Το Σάββατον, 15ην / 28ην Οκτωβρίου 2017, εωρτάσθη υπό του Πατριαρχείου η εθνική εορτή της 28ης Οκτωβρίου 1940 διά δοξολογίας εις το Καθολικόν του Πανιέρου Ναού της Αναστάσεως.
Η Δοξολογία αύτη ανεπέμφθη εις τον Θεόν ως ευχαριστία προς Εκείνον διά την βοήθειαν Αυτού προς το γένος ημών εις τον αγώνα αυτού της απελευθερώσεως αυτού εκ της Γερμανικής Ναζιστικής Κατοχής του 1940 και ως δέησις διά την ανάπαυσιν της ψυχής των ενδόξως αγωνισαμένων και πεσόντων προγόνων ημών εις τον απελευθερωτικόν αγώνα τούτον.
Της Δοξολογίας ταύτης προέστη η Α.Θ.Μ ο Πατήρ ημών και Πατριάρχης Ιεροσολύμων κ.κ. Θεόφιλος, συνιερουργούντων Αυτώ των Αγιοταφιτών Αρχιερέων και Ιερομονάχων και Ιεροδιακόνων, παρουσία του Γενικού Προξένου της Ελλάδος εις τα Ιεροσόλυμα κ. Χρήστου Σοφιανοπούλου και τη συμμετοχή των μελών της Ελληνικής Παροικίας των Ιεροσολύμων, και πολλών προσκυνητών εξ Ελλάδος, Σερβίας, Ρωσίας, Εσθονίας, Βουλγαρίας και εντοπίων εκ του Ελληνορθοδόξου και Αραβοφώνου ποιμνίου των Ιεροσολύμων.
Μετά την Δοξολογίαν η Πατριαρχική Αγιοταφιτική συνοδεία ανήλθεν εις τα Πατριαρχεία. Ενταύθα ο Μακαριώτατος προσεφώνησε διά της κάτωθι προσφωνήσεως Αυτού:
Εκλαμπρότατε Γενικέ Πρόξενε της Ελλάδος
κ. Χρήστε Σοφιανόπουλε,
Σεβαστοί άγιοι Πατέρες και Αδελφοί,
Ευλαβείς Χριστιανοί και προσκυνηταί,
Η σημερινή εθνική επέτειος της 28ης Οκτωβρίου του 1940, αποτελεί έργον μεγάλον και θαυμαστόν, το οποίον η δεξιά του Κυρίου και Θεού ημών ειργάσατο εν ταίς ημέραις ημών. Διό κλήρος και λαός κατήλθομεν εις τον Πανίερον Ναόν της Αναστάσεως, ένθα ανεπέμψαμεν ευχαριστήριον δοξολογίαν τω Θεώ και Σωτήρι Κυρίω ημών Ιησού Χριστώ.
Προσέτι δε, εδεήθημεν υπέρ αναπαύσεως των ψυχών των πεσόντων και ηρωικώς αγωνισαμένων και μαρτύρων γενομένων υπέρ του έθνους και της Πατρίδος.
Πανθομολογουμένως ο θυσιαστικός αγών των Ελλήνων, υπήρξεν αγών προασπίσεως των φυσικών και ιερών όντως ηθικών αρχών, αι οποίαι διέπουν το Ελληνοχριστιανικόν φρόνημα της Ελληνικής ψυχής.
Αυτό ακριβώς το Ελληνοχριστιανικόν φρόνημα ενσαρκώνει και προβάλλει η εόρτιος αύτη επέτειος της 28ης Οκτωβρίου του 1940. Διά τούτο η εποποιία του 1940 δεν πρέπει να θεωρήται ως ήσσονος σημασίας γεγονός της λαμπράς ιστορικής μνήμης του Ελληνισμού γενικώτερον και των Ελλήνων ειδικώτερον.
Σημειωτέον δε ότι η εν τη πράξει εφαρμοσθείσα φυλετιστική ιδεολογία του Ναζισμού και του Φασισμού, κατά τον Δεύτερον Παγκόσμιον πόλεμον του 1940, απετέλεσε την μεγαλυτέραν ύβριν του αιώνός μας, κατά του ανθρώπου και συνεπώς κατά του Δημιουργού αυτού, δηλονότι του Θεού. Εις τας ημέρας μας η ύβρις του Ναζισμού εκδηλώνεται υπό νέαν μορφήν, την της Παγκοσμιοποιήσεως, ως και της καλουμένης νέας τάξεως ή νέας εποχής.
Πόλεμοι, ακαταστασίαι, περιφερειακαί διενέξεις και συγκρούσεις διαδέχονται η μία την άλλην, ο θρησκευτικός φανατισμός καλλιεργεί την βίαν και την τρομοκρατίαν και η θεοποίησις του μαμωνά υπό το πρόσχημα της οικονομικής ισχύος, αντιστρατεύεται την ειρηνικήν συνύπαρξιν των λαών και των κρατών αυτών. Οι δε άρχοντες του αιώνος τούτου εθελοτυφλούν, εν όψει όλων τούτων των προκλήσεων και παραμένουν απαθείς και αδιάφοροι.
Η επέτειος της 28ης Οκτωβρίου καλεί πάντας ημάς εις εγρήγορσιν πνευματικήν, δηλονότι την διαφύλαξιν και προάσπισιν των ηθικών αξιών της πανιέρου παρακαταθήκης των υπέρ βωμού και εστιών θυσιασθέντων πατέρων και αδελφών ημών.
Κατακλείοντες αναβοήσωμεν
Ζήτω η 28η Οκτωβρίου του 1940!
Ζήτω το ευσεβές έθνος των Ρωμαίων!
Ζήτω η Ελλάς!
Ζήτω η Αγιοταφιτική ημών
Προσφώνησιν απηύθυνε και ο Γενικός Πρόξενος της Ελλάδος εις τα Ιεροσόλυμα Χρήστος Σοφιανόπουλος ως έπεται ελληνιστί:
Μακαριώτατε,
Σεβασμιώτατοι Αρχιερείς,
Σεβαστοί Πατέρες,
Κυρίες και Κύριοι,
Η σημερινή ημέρα είναι μια ημέρα τιμής, μνήμης και ευθύνης για το Έθνος μας. Εορτάζουμε μια από τις ενδοξότερες σελίδες της σύγχρονης ιστορίας μας.
Το ιστορικό ΟΧΙ στο φασιστικό τελεσίγραφο της 28ης Οκτωβρίου 1940 για άνευ όρων παράδοση της Ελλάδας και παραχώρηση της εθνικής της κυριαρχίας, συμβολίζει μια μεγαλειώδη, ομόθυμη απόφαση ενός λαού που, αν και είχε, λίγο καιρό πριν, υποστεί πολλά δεινά, δεν δίστασε να ορθώσει και πάλι το ανάστημά του και να προασπίσει την ελευθερία του και την εθνική του τιμή.
Το ΟΧΙ κατέδειξε με τον πιο κατηγορηματικό τρόπο τη βαθιά ιστορική συνείδηση των Ελλήνων, την ισχυρή κοινή αντίληψη της λαμπρής διαδρομής τους μέσα στους αιώνες, της απαράγραπτης παρακαταθήκης των προγόνων που τροφοδότησαν τότε και τροφοδοτούν πάντα την φιλοπατρία τους, το σθένος, την αυταπάρνηση και το μεγάλο αίσθημα υπερηφάνειας, με το οποίο σπεύδουν να προασπίσουν τα ιερά και τα όσια. Το ΟΧΙ ήταν ακριβώς η άρνηση των Ελλήνων να λησμονήσουν την ιστορία τους και να ζήσουν ασήμαντοι και υποταγμένοι.
Το μεγάλο ιστορικό γεγονός που εορτάζουμε σήμερα κατέδειξε επίσης το ηθικό ανάστημα και το έντονο αίσθημα δικαιοσύνης των Ελλήνων. Χάρη σε αυτόν τον αλάνθαστο οδηγό δεν δίστασαν στιγμή να αντιταχθούν στις κατά πολύ ισχυρότερες δυνάμεις που θέλησαν να τους επιβάλουν το αυθαίρετο δίκαιο του ισχυρού. Το αίσθημα δικαιοσύνης θωράκισε τους Έλληνες, οι οποίοι ξέροντας να μάχονται σε δίκαιους αγώνες και εμφορούμενοι από υψηλά ιδανικά κατανίκησαν, λίγοι αυτοί, τους πολλούς που αντιπροσώπευαν το Φασισμό και το Ναζισμό. Οι’Ελληνες ήταν εκείνοι που κατήγαγαν την πρώτη νίκη του πολέμου ενάντια στις πλέον σκοτεινές πολιτικές δυνάμεις της σύγχρονης, παγκόσμιας ιστορίας.
Σήμερα οι’Ελληνες, απανταχού της γης, τιμούμε τους πεσόντες και τους αγωνισθέντες στα πεδία των μαχών του 1940-41, στην Πίνδο, στη Μακεδονία, στην Κρήτη και αλλού. Τιμούμε όσους συνεισέφεραν στην Εθνική Αντίσταση και όσους συνέχισαν να αγωνίζονται κατά των κατακτητών στα πεδία των μαχών του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, στη Μέση Ανατολή και στην Ευρώπη, στην ξηρά, στον αέρα και στη θάλασσα. Δεν λησμονούμε τα χιλιάδες αθώα θύματα της κατοχής.
Στην εθνική ηρωική προσπάθεια που ξεκίνησε με το ΟΧΙ της 28ης Οκτωβρίου 1940, όπως και σε κάθε άλλη εθνική προσπάθεια, κρίσιμη ήταν η ενεργή συμμετοχή και η πολύτιμη συνεισφορά του ελληνισμού της διασποράς. Εκείνων που κατετάγησαν ως εθελοντές στις ελληνικές ένοπλες δυνάμεις για να προασπίσουν την ελληνική γη και εκείνων που πολέμησαν με τα συμμαχικά στρατεύματα, προασπιζόμενοι τα ιδανικά της ελευθερίας και συμβάλλοντες στην τελική νίκη και την απελευθέρωση της Πατρίδας. Έχει καταγραφεί ιστορικά η σπουδαία συνδρομή της ομογένειας στη Μέση Ανατολή και ειδικότερα του ελληνισμού των Ιεροσολύμων, για την οποία η Ελλάδα είναι πάντοτε υπερήφανη και ευγνώμων.
Στην προσπάθεια συσπείρωσης όλων των δυνάμεων του Έθνους, με σκοπό την ηθική και πνευματική ανάταση και ανθεκτικότητά του στις πολλές αντιξοότητες, το Πατριαρχείο Ιεροσολύμων, η Μητέρα των Εκκλησιών, αποτέλεσε πάντοτε ξεχωριστό σημείο αναφοράς, μακραίωνο προπύργιο της Ορθοδοξίας και των οικουμενικών αξιών του Ελληνισμού.
Η σημερινή επέτειος είναι, τέλος, ημέρα ευθύνης: μας προτρέπει να αναλογιστούμε τη σημασία της 28ης Οκτωβρίου 1940 και τον ισχυρό συμβολισμό της για τον Ελληνισμό σήμερα. Το ΟΧΙ εκφράσθηκε από ανθρώπους που πολέμησαν γιατί, όπως και οι σημερινοί Έλληνες, επιθυμούσαν να ζήσουν ειρηνικά, ελεύθεροι, με αξιοπρέπεια και κοινωνική δικαιοσύνη. Έγινε πράξη χάρη στην αδιάσπαστη ενότητα και σύμπνοια που επέδειξαν οι’ Ελληνες, τον πατριωτισμό, την εθνική υπερηφάνεια, την επιμονή και την αντοχή τους.
Η ευθύνη όλων μας να κατανοήσουμε το μήνυμα αυτό, να διατηρήσουμε άσβεστο το πνεύμα του 1940, να εμπνευστούμε από αυτό και να το μεταδώσουμε στις νεώτερες γενιές είναι μεγάλη.
Ζήτω η 28η Οκτωβρίου 1940 Ζήτω η Ελλάδα!
