Η Ιερά Σύνοδος της Σερβικής Ορθόδοξης Εκκλησίας, κατά τη συνεδρίασή της στις 24 Δεκεμβρίου 2020, αποφάσισε να συγκαλέσει την Ιερά Συνέλευση όλων των Επισκόπων στις 18 Φεβρουαρίου του 2021, για την εκλογή νέου Πατριάρχη Σερβίας.
Ο Πατριάρχης Σερβίας κυρός Ειρηναίος εκοιμήθη στις 20 Νοεμβρίου. Τοποτηρητής του Πατριαρχείου ανέλαβε ο Σεβ. Μητροπολίτης Δαμπροβοσνίας κ. Χρυσόστομος.
Ο νέος Πατριάρχης της Εκκλησίας της Σερβίας θα αναδειχθεί κατά την συνήθη διαδικασία, δηλαδή ύστερα από ψηφοφορία όλων των Ιεραρχών θα εκλεγούν τρεις Ιεράρχες , οι οποίοι θα αποτελέσουν το τριπρόσωπο από το οποίο θα εκλεγεί με κλήρο ο Πατριάρχης.
Τα ονόματα των τριών Ιεραρχών που θα καταρτίσουν το Τριπρόσωπο θα τοποθετηθούν στο Ευαγγέλιο και μετά θα ακολουθήσει κλήρωση, από την οποία θα θα αναδειχθεί ο νέος Πατριάρχης.
•Ποιοι θεωρούνται οι πιθανότεροι διάδοχοι του Ειρηναίου
Ο νέος Πατριάρχης της Εκκλησίας της Σερβίας θα αναδειχθεί σύμφωνα με την συνήθη διαδικασία, δηλαδή θα εκλεγούν τρεις με ψηφοφορία από την ολομέλεια της Συνόδου και μεταξύ τους θα γίνει κλήρωση. Για την ακρίβεια, φάκελοι με τα ονόματα των τριών επισκόπων που συγκέντρωσαν απόλυτη πλειοψηφία τοποθετούνται στο Ευαγγέλιο, και η Σύνοδος προσεύχεται με επίκληση του Αγίου Πνεύματος. Στη συνέχεια, ο γηραιότερος εκ των ηγουμένων της Σερβικής Εκκλησίας τραβάει τον φάκελο με το όνομα του νέου Πατριάρχη.
Η ισχυρότερη υποψηφιότητα θεωρείται αυτή της στιγμή του Ειρηναίου Μπάτσκας (Bulović), που διανύει το 73ο έτος της ηλικίας του. Τουλάχιστον αυτό καλλιεργεί ο ίδιος πολλά χρόνια τώρα. Άλλωστε ήταν υποψήφιος και στις προηγούμενες εκλογές εις διαδοχή του Αγίου Πατριάρχου Παύλου. Ο Ειρηναίος θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους μαθητές του αγίου Ιουστίνου Πόποβιτς στα χρόνια των διώξεων της Εκκλησίας από το καθεστώς του ΤΊτο, μαζί με τον Αθανάσιο Γιέφτιτς πρώην Ερζεγοβίνης και τον μακαριστό Αμφιλόχιο Ράντοβιτς Μαυροβουνίου.
Ο Μπάτσκας Ειρηναίος είναι άνθρωπος με εξαιρετική μόρφωση και ευρύτατη ελληνική παιδεία, σημαντικός Καθηγητής στη Θεολογική Σχολή Βελιγραδίου, όπου διδάσκει Ερμηνεία της Καινής Διαθήκης και αλλά και την Ελληνική Γλώσσα. Κρατάει σχέσεις με την Ελλάδα και είναι και αγαπητός στον ελληνικό λαό, με τον οποίο ανέπτυξε ιδιαίτερους δεσμούς την δραματική περίοδο του εμφυλίου στη Γιουγκοσλαβία.
Ο Ειρηναίος, που υπήρξε ο στενός συνεργάτης του εκλιπόντος Πατριάρχη, διατηρεί πολύ καλές σχέσεις με τον ρωσικό παράγοντα και δεν είναι τυχαίο που θεωρείται το «μάτι» της Ρωσίας στη Σερβία. Γενικά, θεωρείται ότι είναι Ιεράρχης με παρασκηνιακή δράση στη διακυβέρνηση της Σερβικής Εκκλησίας και έπαιξε σημαντικό ρόλο επί της πατριαρχείας του συνονόματού του Ειρηναίου.
Μια ακόμη σημαντική υποψηφιότητα θεωρείται του 59χρονου Ζάγκρεμπ και Λιουμπλιάνας Πορφυρίου Πέριτς (Perić), πνευματικό παιδί του Ειρηναίου Μπούλοβιτς. Πιθανή εκλογή του σημαίνει συνεργασία των δύο εκκλησιαστικών ανδρών και ενδεχομένως ο Ειρηναίος να αποτελεί τον υποβολές του Πατριάρχη για κάθε απόφαση.
Ο Πορφύριος έχει στενές σχέσεις με την Ελλάδα, καθώς είχε κάνει μεταπτυχιακές σπουδές στην Αθήνα το 1986-1990, ενώ ως πνευματικό παιδί του Ειρηναίου (Μπούλοβιτς) αναμένεται να ακολουθήσει μια εκκλησιαστική πολιτική φιλική μεν και προς τον ρωσικό παράγοντα αλλά όχι εξάρτησης όπως είναι στις επιλογές του Ειρηναίου. Ο Πορφύριος μάλιστα περισσότερο προσηνής και ακμαίος ηλικιακά από τον πνευματικό του πατέρα αναμένεται ότι θα χαράξει την δική του πολιτική.Πολλοί τον παρουσιάζουν ως τον Χριστόδουλο της Σερβίας και ποντάρουν στην εκλογή του. Ήδη πολλοί εκ των νέων Ιεραρχών της Σερβίας ομιλούν ανοικτά υπέρ της εκλογής του Πορφυρίου.
Ήταν πολύ πετυχημένος ηγούμενος στη Μονή των Αρχαγγέλων του Κόβιλιε και έχει συνεργαστεί με τις σερβικές αρχές σε θέματα Μ.Μ.Ε. (από το 2005) και στρατού (2010-2011). Θεωρείται, μάλιστα, ότι έχει πολύ καλές σχέσεις με το καθεστώς Βούτσιτς.
Παραμένει ανοικτό το ερώτημα αν θα υπάρξει εκπρόσωπος της θεωρούμενης ως πιο “προοδευτικής” πλευράς, την οποία θα μπορούσε να αντιπροσωπεύσει ο 66χρονος Ιγνάτιος Βρανιτσέβου (Midić), με πολύ μεγάλο συγγραφικό έργο, επίσης εξαιρετικής ελληνικής παιδείας και θεολογικής μόρφωσης και Καθηγητής στη Θεολογική Σχολή Βελιγραδίου (Δογματική) όπου είχε χρηματίσει και Πρύτανης.
Ο Ιγνάτιος έχει πολύ στενές σχέσεις με το Οικουμενικό Πατριαρχείο, όντας ένας από τους σημαντικότερους μαθητές του Μητροπολίτη Περγάμου Ιωάννη (Ζηζιούλα). Η λεγόμενη “προοδευτική” τάση έχει απήχηση σε επισκόπους πιο νεαρής ηλικίας που είναι, όμως, δύσκολα εκλόγιμοι λόγω και της συγκυρίας και της παράδοσης αλλά θα στηρίξουν τον Ιγνάτιο ο οποίος θα είναι ένας από τα τρεις Ιεράρχες του Τριπροσώπου.
Καταβάλλονται απεγνωσμένες προσπάθειες ώστε να μην εκλεγεί εκπρόσωπος αυτής της λεγόμενης “προοδευτικής” πλευράς, της φίλα προσκείμενης στο Οικουμενικό Πατριαρχείο, όχι μόνο λόγω της δυσκολίας να περιληφθεί στο τριπρόσωπο αλλά και γιατί στη σημερινή συγκυρία, με τις επιθέσεις που δέχεται η Σερβική Ορθοδοξία, μάλλον κανείς της τάσης δεν θα βάλει υποψηφιότητα για να “καεί”.Ίσως γιαυτό οι πιθανότητες του Ιγνατίου αυξάνονται.
Πιθανές υποψηφιότητες, αν και μικρότερου βεληνεκούς, θεωρούται ο Ιωαννίκιος του Μπούντβα-Νίξιτς (Mićović), o Εφραίμ της Μπάνια Λούκα (Milutinović) και ο Μητροπολίτης Χρυσόστομος Δαβροβοσνίας [Dabrobosnia] (Jević), ο οποίος, όπως αναφέραμε, είναι ο τοποτηρητής μέχρι την εκλογή νέου Πατριάρχη.
Ο Ιωαννίκιος (Μίτσοβιτς) πάντως θεωρείται πιο πιθανό να διαδεχθεί τον εκλιπόντα Αμφιλόχιο Ράντοβιτς στη Μητρόπολη Μαυροβουνίου. Στα υπέρ του προσμετράται ότι αντιστάθηκε στο απολυταρχικό καθεστώς του Μίλο Τζουγκάνοβιτς, στο Μαυροβούνιο, που, μεταξύ άλλων, προσπάθησε να δημεύσει την περιουσία της Μητρόπολης Μαυροβουνίου και να υποβαθμίσει τη θέση της εις όφελος της κρατικά εμπνευσμένης σχισματικής εκκλησίας του Μαυροβουνίου, που (προς το παρόν) δεν έχει αναγνωριστεί από άλλες ορθόδοξες Εκκλησίες.
Μαζί με τον Αμφιλόχιο αποτέλεσαν την αφορμή της αλλαγής στις τελευταίες εκλογές του Μαυροβουνίου, όπου εξελέγη πρωθυπουργός φιλικός προς τη Σερβική Μητρόπολη Μαυροβούνιου και αντιπολιτευόμενος προς τον Τζουγκάνοβιτς για πρώτη φορά από την ανεξαρτησία του Μαυροβουνίου.
Ο Ιωαννίκιος είχε, μάλιστα, συλληφθεί και φυλακιστεί από το καθεστώς Τζουγκάνοβιτς, κάτι που έχει αυξήσει ιδιαίτερα τη δημοφιλία του μεταξύ των απλών πιστών. Το πιθανότερο είναι η ανάδειξη του Ιωαννικίου στο τριπρόσωπο θα εξαρτηθεί από τις εξελίξεις στο Μαυροβούνιο, και κυρίως από τα πρακτικά του πράγματος, δηλαδή αν θα προηγηθούν οι εκλογές για το Μαυροβούνιο και θα ακολουθήσουν οι πατριαρχικές. Αν ο Ιωαννίκιος αναλάβει τη Μητρόπολη Μαυροβουνίου, δεν θα είναι ισχυρός υποψήφιος για την Πατριαρχεία.
Ο Χρυσόστομος Δαβροβοσνίας (Γιέβιτς) έχει τα πρεσβεία αρχαιότητας μεταξύ των επισκόπων και θα είναι τοποτηρητής μέχρι την εκλογή νέου Πατριάρχη. Σημειώνεται ότι κατά μία πρόσφατη διένεξη στη Θεολογική Σχολή Βελιγραδίου ο Χρυσόστομος είχε πάει κόντρα στο κυρίαρχο ρεύμα και είχε εναντιωθεί στην αποβολή καθηγητών, οι οποίοι θεωρούνταν ως υπερβολικά προοδευτικοί. Μπορεί να πει κανείς ότι πρόκειται για ένα μετριοπαθή εκπρόσωπο του «προοδευτικού» χώρου με την ουσιαστική και όχι ιδεολογική σημασία του όρου, κάτι που δεν προσμετράται υπέρ του στην παρούσα φάση, πάντως.
Ο επίσκοπος Εφραίμ της Μπάνια Λούκα (Μιλουτίνοβιτς) θεωρείται “αουτσάιντερ” και πολύ χαμηλών τόνων, το οποίο όμως μπορεί να αποδειχθεί και το μεγάλο πλεονέκτημα του έναντι των άλλων στην κρίση του Αγίου Πνεύματος κατά την κλήρωση. . Στην Σερβική Εκκλησία ως γνωστόν οι πιο ταπεινές υποψηφιότητες είναι αυτές που κερδίζουν την Πατριαρχεία. Και στις τρεις τελευταίες εκλογές( Γερμανός, Παύλος και Ειρηναίος) αυτό έγινε.
H Σύνοδος της Ιεραρχίας της Εκκλησίας της Σερβίας είχε προγραμματιστεί για τον Μάιο του 2021, αλλά λόγω της εκδημίας του Πατριάρχη αναμένεται να συγκληθεί νωρίτερα αν και είναι προβληματικό το πώς θα καταστεί αυτό εφικτό εν μέσω κορονοϊού, καθώς η εκλογή απαιτεί τη φυσική παρουσία τουλάχιστον 45 επισκόπων.
Από την άλλη, ακριβώς λόγω του κορονοϊού έχουν αποδημήσει επίσης ο Επίσκοπος του Βάλιεβο και ο Μητροπολίτης Μαυροβουνίου, οπότε θα χρειαστεί σύγκληση για τρεις συνολικά εκλογές.
Σε κάθε περίπτωση, το σύστημα ανάδειξης του Πατριάρχη στη Σερβική Εκκλησία είναι ένας πολύ ενδιαφέρων συνδυασμός εκλογής και κλήρωσης, αριστοκρατικού και δημοκρατικού στοιχείου, που θεωρείται ότι ανάγεται (ειδικά στο θέμα της κλήρωσης) στο αποστολικό πρότυπο της εκλογής του Ματθία στις Πράξεις τῶν Ἀποστόλων.
Η κλήρωση άλλωστε είναι που κάνει ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα την διαδικασία της εκλογής, αφού παραμερίζει ή, έστω, περιορίζει τις επιλογές από σκοπιμότητα, και άρα το ρόλο των γεωπολιτικών και πολιτικών πιέσεων, δίνοντας τόπο στην έκπληξη. Έτσι ακριβώς άλλωστε συνέβη στις τρεις τελευταίες εκλογές, όπου τρεις ταπεινές μορφές, ο πολύς αλλά μετρημένος Γερμανός, ο οσιακός Παύλος και ο μεστός Ειρηναίος, εξελέγησαν ενάντια στα προγνωστικά και ηγήθηκαν της Σερβικής Εκκλησίας σε πολύ κρίσιμες στιγμές της Ιστορίας της που απαιτούσαν αποστασιοποίηση από τη γεωπολιτική και εκπροσώπηση και ταύτιση με το πλήρωμα της Εκκλησίας, τον πιστό λαό.
Με πληροφορίες από: aktines.blogspot.com
