Ήταν 28 Αυγούστου 1980,όταν ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών Σεραφείμ παντοδύναμος τότε, συγκάλεσε αιφνιδίως έκτακτη Ιεραρχία για να εκλέξει τον εκλεκτό του και στενό συνεργάτη και Πρωτοσύγγελο του Αρχιμ. Μάξιμο Ξύδα σε Μητροπολίτη Σπάρτης. Η εκλογή θα ήταν μια εύκολη υπόθεση αν δεν υπήρχε η πρόβληση εκ μέρους του σεβαστού γέροντος Μεσσηνίας Χρυσοστόμου του Β ´( του Θέμελη) του Πρωτοσύγκελλου της Ι. Μητροπόλεως Μεσσηνίας Αρχιμ. Ευσταθίου Σπηλιώτη.

 Ηταν η πρώτη φορά που η Ιεραρχία διχάστηκε του εναντιώθηκε στην επιλογή του Αρχιεπισκόπου Σεραφείμ. Από την εκλογή προέκυψε  ως νέος Μητροπολίτης  Μονεμβασίας και Σπάρτης ο θεοφιλώς διαποιμαίνων επί 42 συναπτά έτη την ιστορική Μητρόπολη  κ. Ευστάθιος.

Στις 31 Αυγούστου 1980,έγινε  η εις επίσκοπο χειροτονία του και 28 Σεπτεμβρίου η ενθρόνισή του στην μητροπολιτική έδρα της Σπάρτης, στην καρδιά της Λακωνίας.

 Η εκλογή ήταν θυελλώδης, σχεδόν θρίλερ  αφού ισοψήφισε με τον τότε εκλεκτό του Αρχιεπισκόπου Σεραφείμ  Αρχιμ. Μάξιμο Ξύδα, μετέπειτα Μητροπολίτη Σερρών και Νιγρίτης,(εξελέγη  το 1984) και λόγω πρεσβείων Ιερωσύνης κατά μία εβδομάδα προκρίθηκε για νέος Μητροπολίτης Σπάρτης.

Κατά της εκλογής Μαξίμου είχαν  αντιταχθεί οι τότε Ιεράρχες της Χρυσοπηγής υπό τον Πειραιώς Καλλίνικο, Καλαβρύτων Αμβρόσιο και Δημητριάδος Χριστόδουλο. Και το περίεργο είναι πως κατάφεραν να φτάσουν τις δυνάμεις του πανίσχυρου Αρχιεπισκόπου Σεραφείμ και να επιβάλλουν τον εκλεκτό τους εις βάρος του Μαξίμου.

Και ενώ ο Χριστόδουλος και όσοι τον ακολούθησαν ( το ήμισυ της Ιεραρχίας ) έκλεισαν τον δρόμο για την προαγωγή του Μαξίμου  τέσσερα χρόνια νωρίτερα,  έμελλε ο Μάξιμος με την στρατηγική του και την φαναριώτικη διπλωματία που τον διέκρινε να βοηθήσει τον Χριστόδουλο να εκλεγεί Αρχιεπίσκοπος το 1998.Είναι από αυτά που παρουσιάζει ο Θεός ως μέρος του σχεδίου του. Ειρήσθω εν παρόδω στην εκλογή για τις Σέρρες το 1984, η Τρόικα και ειδικά ο Χριστόδουλος δεν προέβαλαν ουδεμιά αντίσταση κατά του Μαξίμου. Αντιθέτως τον ψήφισε και παρέσυρε και άλλους να το κάνουν ώστε να απορεί μετά ο Αρχιεπίσκοπος Σεραφείμ γιατί άλλαξε γνώμη σε αυτή την εκλογή. Δεν γνώριζε ότι υπήρχαν άνθρωποι που αγωνίστηκαν κρυφά για να φέρουν κοντά τον Χριστόδουλο με τον Μάξιμο.

Ο Σεβ. Σπάρτης Ευστάθιος με την ευκαιρία της ευλογητής αυτής επετείου( σχεδόν μισό αιώνα), τέλεσε την θεία Λειτουργία στην Ι. Μονή Ευαγγελιστρίας στον Γέρακα. Παρέστησαν συμπροσευχόμενοι  οι Σεβ. Μητροπολίτης Σύρου κ. Δωρόθεος και Φωκίδος κ. Θεόκτιστος. Μάλιστα ο Σεβ.  Σύρου μίλησε επικαίρως,καταπλήξας το εκκλησίασμα με τα όσα είπε. ( έχουμε σχετικό βίντεο).  Προφανώς για να αμβλύνει τις γωνίες  που δημιούργησε  ο τρόπος που του φέρθηκε στις Αρχιεπισκοπικές εκλογές του 2008, όταν ως ακραιφνής Χριστοδουλικός – μετά  μάλιστα τον ταραχώδη τρόπο που εξελέγη αφού ο μακαριστός Πειραιώς Καλλίνικος εξευτέλισε  εμάς για να μην ασχολείται με την εκλογή Σύρου- υπήρξε ο  κοντοτιέρος της εκλογής του Αρχιεπισκόπου Ιερωνύμου  το 2008,και μάλιστα έπεισε κι άλλους Χριστοδουλικούς να τον υπερψηφίσουν!

Αυτά για την ιστορία, για να μην νομίζουν μερικοί ότι τρώμε κουτόχορτο ή πάθαμε αμνησία.

Ο Σεβ. Σπάρτης Ευστάθιος, εορτάζει 42 έτη- και προχωρά προς το 43ο- καλλίκαρπης και πολύκαρπης αρχιερατείας!

Είναι ένας Ιεράρχης  με επίγνωση της ιερής αποστολής του, με ήθος και γνήσιο εκκλησιαστικό φρόνημα. Επίσκοπος των έργων και μάλιστα έργων αγάπης προς το ποίμνιο που του εμπιστεύθηκε η Εκκλησία.

Στην Ι. Σύνοδο έλαμψε ο αδαμάντινος χαρακτήρας του, η ευγένεια της ψυχής του και η αγάπη του στην Εκκλησία. Δεν εκμεταλλεύτηκε την συμμετοχή του στις Αρχιεπισκοπικές εκλογές του 2008, για να αναχθεί σε αρχηγό της αντιπολίτευσης, όπως όλοι περίμεναν και να κάνει δύσκολο το έργο του Ιερωνύμου. Αντιθέτως πορεύτηκε σιωπηλά και μάλιστα συνεργαζόμενος άψογα  με τον Αρχιεπίσκοπο σε πολλά θέματα που είχαν κοινή αντίληψη!

Οι όποιες διαφωνίες του, γινόταν ταπεινά και μόνο σε θεσμικό επίπεδο και ουδέποτε δημοσιεύθηκαν στις εφημερίδες, όπως επί Χριστοδούλου που οι αντίπαλοι του γέμιζαν τα πρωτοσέλιδα με επιθέσεις εναντίον του! Διαφορά δύο κόσμων εντελώς διαφορετικών μεταξύ τους.

Ο Σεβ. Μητροπολίτης Μονεμβασίας και Σπάρτης κ. Ευστάθιος έχει αποδείξει ποικιλοτρόπως ότι αγαπά το ποίμνιό του και έχει αναλωθεί γι’ αυτό και για την Εκκλησία μας  ευρύτερα.

 Ήταν και παραμένει ιεροκήρυκας, γνωρίζοντας ότι ο λαός μας χρειάζεται ελπίδα και στηριγμό. Έχει καταστήσει την Μητρόπολή του μια πνευματική κυψέλη, με πλούσιο έργο πνευματικό και φιλανθρωπικό με ευαγή ιδρύματα, πρωτοποριακά κέντρα νοσηλείας, αποθεραπείας, ατόμων ΑμεΑ, κατασκηνώσεις, ραδιοφωνικό σταθμό και ό,τι η αγαπώσα και φιλάνθρωπη καρδία του έχει σκεφθεί και υλοποιήσει με τη συνδρομή του λαού της Μητροπόλεώς του και του αποδήμου Ελληνισμού της Λακωνίας.

Ο Ευστάθιος είναι ένας πατέρας πραγματικός που νοιάζεται για τα παιδιά του και τις ανάγκες τους και μέχρι σήμερα παρά τα χρόνια του εξακολουθεί να αποτελεί την μεγάλη παρακαταθήκη για την Εκκλησία μας ώστε ακόμη και σήμερα αν παραστεί ανάγκη να επιστρατευτεί για να βγάλει την Εκκλησία από το αδιέξοδο των μετριοτήτων που ακολουθεί στην μετά Ιερώνυμο τον Β ´ εποχή.

Έτη πολλά Σεβασμιώτατε! Ευχόμαστε ο Θεός να σας χαρίζει υγεία και μακροημέρευση, ώστε για πολλά ακόμη χρόνια να έχει  η Λακωνία τον πνευματικό της πατέρα και η Εκκλησία της Ελλάδος μια φωνή καθάρια, πνευματική, εκκλησιαστική, ανόθευτη και γνήσια και μια χρηστή ελπίδα!