Του π. Ηλία Μάκου
Μπορεί στις ημέρες μας να μην είναι ιδιαίτερα γνωστός ο όσιος Ευγένιος Γιαννούλης ο Αιτωλός, που εορτάζει στις 5 Αυγούστου (αν και κοιμήθηκε στις 6 Αυγούστου του 1680, αλλά μεταφέρθηκε ο εορτασμός της μνήμης του μια ημέρα νωρίτερα, λόγω της μεγάλης εορτής της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος) από το Μεγάλο Δένδρο Θέρμου, ωστόσο ήταν πολύ μεγάλη η συνεισφορά του στο υπόδουλο Γένος, μέσα από την παιδεία.
Μἀλιστα πλήρωσε με το βαρύ τίμημα της καθαίρεσης, από την ιερωσύνη, την προσφορά του προς την Πατρίδα, αλλά το 1639 τον αποκατέστησε με τιμές ο Πατριάρχης Παρθένιος, ενώ το 1982 αγιοκατατάχθηκε.
Μοναχός έγινε στη Μονή της Παναγίας Βλοχού στο Αγρίνιο, διάκονος στη Μονή Τατάρνας και πρεσβύτερος το 1619 στη Μονή Σινά από τον Πατριάρχη Αλεξανδρείας Κύριλλο Λούκαρη, ο οποίος, στη συνέχεια, ως Οικουμενικός Πατριάρχης, τον καταδίωξε.
Από το 1639 μέχρι το 1680, που κοιμήθηκε, διηύθυνε, αλλά και ίδρυσε Σχολές Ανωτέρων Γραμμάτων στην Άρτα, στο Καρπενήσι, στα Βραγιαννά, ενώ συνέγραψε και πολλά χρήσιμα βιβλία.
Ο όσιος Ευγένιος ο Αιτωλός καλλιεργούσε στους ραγιάδες την αγάπη στην ελευθερία και την αντίσταση στη σκλαβιά.
Και η σκλαβιά έχει πολλές μορφές και πολλές όψεις. Ήξερε καλά ο ίδιος πως για να απαλλαγεί η Ελλάδα από τη σκλαβιά των Τούρκων, έπρεπε πρώτα να απαλλαγούν οι Έλληνες από την πνευματική σκλαβιά, που είναι η χειρότερη μορφή σκλαβιάς.
Δίδασκε με θάρρος ότι όποιος είναι δουλωμένος πνευματικά, δεν μπορεί να προσφέρει στην ελευθερία. Δεν μπορεί να κερδίσει την ελευθερία.
Πίστευε, και το πίστευε ακράδαντα, πως για να γκρεμίσει η Ελλάδα το τείχος της τυραννίας, που φαινόταν, αλλά δεν ήταν, αδιαπέραστο και να ελευθερωθεί, όφειλαν οι Έλληνες να μείνουν αδούλωτοι ηθικά, άδολοι, αγνοί, εργάτες του καλού, πιστοί. Ξένοι προς την υποταγή, την απάτη, το ψέμα, την ευτέλεια, τη ρυπαρότητα.
Τα πνευματικά όπλα, που χρησιμοποίησε ο όσιος Ευγένιος, στον αγώνα της τόνωσης της πίστης και της εθνικής συνείδησης ήταν το φωτεινό παράδειγμα, η θεία διδασκαλία και οι γνώσεις.
Ό,τι έλεγε, ό,τι συμβούλευε, ότι κήρυττε, ότι έγραφε το αισθανόταν βαθιά, και πρώτος αυτός το εφάρμοζε.
Η φλογερή πίστη στη δύναμη του λόγου του Θεού τον έκανε φτερωτό ιεραπόστολο στα χρόνια της δουλείας. Παντού, όπου και αν βρίσκονταν έδινε στο λαό το θείο μάνα της χριστιανικής αλήθειας.
Μέσα από τις γνώσεις κράτησε σφιχτοδεμένο το λαό με την ιστορία και τον πολιτισμό του, του διατήρησε την εθνική υπόσταση και τον δυνάμωνε για την αναγεννητική εξόρμηση.
Ο όσιος Ευγένιος μας άφησε μια βαριά κληρονομιά, ένα ζωντανό παράδειγμα, το οποίο πρέπει να μας εμπνεύσει και στις δύσκολες ημέρες, που περνάμε, ώστε να μην χαθούν οι ανεκτίμητοι θησαυροί της πίστης μας και της εσωτερικής μας ελευθερίας.
