Σαν σήμερα 29 Νοεμβρίου 1978 έφυγε απο την ζωή ο αείμνηστος Μητροπολίτης Χίου Χρυσόστομος Γιαλούρης

✔️Ένας σπάνιος και παρεξηγημένος Ιεράρχης, που 42χρόνια μετά την κοίμησή του εξακολουθεί να εμπνέει…

ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΗ Μ.ΤΖΟΥΜΑ

( + )Ο Χίου Χρυσόστομος( Γιαλούρης)
(1916-1978)- Μητροπολίτης Χίου 1967-1978

Στη σημερινή εποχή της κρίσεως και της παρακμής,το να θυμόμαστε κάποιους Ιεράρχες που σημάδεψαν με το πέρασμά τους τη ζωή της Εκκλησίας μας,είναι απαραίτητο και εν πολλοίς αναγκαίο, διότι πρόκειται για μία διαδικασία ψυχοφέλιμη που μας αφυπνίζει πνευματικά, έστω και αν μας οδηγεί σε αναπόφευκτες συγκρίσεις μεταξύ του τότε και του τώρα..

Σαν σήμερα, παραμονή του Αγίου Ανδρέου, έφυγε από τον μάταιο τούτο κόσμο, ένας σημαντικός και ρηξικέλευθος Ιεράρχης της Εκκλησίας μας, μία εξέχουσα εκκλησιαστική φυσιογνωμία , η οποία παρά τον αθόρυβο βίο που έζησε,ήξερε να χτίζει και να οικοδομεί τον τέταρτο τοίχο της οικοδομής και να θέτει τα θεμέλια μιας γνήσιας Ορθόδοξης πνευματικότητας, χωρίς ακρότητες και υπερβολές!
Πρόκειται για τον αείμνηστο Μητροπολίτη Χίου Χρυσόστομο Γιαλούρη-από το 1967 έως τον θλιβερό Νοέμβριο του 1978.

Ήταν ένας σπάνιος Ιεράρχης που , έπεσε όρθιος,πάνω στο καθήκον, όπως ακριβώς επιθυμούσε.
Ηταν πριν από 42 ολόκληρα χρόνια, στην τελετή αποφοίτησης και απονομής διπλωμάτων των τελευταίων αποφοίτων- οικοτρόφων, του γνωστού και φημισμένου Μιχάλειου Ορφανοτροφείου Χίου.
Μολονότι ασθενής εκείνη την εποχή. Είχε υποστεί το προηγούμενο έτος και συγκεκριμένα την παραμονή του Αγίου Νικολάου (5/12/1977) ένα βαρύ εγκεφαλικό με ορατά κινητικά προβλήματα.Παρά τα προβλήματα ήταν πάντα επί των επάλξεων. Για την ιστορία να πούμε ότι την παραμονή του Αγίου Νικολάου, είχε πάει να χοροστατήσει του Μεγάλου Εσπερινού, στον Ι. Ναό Αγίου Νικολάου Βροντάδου στο νησί, όπως λέγεται.Εκείνο το βράδυ την ώρα του εσπερινού, επί του θρόνου, υπέστη εγκεφαλικό το οποίο τον έπληξε στην δεξιά πλευρά. Μετά από νοσηλεία μερικών μηνών στο Ασκληπιείο Βούλας και παραμονή του στο σπίτι του στην Αθήνα, επανήλθε στα καθήκοντά του. Αν και δεν λειτούργησε ποτέ μετά από αυτή την δοκιμασία, εντούτοις επανήλθε δριμύτερος και έριξε το βάρος του στο κήρυγμα και στην ιεραποστολή. Δεν άφηνε εσπερινό και εκδήλωση! Ήταν πάντα παρών.
Παρά την ασθένειά του έκρινε σκόπιμο ως ποιμενάρχης του νησιού να παραστεί στην συγκινητική τελετή αποφοίτησης των τελευταίων κορασίδων, του Μιχάλειου Ορφανοτροφείου, Θηλέων Χίου!
Έλαβε το λόγο, όπως έκανε πάντα ο θερμουργός και ρήτωρ αυτός Ιεράρχης και συγκίνησε τους πάντες!

Ενα κλάμα βουβό ακουγότανε σε όλη την αίθουσα τελετών( του σημερινού Πανεπιστημίου Αιγαίου), στο άκουσμα των σοφών λόγων του και των συγκινητικών συμβουλών που έδινε στα κορίτσια που έβγαιναν στο στίβο της ζωής..

— Ημουν στο κρεββάτι, ασθενής παιδιά μου, είπε.Μα όταν οι συνεργάτες μου, μου υπενθύμισαν την σημερινή εκδήλωση, οτι τα παιδιά αυτού του σημαντικού Ιδρύματος του νησιού μας, του Μιχάλειου Ορφανοτροφείου αποφοιτούν, η καρδιά μου ξεπετάχτηκε και άκουσα τους παλμούς μου να δυναμώνουν, αφού κι εγώ παιδί μιάς ορφανής οικογένειας υπήρξα από την ηλικία των 11 ετών και μεγαλώσαμε κι εγώ και τα έξι ακόμα αδέλφια μου και οι αδελφές μου ,ορφανά από πατέρα,χάρις εις τις φροντίδες της ηρωικής και Αγίας μητέρας μου, που ακόμη μέχρι σήμερα, παρά το γήρας της, με συντροφεύει και με εμψυχώνει στη δοκιμασία της υγείας μου!Γιαυτό θέλησα να έλθω σήμερα στην εορτή σας και να σας ευλογήσω και να θεμελιώσω σε γαλανόλευκα και ορθόδοξα θεμέλια το νέο σας ξεκίνημα και να σας ευχηθώ γαληνεμένα ταξίδια στο πέλαγος της ζωής σας».

Αυτό ήταν το κύκνειο άσμα του!
Στο άκουσμα των λέξεων
.. «στο πέλαγος της ζωής σας..»
έκανε μία παύση!
Κοίταξε προς την πλευρά των ανθρώπων που τον συνόδευαν- του διακόνου του, του οδηγού του και προς εμένα ,που αν και παιδί έτρεχα μαζί του σε κάθε εκδήλωση που παρίστατο– μας είδε με ένα αγωνιώδες βλέμμα!
Είχε ιδρώσει!

«Δεν αισθάνομαι καλά» είπε..
« Σας παρακαλώ να καθίσω»…

Δημιουργήθηκε πανικός! Του πρόσφεραν ένα ποτήρι νερό αλλά ήπιε μία μόνο γουλιά! Στους προσκεκλημένους υπήρχαν και ιατροί οι οποίοι πρότειναν να τον ξαπλώσουν σε οριζόντια θέση! Εκλήθη αμέσως το νοσοκομειακό όχημα για να τον μεταφέρει στο Σκυλίτσειο Γενικό Νοσοκομείο Χίου!
Αυτή ήταν η τελευταία του παρουσία σε εκδήλωση ως Μητροπολίτης της ιστορικής αυτής Μητρόπολης! Το θεμελίωμα της νέας ζωής ορφανών κοριτσιών, που έβγαιναν στην βιοπάλη της ζωής!

Λίγο αργότερα άφησε την τελευταία του πνοή! Στους ιατρούς και νοσοκόμους που προσπαθούσαν να του προσφέρουν τις υπηρεσίες τους, κατάφερε να ψελλίσει να μην πούν οι δικοί του στη Γερόντισσα μητέρα του Ερμιόνη Μοναχή–της είχε γίνει κουρά Μοναχής από τον ίδιο προ αρκετών ετών στην ιστορική Νέα Μονή– οτι εκείνος έφυγε από τη ζωή πριν από αυτήν! Επίσης πρόλαβε να εκφράσει,οχι καθαρά,μία τελευταία επιθυμία του προφανώς, μονολογώντας για αρκετές φορές:Νέα Μονή, Νέα Μονή!
Αυτό από όλους εκλήφθη ως η τελευταία επιθυμία του να ενταφιασθεί στην ιστορική Νέα Μονή της Χίου, που τόσο αγάπησε και η οποία επί των ημερών του ξαναζωντάνεψε και έζησε μεγάλες ιστορικές στιγμές και ημέρες ακμής! Το ιερό του σκήνωμα ετέθη σε τριήμερο προσκύνημα στον Μητροπολιτικό Ναό των Αγίων Βικτώρων .
Πλήθη πιστών, από όλη τη Χίο,πέρασαν για τον τελευταίο ασπασμό. Ιδιαίτερη εντύπωση είχε δημιουργήσει η παρουσία όλων των κατηχητόπουλων του νησιού, τα οποία υπό την καθοδήγηση και την εποπτεία του τότε Ιεροκήρυκος Χίου Αρχιμ. Νίκωνος Χαρέα–ενός σημαντικού κληρικού που η αποχώρηση του από το νησί σήμανε και την πνευματική ανομβρία της Χίου– έκαναν τη διαφορά και απέδειξαν πως συμπεριφέρονται οι νέοι που ευαγγελίζονται Χριστό και καταγγέλουν την αγάπη Του!
Ο π. Νίκων ήταν χειροτονία του Χρυσοστόμου και συνεργάστηκαν άψογα τα χρόνια τις συμπόρευσής τους στη Χίο. Το νησί έζησε μεγάλες πνευματικές στιγμές επί των ημερών τους!
Αλλά και η κηδεία του Χρυσοστόμου έγινε κατά τρόπο μοναδικό! Η Χίος είχε να ζήσει τέτοιες στιγμές από την εποχή του Χίου Παντελεήμονος του Φωστίνη!
Ο φιλακόλουθος λαός του νησιού είχε ξεχυθεί στους δρόμους για το ύστατε χαίρε!

Της κηδείας προέστη ο Μητροπολίτης Μυτιλήνης Ιάκωβος, ο οποίος ορίσθηκε από τη ΔΙΣ Τοποτηρητής( η τρίτη φορά μετά τις αρχιερατείες των Μητροπολιτών Παντελεήμονος Φωστίνη και Παύλου Πολυμερόπουλου των 11 μηνών), συμπαραστατούμενος από τους δύο επιστήθιους φίλους και συνοδοιπόρους του Χρυσοστόμου, τους σημαντικούς Μητροπολίτες τότε Κερκύρας Πολύκαρπο και τότε Υδρας Ιερόθεο! Ο τέταρτος, της καλής και «ευλογημένης ομάδας»- όπως την αποκαλούσε ο Χρυσόστομος- ο Εδέσσης Καλλίνικος,δεν μπόρεσε να παρευρεθεί για λόγους υγείας.
Και όλα αυτά έγιναν για ένα πρόσωπο το οποίο εποίμανε την Χίο για έντεκα χρόνια αλλά δεν είχε κερδίσει τις συμπάθειες του κλήρου και εξ αυτού δεν κατάφερε να κερδίσει και τις συμπάθειες όλου του λαού!
Τον Χρυσόστομο τον αγάπησε η πνευματική Χίος και οι σωστοί άνθρωποι και οι νοικοκυραίοι!
Είχε τη φήμη αυστηρού Ιεράρχη που ήθελε ο κλήρος της Μητρόπολης να μη δίνει αφορμές για κουτσομπολιά και ψιθύρους! Πρωτίστως όμως ήταν αυστηρός με τον εαυτό του!
Εξελέγη το 1967, επί Αρχιεπισκόπου Αθηνών Ιερωνύμου Α ´, ενώ λίγο έλλειψε να εκλεγεί και– εξ Αρχιμανδριτών– Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος, διαδεχόμενος τον Αρχιεπίσκοπο Χρυσόστομο τον Β ´, ο οποίος επιθυμούσε διακαώς την προαγωγή του Χρυσοστόμου Γιαλούρη στα ανώτατα κλιμάκια της Ιεραρχίας! Ήταν εφημέριος του Αγίου Σπυρίδωνος Πειραιώς και Ιεροκήρυκας. Το πέρασμα του από τον Πειραιά έγραψε ιστορία. Κάθε Κυριακή στις λειτουργίες αλλά και κατά τα εσπερινά κηρύγματα συνέρρεαν πλήθη πιστών για να τον ακούσουν. Δεν είναι τυχαίο αυτό που είχε πει ο αείμνηστος Πειραιώς Καλλίνικος όταν εξελέγη Πειραιώς και ανέλαβε πνευματική δράση: «Όπου πήγαινα εύρισκα μπροστά μου πνευματικούς καρπούς του αειμνήστου Χρυσοστόμου. Πολλές οικογένειες είχαν τη φωτογραφία του στα εικονίσματα και τον τιμούσαν ως Άγιο».

Και για να τα λέει αυτά ο Καλλίνικος φαντασθειτε πόση αξία έχουν. Από το 1965 όλα έδειχναν ότι ο αείμνηστος Χρυσόστομος είχε εισέλθει σε τροχιά προαγωγής. Ο τότε Αρχιεπίσκοπος Χρυσόστομος Β ´ ήθελε την προαγωγή του Χρυσοστόμου. Σε μια προσπάθεια να τον εκλέξει το 1965 Πειραιώς ήλθε αντιμέτωπος με τις ισχυρές ομάδες της Ιεραρχίας που τον είχαν εκλέξει Αθηνών από Φιλίαπών και οι οποίες ήθελαν την μετάθεση του τότε Αργολίδος Χρυσοστόμου Ταβλαδωράκη στον Πειραιά. Και πάλι ο Αρχιεπίσκοπος δεν το έβαλε κάτω και προσπάθησε να τον εκλέξει Χίου από το 1965, αλλά έχασε τότε για μια ψήφο, διότι οι τότε Δημητριάδος Δαμασκηνός Χαντζόπουλος και Ιωαννίνων Σεραφείμ Τίκας είχαν συνασπιστεί για την εκλογή σε Χίου του Παύλου Πολυμερόπουλου, συμπατριώτη του Σεραφείμ από την Καρδίτσα και πνευματικού αναστήματος του Δημητριάδος Δαμασκηνού Χατζόπουλου. Εξελέγη Χίου ο Παύλος το 1965, ο οποίος εποίμανε τη Μητρόπολη της Χίου για έντεκα μήνες. Ο αείμνηστος Παύλος μολύνθηκε εντελώς αναίτια και αναπάντεχα και ασθένησε. Μεταφέρθηκε στην Αθήνα στον Ευαγγελισμό και έφυγε πριν προλάβει να αναγνωρισθεί η εκλογή του από την Πολιτεία.
Η Μητρόπολη Χίου ωστόσο και ιδιαίτερα ο κλήρος, εξακολουθούσε να διαπνέεται από το ελεύθερο κι αδέσμευτο πνεύμα του Παντελεήμονος Φωστίνη!
Οι κληρικοί του νησιού έχοντας «καλομάθει» από την παρατεταμένη διάρκεια της τοποτηρητείας,δεν έμπαιναν εύκολα σε καλούπια και δεν έπαιρναν από λόγια συνετά και μετρημένα!

Τον πανύψηλο Παύλο διαδέχθηκε στη Χίο ο Χρυσόστομος Γιαλούρης.
Ο Χρυσόστομος, ευθύς ως εξελέγη Μητροπολίτης Χίου απάλλαξε εκ των καθηκόντων του Πρωτοσυγκέλου τον τότε κατέχοντα τη θέση αυτή Παντελεήμονα Μπεζενίτη( μετέπειτα Μητροπολίτη Ζακύνθου κι αργότερα Αττικής), τον μετέθεσε μάλιστα στην Μητρόπολη Κυθήρων ως Ιεροκήρυκα, αν και δεν πήγε ποτέ. Χάρη στην παρέμβαση του Μακαριστού Μυτιλήνης Ιακώβου Κλεομβρότου μετετέθη στη Μυτιλήνη και μετέβη στο Καθολικό Ινστιτούτο των Παρισίων για μετεκπαίδευση.
Στη θέση του πρώτου συνεργάτη του, διόρισε στην αρχή τον Ηγούμενο της Μονής Μυρσινιδίου,σεβαστό και αείμνηστο Γέροντα Αρχιμ. Χριστοφόρο Γεραζούνη!
Όλοι και πρωτίστως ο ιερός κλήρος κατάλαβε εξ αρχής οτι ο νέος Ιεράρχης δεν ήταν μία εύκολη υπόθεση! Εντούτοις κατάφερε να επιβληθεί και να δημιουργήσει έναν υποδειγματικό κλήρο!

Ο Χρυσόστομος μπορεί να έδειχνε αυστηρός και λόγω του ύφους που είχε να προκαλούσε το δέος των συνομιλητών του, κατά βάθος όμως ήταν ένα μικρό παιδί, με μία ζεστή καρδιά γεμάτη αγάπη! Απεχθάνετο την υποκρισία, το ψέμα και την αχαριστία! Ηθελε να ακούει την αλήθεια όπως είναι, για να βγάλει τα συμπεράσματά του! Όταν πήγαινες να πείς ψέματα και να αποκρύψεις τα αληθινά γεγονότα, τότε γινότανε πραγματικά άλλος άνθρωπος!
Ο Χρυσόστομος ήταν πλασμένος για ποίμνιο με υψηλή νοημοσύνη κι οχι για ανθρώπους που ζούσαν από το κουτσομπολιό! Έπρεπε τότε που εξελέγη Μητροπολίτης το 1967, επί Ιερωνύμου του Α ´, η Σύνοδος που τον εξέλεξε να τον αποστείλει σε μία άλλη πιο απαιτητική και πνευματικά αναβαθμισμένη Μητρόπολη! Για παράδειγμα ο Χρυσόστομος ως Θεσσαλονίκης θα διέπρεπε, θα έγραφε ιστορία!

Ας όψονται οι εκκλησιαστικές οργανώσεις τότε, που κινούσαν παρασκηνιακά τα νήματα και όριζαν τις εκλογές των Ιεραρχών κατά τα μικροσυμφέροντά τους!
Ο Χρυσόστομος ήταν ένας πολυτάλαντος Ιεράρχης! Άριστος λειτουργός, με μία φωνή γλυκεία που σε καθήλωνε την ώρα της θεία μυσταγωγίας! Ηταν γνώστης της Βυζαντινής Μουσικής γιαυτό και ένα από τα πρώτα του μελήματα ήταν η δημιουργία Σχολής Βυζαντινής Μουσικής για να εκπαιδεύσει και να μυήσει στη βυζαντινή μουσική τον κλήρο και τους νέους της Μητρόπολης!
Εκεί ,όμως, που ξεχώριζε ο αείμνηστος Ιεράρχης ήταν στο κήρυγμα!
Δεν θα είναι υπερβολικός ο χαρακτηρισμός του «νέου Χρυσοστόμου»για τον Χρυσόστομο Γιαλούρη, γιατί θεωρείται ως μία εξέχουσα φυσιογνωμία της Εκκλησιαστικής Ρητορικής. Και δεν είναι άστοχος ο επίζηλος τούτος τίτλος!
Άριστος ψυχολόγος και γνώστης της ανθρώπινης ψυχής,ήθελε έναν υποδειγματικό κλήρο .
Γράφει για την ικανότητά του Χρυσοστόμου να ομιλεί και να συναρπάζει το χριστεπώνυμο πλήρωμα ο μεγάλος Χιώτης και λόγιος Ανδρέας Λαιμός στην χιακή εφημερίδα της εποχής «Η Πρόοδος»:

<< Μελίρρυτος, πράγματι, υποκειμενικός κάποιες φορές, εγνώριζε τον μυστικό δρόμο να φθάνει μέχρι τα μύχια των καρδιών των ακροατών των θείων κηρυγμάτων του. Ο,τι κι αν έθιγε και όσας φοράς και αν τον ήκουε τις να ομιλή,ακόμη και επί του αυτού θέματος, ήτο ως να τον ήκουες δια πρώτην φοράν!Η συγκίνησις ήτο πηγαία και νέα πάντοτε. Η γλώσσα του ήτο απλή και κατανοητή από όλο τον κόσμο. Τα νοήματά του καθαρά! Ο κόσμος του συναισθηματικός!Εζωγράφιζε δια του λόγου του τας ευαγγελικάς και εκκλησιαστικάς μορφάς με τρόπον ανάγλυφον, απλούν, παραστατικόν.
Έφερε εμπρός εις τους οφθαλμούς του εκκλησιάσματος τα γεγονότα και με αφάνταστο ικανότητα τα έκαμνε παρόν. Οι ακροαταί των κηρυγμάτων του και εν Χίω και εν Πειραιεί και παλαιότερα εν Μυτιλήνη, θα ενθυμούνται πάντοτε την βαθεία αλλά προπαντός γλυκυτάτη φωνήν του,η οποία εζωγράφιζε συναισθήματα, καταστάσεις, εγίνετο τρυφερά, άλλοτε ειρωνική, βροντερή, αυστηρά, ερμήνευε,εθώπευε και συνεβούλευε!
Κυριολεκτικώς χείμαρρος ρητορικής ικανότητος, ήτο το κάθε κήρυγμα του Χρυσοστόμου Γιαλούρη. Δεν θήρευε την φιλοσοφικήν επίφασιν, ούτε την πρωτοτυπίαν. Ήτο απλούν και δυνατόν ομίλημα καρδίας. Ασφαλώς ο Χρυσόστομος επίστευεν, όπως και ο Γκαίτε ότι : «κανενός δεν θα αγγίξης την καρδιά αν ο λόγος δεν βγαίνει απ´την καρδιά σου».
Δεν είναι εύκολο να περιγράψει κανείς με πληρότητα και να φωτίσει όλες τις πτυχές της πολυκύμαντης αυτής προσωπικότητας!
Μένουμε σε αυτή την απλή περιγραφή της τελευταίας του πνοής κατά την οποία εβίωσε την ευχή- προσευχή της Εκκλησίας μας:
« Χριστιανά τα τέλη της ζωής ημών, ανώδυνα, ανεπαίσχυντα και ειρηνικά».

Άλλωστε προσωπικότητες όπως αυτή του Χρυσοστόμου Γιαλούρη γεννιώνται σπάνια και γιαυτό είναι ανεκτίμητες! Μετά τον θάνατό Του είχαμε και πολλές μαρτυρίες θαυμάτων καθώς και για την ζωντανή παρουσία του κύκλωμα της Νέας Μονής. Ίσως γιαυτο δεν έπρεπε να γίνει ποτέ η εκταφής του από τον επιβλητικό και απέριττο τάφο όπου είχε ταφεί ηλιόλουστη ημέρα του Δεκεμβρίου του 1978.

Για την ιστορία να σημειώσουμε ότι, ο μακαριστός Ιεράρχης ευρίσκετο ενταφιασμένος στον αύλειο χώρο της Ιεράς Νέας Μονής, πλησίον του Καθολικού (του Κεντρικού Ναού δηλαδή) και ανατολικά του Ιερού Βήματος επί 26 συναπτά έτη. Το 2004 απαιτήθηκε να πραγματοποιηθεί η ανακομιδή των τιμίων Λειψάνων του προκειμένου να εξωραϊστεί ο χώρος, έπειτα από παρέμβαση της αρχαιολογικής υπηρεσίας.
Τότε, συνέβησαν σημεία θαυμαστά που έχουν καταγραφεί από αρκετούς αυτόπτες μάρτυρες με πρώτη την Μακαριαρή Αγία Ηγουμένη της Νέας Μονής Μαριάμ, με κορυφαίο σημείο την ευωδία που αναδύθηκε από τον τάφο και η οποία ερχόταν κατά κύματα επί αρκετές ώρες και έφθανε σε απόσταση δεκάδων μέτρων. Επίσης, πολλά και αξιοθαύμαστα σημεία σημειώθηκαν με επίκεντρο τον αοίδιμο Ιεράρχη τόσο προ της θανής του όσο και κατόπιν αυτής.

Τέλος, αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι και η μητέρα του αειμνήστου Χρυσοστόμου Γιαλούρη, χήρα ούσα από πολλά χρόνια, τίμησε την οικογένεια και την Εκκλησία και προ του επιγείου τέλους της εκάρη Μοναχή, από τον Μητροπολίτη- υιό της, με το όνομα Ερμιόνη Μοναχή, μόνασε στην Νέα Μονή και ετάφη στο κοιμητήριο των μοναχών της που βρίσκεται λίγα μέτρα μακρύτερα, πλησίον του Ι. Ν. Αγ. Λουκά όπου και τα Λείψανα των σφαγιασθέντων, υπό των Τούρκων, το 1822, μοναχών της αιματόβρεκτης, ιεράς, Νέας Μονής.-