🔺Υπό του κ.Αντωνίου Καρβέλα
Υποψηφίου  μεταπτυχιακού  Δογματικής

Πολλά και διάφορα ακούγονται αυτόν τον καιρό σχετικά με την εκκλησία τόσο από τα στόματα κοσμικών όσο και από στόματα ιερέων και των μελών του εκκλησιαστικού σώματος. Όπως σε κάθε εποχή έντονων αναταράξεων και και τώρα μπαίνει στο προσκήνιο η εκκλησία και η πίστη, ως αναπόσπαστο κομμάτι του ανθρώπου και πτυχή του πολιτισμού στην αδιάσπαστη ιστορική του συνέχεια.

Για ακόμα μια φορά το αίτημα της καινοτομίας πρωτεύει! Στόχος η παράδοση της εκκλησίας, η οποία αποτελεί διαχρονικό στόχο των κάθε μορφής μεταρρυθμιστών και καινοτόμων. Σήμερα έρχεται στο προσκήνιο η αλλαγή της εκκλησιολογίας και της θεολογίας εν γένει προς το κοινό όφελος της υγείας των μελών του σώματος. Μάσκες και σύντομες ακολουθίες, είσοδος στους ναούς με επίδειξη αρνητικού τεστ ή με πιστοποιητικό εμβολιασμού είναι η νέα πραγματικότητα, η οποία γίνεται απαραίτητη προϋπόθεση για την πραγμάτωση του εκκλησιασμού. Είναι ξεκάθαρη η αλλαγή ολόκληρης της θεολογίας και της δογματικής, η οποία συμμορφώνεται στις οδηγίες των ειδικών (όλωςπεριέργως οι ειδικοί δεν είναι οι θεολόγοι, οι ιερείς και οι χαρισματικοί φορείς του σώματος της εκκλησίας, αλλά οι γιατροί που ξαφνικά έχουν γνώση για αυτά που γίνονται εντός της εκκλησίας). Επειδή το απαιτούν οι περιστάσεις πρέπει να αλλάξουμε, έτσι δείχνουμε έμπρακτα την αγάπη και την αλληλεγγύη μας για τον άλλον, τον πλησίον μας. Ας δοθεί μια ιδιαίτερη έμφαση στο σημείο αυτό, καθώς κάθε διαβολή και διαστροφή εμπεριέχει μέσα της κομμάτι της αλήθειας, η οποία όμως επειδή είναι τεμαχισμένη παύει να είναι αλήθεια και γίνεται ψεύδος. Φυσικά και δεν είμαστε ανεύθυνοι και προσέχουμε στην καθημερινότητά μας, αλλά το όλο θέμα σταματάει πριν φτάσει να τροποποιήσει την παράδοση της εκκλησίας!

Λέγοντας παράδοση πρέπει να έχουμε στο νου μας την ορθόδοξη ερμηνεία του όρου. Παράδοση λοιπόν είναι το σύνολο των θείων αληθειών που αποκαλύφθηκαν, έγιναν βίωμα, εμπειρία και ύστερα καταγράφηκαν στις διάφορες πηγές, όταν υπήρξε ιδιαίτερη πρόκληση για την νόθευση της αλήθειας. Η παράδοση της εκκλησίας είναι κάτι το ζωντανό και διαχρονικό που δεν τροποποιείται, καθώς δεν πρόκειται για αποτέλεσμα ανθρώπινης επίνοιας, αλλά για εμπειρική αποκάλυψη του Θεού. Επομένως δεν είναι υπόθεση κανενός ανθρώπου να αλλοιώνει την παράδοση ανεξαρτήτως του σκοπού για το οποίο το κάνει, διότι αν ο σκοπός είναι αγαθός (διατήρηση της υγείας) αλλά τα μέσα κακά(αλλαγή της παράδοσης) τότε και ο σκοπός γίνεται κακός.

Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή. Υποστηρίζει μεταξύ άλλων και η διοικούσα εκκλησία, εμμέσως πλην σαφώς, πως οι ναοί είναι εστίες μολυσμού. Και πώς το υποστηρίζει; μα προτρέποντας και υποχρεώνοντας τους πιστούς να φοράνε μάσκες εντός των ναών, να κάνουν τεστ πριν εισέλθουν εντός των κλπ. Φυσικά άλλο πράγμα είναι να προσέχουν οι πιστοί στην διαδρομή προς το ναό, αυτά είναι αυτονόητα εξάλλου, και άλλο πράγμα είναι να μπαίνουν εντός του ναού με την μάσκα και με κάθε είδος προφύλαξης, καθώς έτσι δέχονται ότι μπορεί να κολλήσουν από την σύναξη του μυστηριακού σώματος. Για αυτό λοιπόν πρέπει να πούμε πρώτα τι είναι η εκκλησία, ο Χριστός και ύστερα να δούμε γιατί είναι έκπτωση και κενολογία η άποψη ορισμένων περί διάδοσης της ασθένειας εντός των ναών.

Εκκλησία είναι η άμεση ενεργειακή κοινωνία κτιστού- ακτίστου. Ο άκτιστος Θεός κοινωνεί με το κτιστό έλλογο δημιούργημά του, με την άκτιστη ενέργειά Του και έτσι τον διακρατεί στην ζωή, στην προκοπή προς την θέωσηκαι την σωτηρία. Όταν λέμε ζωή δεν εννοούμε μόνον την βιολογική ύπαρξη, για αυτό και όταν κάποιοι φέρνουν ως παράδειγμα φθαρτότητας τον θάνατο ορισμένων ιερέων και πιστών που είτε κοινώνησαν και ύστερα απέθαναν, είτε απέθαναν εντός του ιερού ναού το μόνο που καταφέρνουν είναι να δείξουν πόσο μακριά βρίσκονται από την ορθόδοξη θεολογία, διότι είναι ευλογία ο θάνατος για αυτόν που μόλις κοινώνησε ή για αυτόν που μετέχει στην λατρεία, επειδή φεύγει στην καλύτερη πνευματική του κατάσταση, στην ύψιστη πλήρωση του κατ’ εικόνα του! Ας μην λησμονούμε πως ο σκοπός είναι η θέωση και όχι η επίγεια μακροβιότητα! Και επομένως όταν ο Κύριος μας καλεί, είναι ευλογία. Αν δεν το πιστεύουμε αυτό τότε γιατί λέμε «γεννηθήτωτο Θέλημά Σου;» έτσι συμβολικά για να το πούμε; Αν όμως το πιστεύουμε τότε σε κάθε πτυχή του βίου μας και σε κάθε συγκυρία δοξολογούμε το Θεό. Στην παρούσα φάση της εκκλησίας του Παρακλήτου, ο Παράκλητος, δηλαδή το Άγιο Πνεύμα είναι διαρκώς παρόν στην εκκλησία, η οποία είναι σύσσωμη η δημιουργία, ο χώρος δηλαδή στον οποίον ζει και κινείται το έλλογα κτιστά όντα, για αυτό και εξαγιάζεται ή διαβρώνεται ανάλογα με την τροπή και την κίνηση των όντων αυτών προς τον Θεό ή προς το μηδέν. Επομένως η εκκλησία, με την μόνιμη πλέον επιδημία του Αγίου Πνεύματος, ενοποιεί τα μέλη της στην αναγνώριση της αλήθειας, που είναι ο σαρκωμένος Λόγος, δηλαδή ο Χριστός. Κατά αυτόν τον τρόπο ζει η εκκλησία, με την πνοή του Αγίου Πνεύματος και την αναγνώριση του Χριστού ως Λόγου του Θεού, φτάνοντας έτσι στην υιοθέτηση από τον Πατέρα και στην θέωση. Για αυτό και λέγει ο απ. Παύλος πως «ζω δε ουκέτι εγώ, ζη δε εν εμοί Χριστός». Όλη αυτή η διαδικασία γίνεται με την παρουσία του ενεργειακού πλέγματος των ακτίστων θείων ενεργειών. τσι τα πάντα στην εκκλησία αποτελούν μυστήρια, όπως λέγει και ο άγιος Νικόλαος Καβάσιλας πως η εκκλησία σημαίνεται εν τοις μυστηρίοις και πως τα μυστήρια είναι οι εκφράσεις της ζωής του σώματος, όπως είναι οι ζωτικές λειτουργίες ενός σώματος που δεν γίνεται να υπάρξουν ξέχωρα από αυτό. Κάθε μια πτυχή της ζωής του εκκλησιαστικού σώματος συνέχει και διαπερνά το Άγιο Πνεύμα. Από τον εγκεντρισμό και την «εμφύτευση» στο σώμα της εκκλησίας μέσω του βαπτίσματος μέχρι και την δυνατότητα μετοχής στα ιδιώματα της θείας φύσης μέσω της αντίδοσης των ιδιωμάτων της θείας και ανθρώπινης φύσης του Χριστού, κατά την θεία Ευχαριστία. 

Ακατάπαυστα το Άγιο Πνεύμα παρίσταται στην παρούσα φάση της εκκλησίας και για αυτό ο ιερέας κάνει επίκληση ώστε να έλθει και να μετατρέψει τα τίμια δώρα σε σώμα και αίμα Χριστού. Η εκκλησία με άλλα λόγια δεν μπορεί να ζήσει δίχως την παρουσία του Αγίου Πνεύματος, δίχως τα μυστήρια και τα χαρίσματα που απορρέουν από την αδιάλειπτη μετοχή στις άκτιστες ενέργειες του Αγίου Πνεύματος. Για αυτό και το Άγιο Πνεύμα είναι ο ζωοδότης και η πηγή κινητοποίησης της εκκλησίας ως πνεύμα της κεφαλής της, που είναι ο Χριστός, μοιράζοντας τα χαρίσματα και διενεργώντας τα μυστήρια, μεταμορφώνοντας τον πιστό σε μέλος του ενός σώματος, υπερβαίνοντας όλες τις συμβατικές σχέσεις, οι ιδιότητες και τα συμβεβηκότα και καθιστώντας τον πάνω από όλα μέλος του σώματος του Χριστού. 

Το ερώτημα είναι τι είναι τα ιερά μυστήρια για εμάς; Είναι εκφάνσεις της πραγματικής- οντολογικής σχέσης κτιστού –ακτίστου ή  απλές θεατρικές παραστάσεις και τελετές στα πλαίσια της ενδοκοσμικότητας; Αν ομολογούμε το πρώτο τότε πώς γίνεται να είναι φθοροποιά και να μεταφέρουν ή να επιτρέπουν την μετάδοση της φθοράς; Το άνοιγμα της ερυθράς θαλάσσης, το μάννα εξ ουρανού κ.ά.  είναι και αυτά μυστήρια που σφραγίζουν τα ιστορικά γεγονότα, καθώς πραγματοποιούνται εντός της ιστορίας και του χώρου. Δείχνουν την οντολογική και ζωοποιό σχέση κτιστού- ακτίστου και είναι αποτέλεσμα μεθέξεως του ανθρώπου στην άκτιστη θεία χάρη. Αν ομολογούμε πως είναι όντως θαυμαστά αυτά, τότε γιατί φοβόμαστε σήμερα; Ή μήπως μετεβλήθη η θεία χάρις και έγινε αδύναμη με το πέρας του χρόνου; Δεν είναι θαυμαστή πια; Η μεταβολή του άρτου και του οίνου σε σώμα και αίμα δεν είναι θαύμα; Δεν αποτελεί την διενέργεια της ίδιας της άκτιστης θείας ενέργειας; Πώς λοιπόν είναι εστία μετάδοσης της φθοράς η ζωοποιός θεία ενέργεια; Βέβαια μπορεί να πει κανείς πως οι άκτιστες ενέργειες είναι παντού και πάλι έχουμε θανάτους και φθορά! Φυσικά και βρίσκονται παντού και συνέχουν ολάκερη την δημιουργία, ωστόσο κατά την διάρκεια της λογικής εκούσιας λατρείας και την επενέργεια του Αγίου Πνεύματος που έρχεται και μεταβάλλει τα θεία δώρα έχουμε μετοχή και κατάσταση αφθαρσίας, ως άμβλυνση της μετάδοσης οποιασδήποτε φθοράς, ακριβώς λόγω της ιδιαίτερης αυτής κατάστασης της μέθεξης.

Στο σημείο αυτό πρέπει να διευκρινιστεί πως η φθορά, με την έννοια της κτιστότητας του ανθρώπου δεν χάνεται, αφού είμαστε κτιστά όντα και δεν γινόμαστε φύσει άκτιστοι, μιας και είμαστε δημιουργήματα όχι της θείας ουσίας, αλλά της θείας ενέργειας εκ του μη όντος, και επομένως κινούμαστε ως τρεπτά όντα μεταξύ τελείωσης και ανυπαρξίας. Για αυτό δεν σκανδαλίζει καθόλου το γεγονός πως κρυώνουμε, πεινάμε, διψάμε, ενίοτε και πεθαίνουμε κατά την διάρκεια της λατρείας. Άλλο το ένα και άλλο η μετάδοση του θανάτου. Εφόσον είναι παρόν το Άγιο Πνεύμα ως πνεύμα της Κεφαλής του σώματος, που είναι ο Χριστός τότε πώς γίνεται να μεταδίδεται μαζί με τα ιδιώματα της θείας φύσης η φθορά; Ή μήπως έχουμε έναν τύπο θεοεγκατάλειψης και δεν το ξέρουμε; Άλλαξε βούληση ο Θεός και αποφάσισε πως δεν θα πραγματώνει πια την αντίδοση των ιδιωμάτων και θα αποσύρει τις άκτιστες ενέργειές Του; 

Όλα τα παραπάνω πρέπει να μας προβληματίσουν, ώστε να ξεκαθαρίσουμε μέσα μας τι πιστεύουμε και τι είναι η ορθόδοξη θεολογία. Υπάρχει πραγματική σχέση ζωοποίησης μεταξύ ημών και του Ζωοδότη Θεού, ο οποίος είναι Ζωή και ουσία καρπογόνος που λέγει ο Μ. Αθανάσιος ή περάσαμε σε μια εποχή όπου αποδεχόμαστε πως δεν υπάρχει και όλα όσα λέμε κατά την διάρκεια της λατρείας είναι απλοί συμβολισμοί; Αν ισχύει αυτό τότε γιατί δεν κάνουμε και την ένωση με του δυτικούς να τελειώνουμε;

Βιβλιογραφία

Μέγας Αθανάσιος, Κατά Αρειανών, 2,2 PG 26

Νικόλαος Καβάσιλας, Ερμηνεία της Θείας Λειτουργίας, PG 150, 452CD.

Ιωάννης Καρμίρης, Η εκκλησιολογία των τριών Ιεραρχών.

Μαρίνα Β. Κολοβοπούλου, Η παράδοση της εκκλησίας στις Οικουμενικές Συνόδους Τόμος Α΄ συμβολή στην ιστορικοδογματική διερεύνηση της περί παραδόσεως διδασκαλίας της ορθοδόξου εκκλησίας

Νίκος Α. Ματσούκας, Δογματική και  Συμβολική Θεολογία Γ