Το κείμενο αυτό συντάχθηκε με εντολή και ευλογία του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Σισανίου και Σιατίστης κ.Αθανασίου.

 Ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος ξεκινώντας την “Εις την Μεσοπεντηκοστήν” ομιλία του γράφει ότι “Ὅπου δ’ ἂν ὁ Δεσπότης ὡς πηγὴ ζωῆς σωματικῶς παραγίνεται, πολλοὺς καὶ διαφόρους ἀποῤῥεῖ τοὺς τῆς φιλανθρωπίας κρουνούς”, δηλαδή όπου πήγαινε ο Χριστός κατά τη διάρκεια της επίγειας δράσης Του, αποτελούσε πηγή ζωής και σκόρπιζε γύρω του πολλές και διάφορες φιλανθρωπίες. Αυτό που εορτάζει η Αγία μας Εκκλησία την ημέρα της Μέσοπεντηκοστής, είναι η αληθινή Ζωή που χάριζε διαρκώς γύρω Του ο Χριστός, διά του λόγου, και οι αναρίθμητες και ποικίλες ευεργεσίες Του προς τους ανθρώπους, διά των θαυμάτων. Με άλλα λόγια εορτάζουμε πρώτον την σωτήρια διδασκαλία του Χριστού, αφού “Ἔργον γὰρ λόγου τὸ λαλεῖν, καὶ διδασκάλου τὸ διδάσκειν, καὶ Χριστοῦ τὰ τῆς ὠφελείας τοῖς ἀκροωμένοις προΐεσθαι ῥήματα” , και δεύτερον εορτάζουμε τα θαύματα του Χριστού, αφού “τοῖς ποικίλαις νόσοις ἐνεχομένοις, ὀχετοὺς ἰαμάτων κατέχεεν” .

 Όπως ακριβώς κάθε Παρασκευή της Διακαινησίμου Εβδομάδος εορτάζουμε τα υπερφυή θαύματα της Παναγίας, την Ζωοδόχο για εμάς Πηγή, έτσι ακριβώς και κάθε Τετάρτη της Δ΄ Εβδομάδος του Πεντηκοσταρίου εορτάζουμε τα υπέρλογα θαύματα και την ουράνια διδασκαλία του Χριστού, “Χριστόν τον Ζωοδότην” . Εορτάζουμε την Ζωοδόχο Πηγή Παναγία, εορτάζουμε την Μεσοπεντηκοστή τον Ζωοδότη Χριστό.

 Συνεχίζοντας την θεάρεστη εντρύφηση στα νοήματα της Μεσοπεντηκοστής, με έκπληξη και απορία προβάλλεται μπροστά μας η Σοφία του Θεού! Πού φαίνεται αυτό; Τα πρώτα δύο αναγνώσματα του Εσπερινού της εορτής, των προφητών Ησαΐου και Μιχαίου, ξεκινούν με την φράση “Τάδε λέγει Κύριος”, ενώ το τρίτο ανάγνωσμα από το βιβλίο των Παροιμιών ξεκινάει με τη φράση “Η Σοφία”. Αλλά και στον Εσπερινό της εορτής ο μελωδός απευθυνόμενος στον Χριστό λέει “Ἐν τῷ ἱερῷ ἐπέστης ἡ σοφία τοῦ Θεοῦ”, σε άλλο σημείο ο λέει ο ποιητής του κανόνος προς τον Χριστό “σὺ εἶ ἡ σοφία”, ενώ πιό κάτω επαναλαμβάνει προς τον Χριστό “Σοφία … παρὰ Θεοῦ σὺ γέγονας ἡμῖν”. Η ημέρα της Μεσοπεντηκοστής, είναι η ημέρα που θαυμάζουμε και υμνούμε την Σοφία του Θεού. Η Σοφία του Θεού αποκαλύπτεται σε εμάς με τα λόγια του Κυρίου και αναμφισβήτητα αποδεικνύεται με τα θαύματά Του.

 Πότε όμως και πώς ενεργεί ο λόγος του Θεού, η Σοφία του Θεού, σύμφωνα με το ευαγγελικό ανάγνωσμα της εορτής;

 α. Τον λόγο του Θεού δεν μπορεί να τον αντέξει ο καθένας, αφού “οὐ χωρεῖ ἐν ὑμῖν”  όπως είπε ο Χριστός στους Γραμματείς και στους Φαρισαίους

 β. Τον λόγο του Θεού δεν μπορεί να τον προσπεράσει κανένας, αφού “ὁ λόγος ὃν ἐλάλησα, ἐκεῖνος κρινεῖ αὐτὸν ἐν τῇ ἐσχάτῃ ἡμέρᾳ”

 γ. Τον λόγο του Θεού δεν μπορεί να τον αποδεχθεί ο καθένας, αφού “Ὁ λόγος γὰρ ὁ τοῦ σταυροῦ τοῖς μὲν ἀπολλυμένοις μωρία ἐστί, τοῖς δὲ σῳζομένοις ἡμῖν δύναμις Θεοῦ ἐστι”

 Όποιος όμως ακούσει τον λόγο του Θεού με προσοχή και σεβασμό, επειδή “ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ καὶ ἐνεργὴς καὶ τομώτερος ὑπὲρ πᾶσαν μάχαιραν δίστομον … καὶ κριτικὸς ἐνθυμήσεων καὶ ἐννοιῶν καρδίας” , τότε αυτός ο λόγος “ἐνοικείτω ἐν ὑμῖν πλουσίως, ἐν πάσῃ σοφίᾳ διδάσκοντες καὶ νουθετοῦντες ἑαυτοὺς ψαλμοῖς καὶ ὕμνοις καὶ ᾠδαῖς πνευματικαῖς, ἐν χάριτι ᾄδοντες ἐν τῇ καρδίᾳ ὑμῶν τῷ Κυρίῳ” . Με άλλα λόγια ο άνθρωπος που ακούει και εφαρμόζει τον λόγο του Θεού διδάσκεται μέσα στον χώρο της καρδιάς του την ίδια την Σοφία του Θεού!

 Βεβαίως η δεσποτική εορτή της Μεσοπεντηκοστής, εκτός από το θεολογικό της υπόβαθρο, είναι “ενδεδυμένη” με πλούσιους συμβολισμούς και πνευματικά νοήματα.

 1. Η Μεσοπεντηκοστή αποτελεί την ένωση αλλά και την μετάβαση από την Ανάσταση, προς την Πεντηκοστή, ενώ μετέχει στη λαμπρότητα και των δύο, και της Αναστάσεως και της Πεντηκοστής, αφού “πάρεστιν ἡ μεσότης ἡμερῶν, τῶν ἐκ σωτηρίου ἀρχομένων Ἐγέρσεως, Πεντηκοστῇ δὲ τῇ θείᾳ σφραγιζομένων, καὶ λάμπει τὰς λαμπρότητας, ἀμφοτέρωθεν ἔχουσα, καὶ ἑνοῦσα τὰς δύο” .

 2.  Η Μεσοπεντηκοστή βρίσκεται ακριβώς στη μέση της μεταβάσεως από την εποχή της επίγειας δράσεως του Χριστού, στην εποχή της ενέργειας του Αγίου Πνεύματος, όπως ακριβώς υποσχέθηκε ο Κύριος στους μαθητές Του.

 3. Η Μεσοπεντηκοστή προβάλλει τον Χριστό, ως τον κατεξοχή αυθεντικό διδάσκαλο, που είναι το κέντρο (το μέσο) κάθε άλλου πνευματικού διδασκάλου, αφού “ἐστὼς διδάσκει τῆς ἑορτῆς ἐν μέσῳ… Χριστὸς Μεσσίας τῶν διδασκάλων μέσον” . Ο Χριστός είναι το μέσο, το κέντρο δηλαδή των διδασκάλων. Υπάρχουν τα άκρα, υπάρχει και το κέντρο που είναι ο Χριστός. Ο Χριστός δεν αντιπροσωπεύει ποτέ τα άκρα.

 4. Ο Χριστός δίδαξε “τῆς νομικῆς ἐορτῆς μεσούσης”, “ὅπου τὰ Μωϋσέως ἀνεγινώσκετο νόμιμα, ἐκεῖ τὰ τῆς χάριτος παρετίθη διδάγματα, οὐ καταργῶν τὸν νόμον, ἀλλὰ πληρωτὴς τοῦ νόμου γινόμενος” . Δηλαδή ο Χριστός δίδαξε στο μέσον της νομικής εορτής, όχι βεβαίως για να καταργήσει τον Μωσαϊκό Νόμο, αλλά με κάθε δύναμη, εξουσία και επισημότητα, για να τον συμπληρώσει.

 5. Η Μεσοπεντηκοστή αντικατέστησε την εβραϊκή εορτή της σκηνοπηγίας. Σύμφωνα με το εβραϊκό εορταστικό τυπικό, η εορτή της σκηνοπηγίας ήταν εορτή τιμής και ευχαριστίας προς τον Θεό για την διάσωση του εβραϊκού λαού μέσα στην έρημο, μετά την φυγή του λαού από την Αίγυπτο. Η Μεσοπεντηκοστή είναι η διάσωση του λαού του Θεού από την περιπλάνησή μέσα στην έρημο του άθεου και ειδωλολατρικού κόσμου της αρχαιότητας. Όπως για τους ιουδαίους η σκηνοπηγία είναι η διάσωση τους στην έρημο, έτσι και για τους χριστιανούς η Μεσοπεντηκοστή είναι η διάσωσή τους από την έρημο του πεπτωκότα κόσμου.

 6. Η εορτή της σκηνοπηγίας υποχρέωνε τους ιουδαίους να προσφέρουν στους  Ναούς το ένα δέκατο από κάθε παραγόμενο αγαθό και έπειτα σε όλη τη διάρκεια των επτά ημερών της εορτής επικρατούσε γλέντι, χαρά και ευφροσύνη. Έτσι και σε εμάς, στην χριστιανική γραμματεία αλλά και στον λειτουργικό μας πλούτο, καταγράφεται συνεχώς με έντονα και ζωντανά παραδείγματα η χαρά και η ευφροσύνη που επιφέρει ο λόγος του Θεού στη ζωή των χριστιανών. Ιδιαίτερα όμως τονίζεται αυτή η χαρά, η ευφροσύνη και η ανάπαυση που προσφέρει ο λόγος του Θεού, τόσο στον εσπερινό και όσο και στον όρθρο της εορτής της Μεσοπεντηκοστής και μάλιστα με τον πιο εμφαντικό τρόπο!

 7. Ανέβηκε ο Χριστός στο Ιερό για να κηρύξει την ουράνια διδασκαλία Του, ώστε να οδηγήσει τους χριστιανούς στην Ορθή Πίστη. Αλλά ταυτόχρονα ενώ οι χριστιανοί ανέβηκαν στον ουρανό, οι ιουδαίοι κατέβηκαν από τον ουρανό.. “ἀνέβη εἰς τὸ ἱερὸν, ἵνα τῆς οὐρανίου διδασκαλίας ἀναπετάσας τὰ δίκτυα, λογικὴν ἐξ ἀνθρώπων ποιήσηται θήραν· ἀνέβη εἰς τὸ ἱερὸν ὁ Ἰησοῦς, ἀνῆλθεν· ἀλλ’ Ἰουδαῖοι κατῆλθον τῆς πίστεως” .

 8. Οι αρνητές του Θεού ζουν μία τραγικότητα. Παρόλο που πιστεύουν ότι ελέγχουν τη ζωή, εντούτοις τίποτα δεν μπορεί να γίνει εάν δεν το επιτρέψει ο Θεός. Στο ευαγγελικό ανάγνωσμα της εορτής, οι ιουδαίοι έστησαν ενέδρα για να συλλάβουν και να θανατώσουν τον Χριστό. Μόλις όμως ο Χριστός εμφανίστηκε μπροστά τους, οι ιουδαίοι πάγωσαν από δέος. Και ο Χριστός πέρασε ανενόχλητος ανάμεσά τους και έφυγε, διότι όπως γράφει ο ευαγγελιστής Ιωάννης “οὔπω ἐληλύθει ἡ ὥρα αὐτοῦ” , δεν είχε έρθει η ώρα του Πάθους.

 9. Η εορτή της σκηνοπηγίας ήταν μία από τις τρεις μεγαλύτερες εορτές του ιουδαϊκού κόσμου, κρατούσε επτά ημέρες και συγκέντρωνε στο Ναό του Σολομώντος, συνωστισμένο, ένα τεράστιο πλήθος πιστών ιουδαίων. Ακριβώς στο κέντρο της εορτής της σκηνοπηγίας, την τέταρτη ημέρα, στο αποκορύφωμα του συνωστισμού και ενώ οι αρχιερείς έψαχναν τρόπο να σκοτώσουν τον Χριστό, ο Χριστός όχι μόνο δεν κρύφτηκε, αλλά με παρρησία και περίσσια παλικαριά πήγε στο κέντρο του Ναού του Σολομώντος και μπροστά στα έκπληκτα μάτια όλων, δίδασκε και αποστόμωνε Γραμματείς και Φαρισαίους!

 10. Η Ανάσταση του Χριστού είναι ένα γεγονός στο οποίο δεν συμμετείχε ο άνθρωπος. Ο Χριστός προφανώς αναστήθηκε χωρίς την συμμετοχή των ανθρώπων. Η Πεντηκοστή, είναι ένα γεγονός στο οποίο συμμετέχει ο άνθρωπος αλλά ως δέκτης του Αγίου Πνεύματος. Η Μεσοπεντηκοστή, ως εορτή της Σοφίας του Θεού, είναι το γεγονός που προετοιμάζει τον άνθρωπο ώστε να συνεργάζεται με τον Θεό! Έτσι, ο λόγος του Θεού μαθαίνει, διδάσκει, συνηθίζει και εμπνέει τον άνθρωπο να συνεργάζεται με το Άγιο Πνεύμα, και τότε η Ανάσταση του Χριστού, στην οποία προηγουμένως δεν μπορούσε να συμμετάσχει ο άνθρωπος, γίνεται πλέον η ίδια η ζωή του!

 11. Ο Ναός της Αγίας Σοφίας στην Κωνσταντινούπολη, πανηγύριζε ως Ναός την ημέρα της Μεσοπεντηκοστής! Στον μεγαλύτερο, λαμπρότερο και σπουδαιότερο ναό του χριστιανικού κόσμου, τιμούσαν οι προγονοί μας την Σοφία του Θεού.  Και μόνο από την πανήγυρη αυτή, αντιλαμβανόμαστε το μέγεθος της δεσποτικής εορτής της Μεσοπεντηκοστής στη ζωή της Βυζαντινής αυτοκρτορίας. Είναι δύσκολο, εάν όχι αδύνατο, έστω και να φανταστούμε τον μεγαλοπρεπή και πανηγυρικό εορτασμό της Μεσοπεντηκοστής από τους ευλαβείς προγόνους μας των βυζαντινών αιώνων. Πανηγύριζε ολόκληρη η βασιλεύουσα, η πρωτεύουσα του κόσμου την εποχή εκείνη! Και φυσικά είναι αυτονόητος και ο λόγος που η μεγάλη δεσποτική εορτή της Μεσοπεντηκοστής ατόνησε στα χρόνια της σκλαβιάς, εφόσον η μνήμη της τουρκεμένης Αγιά-Σοφιάς πονούσε και πλήγωνε βαθειά το λαό μας, αλλά και εφόσον ο λόγος του Θεού φτώχαινε διαρκώς κάτω από την απαιδευσιά και τα φρικτά μαρτύρια του σκληρά δοκιμαζόμενου λαού μας.

 12. Η μεσότητα, είτε ως χρονικό μέσο μίας περιόδου, είτε ως τρόπος ζωής, αποτελεί ασφαλή και σίγουρη οδό σωτηρίας. Οι αγρυπνίες και οι κατανυκτικότερες προσευχές γίνονται “ἐν τῷ μέσῳ τῆς νυκτός”, ο Χριστός σταυρώθηκε “τήν ἔκτην ὥραν” (στη μέση δηλαδή της ημέρας), η Δευτέρα Παρουσία στην παραβολή των δέκα παρθένων γίνεται “ἐν τῷ μέσῳ τῆς νυκτός” και τέλος ο χριστιανός πρέπει πάντοτε να ακολουθεί την “μέσην καί βασιλικήν ὁδόν”, αφού ο Χριστός “μακαρίζει τοίνυν τοὺς τὴν βασιλικὴν ὁδὸν ὁδεύσαντας ἀκλινῶς, καὶ μήτε δεξιᾷ μήτε ἀριστερᾷ κατὰ τὰς ὑποθήκας τοῦ νόμου παρατραπέντας” .

 13. Η πρακτική εφαρμογή της Μεσοπεντηκοστής, μεταφέρεται στη ζωή της Εκκλησίας αλλά και στην προσωπική μας ζωή, την αμέσως επόμενη Κυριακή της Σαμαρείτιδος, όπου ο Χριστός προσφέρει τo “ὕδωρ τό ζῶν”. Ο Χριστός διδάσκει, θαυματουργεί και εισάγει τους ανθρώπους στον θαυμαστό κόσμο της Σοφίας του Θεού!