αιώνα από τον Μιχαήλ Β’ Δούκα Κομνηνό.
Ένας τρούλος σε κάθε κλίτος και ένα φουρνικό στο βόρειο κλίτος, δημιουργούν μία ιδιόμορφη τρίκλιτη θολοσκέπαστη βασιλική με τρεις τρούλους.
Στα τέλη του 13ου αι., προστέθηκε νάρθηκας και ενδεχομένως άλλα προσκτίσματα και παρεκκλήσια, τα οποία δεν σώζονται σήμερα.
Οι τοιχογραφίες του ναού ανήκουν χρονολογικά σε δύο φάσεις. Στην πρώτη (μέσα του l3ου αι.), χρονολογήθηκαν οι τοιχογραφίες του κυρίως ναού. Ο Ασπασμός της Μαρίας και της Ελισάβετ, Το Χαίρε των Μυροφόρων, σκηνές από τα Πάθη του Χριστού, η Απιστία του Θωμά είναι μερικές από τις παραστάσεις που τον διακοσμούν.
Σε δεύτερη φάση (τέλη 13ου αι.) ανήκουν οι τοιχογραφίες του νάρθηκα, με σημαντικότερες τις παραστάσεις του Στιχηρού των Χριστουγέννων και της λιτανείας της εικόνας της Οδηγήτριας. Οι τοιχογραφίες του νάρθηκα έχουν συνδεθεί με την Άννα Παλαιολογίνα, καθώς και με ιστορικά γεγονότα που αναστάτωσαν την Κωνσταντινούπολη την εποχή αυτή.
Το κωδωνοστάσιο είναι πολύ νεότερη προσθήκη (19ος αι.).
Από το 1814 (μέχρι τότε τιμούνταν στη μνήμη της Κοιμήσεως της Θεοτόκου) από τότε είναι αφιερωμένος στη μνήμη της Καταθέσεως της Τιμίας Εσθήτος της Παρθένου και πανηγυρίζει στις 2 Ιουλίου.
ΚΑΤΑΚΤΗΣΗ ΤΗΣ ΑΙΩΝΙΟΤΗΤΑΣ
Οι μονές και οι ναοί, πέρα από το γεγονός ότι αποτελούν αρχιτεκτονικά μνημεία, βεβαιώνουν και την αξιοπιστία του Θεού και μας ωθούν στο να ζούμε με εμπιστοσύνη στις υποσχέσεις και εντολές Του. Να συμμορφώνουμε τη ζωή μας με αυτές. Τότε οπωσδήποτε θα εμπνεόμαστε από την πίστη.
Και μας αποκαλύπτουν την καινούργια ζωή, τη ζωή του Θεού, που φέρνει στους ανθρώπους τον τρόπο και τη δυνατότητα να κατακτήσουν την αιωνιότητα.
Προσκυνώντας σε μοναστήρια και ναούς, ας ανανεώσουμε την απόφασή μας για τη σωτηρία μας. Προσοχή, όμως. Η σωτηρία, για την οποία τόσα πολλά έκανε ο Κύριος, δεν θα έχει αποτέλεσμα για μας, αν δεν ενδιαφερθούμε γι’ αυτή. Αν δεν κάνουμε το παν για να την επιτύχουμε.
