Παρά τον αμύθητο πλούτο έργων τέχνης που φυλάσσονται στα υπόγεια του Βατικανού, η οικονομική κατάσταση της Αγίας Έδρας βρίσκεται σε δεινή θέση.
Οικονομική κρίση στο Βατικανό: Ο Πάπας Λέων ΙΔ΄ αναζητεί χρηματοδότες μεταξύ των χορηγών του Ντόναλντ Τραμπ
Οι δωρεές από τις Ηνωμένες Πολιτείες – παραδοσιακά η σημαντικότερη πηγή χρηματοδότησης – έχουν μειωθεί κατακόρυφα τα τελευταία χρόνια, αναγκάζοντας τον νέο Πάπα να στραφεί σε μια έντονη εκστρατεία συγκέντρωσης πόρων. Ο Αμερικανός Πάπας Λέων ΙΔ΄, πρώην καρδινάλιος Ρόμπερτ Πρεβόστ, καλείται να διαχειριστεί αυτή την αυξανόμενη κρίση ρευστότητας. Η εκλογή του θεωρήθηκε στρατηγική επιλογή για την αναθέρμανση των σχέσεων με τους ευκατάστατους, συντηρητικούς Καθολικούς των ΗΠΑ – μια μερίδα που είχε αποστασιοποιηθεί λόγω των αλλεπάλληλων σκανδάλων, αλλά και εξαιτίας της πιο προοδευτικής στάσης του προκατόχου του, Φραγκίσκου, σε κοινωνικά ζητήματα όπως τα ΛΟΑΤΚΙ+ δικαιώματα και οι γάμοι.
Σύμφωνα με πηγές προσκείμενες στους Αμερικανούς δωρητές, το κλίμα είναι θετικό, αν και ακόμη επιφυλακτικό: «Μπορεί να μην έχουν αρχίσει να υπογράφουν επιταγές, αλλά ο ενθουσιασμός τους είναι στο 10 στα 10», σχολίασε χαρακτηριστικά ένας επιφανής συντηρητικός Καθολικός.
Η επιρροή των Αμερικανών φάνηκε και στη χρονική σύμπτωση της φετινής Συνόδου με την λεγόμενη «Αμερικανική Εβδομάδα» στο Βατικανό – μια σειρά πολυτελών εκδηλώσεων στη Ρώμη, όπου δωρητές φέρονται να υποσχέθηκαν δεσμεύσεις χρηματοδότησης ύψους έως και 1 δισεκατομμυρίου ευρώ, υπό την προϋπόθεση ότι η εκλογή θα κατευθυνόταν προς τον «κατάλληλο» Πάπα.
Το 2024, ο επίσημος προϋπολογισμός του Βατικανού εμφάνισε έλλειμμα 83 εκατομμυρίων ευρώ – υπερδιπλάσιο σε σχέση με το προηγούμενο έτος. Στις δημοσιονομικές υποχρεώσεις συγκαταλέγονται και συντάξεις ύψους σχεδόν μισού δισεκατομμυρίου, ενώ βαραίνουν ακόμη ζημίες από ατυχείς επενδύσεις της διαβόητης Τράπεζας του Βατικανού.
Οικονομική κρίση στο Βατικανό: Ο Πάπας Λέων ΙΔ΄ αναζητεί χρηματοδότες μεταξύ των χορηγών του Ντόναλντ Τραμπ
Τα βασικά έσοδα της Αγίας Έδρας παραμένουν οι δωρεές – όπως ο «Οβολός του Αγίου Πέτρου» – και τα έσοδα από ακίνητα. Ωστόσο η γενικευμένη στροφή προς τον κοσμικισμό και τα αλλεπάλληλα σκάνδαλα έχουν διαβρώσει τη βάση των δωρητών.
Ο Πάπας Φραγκίσκος είχε προσπαθήσει να εξυγιάνει το σύστημα: περιόρισε τις αδιαφανείς πρακτικές της Τράπεζας, καταδίκασε τον καρδινάλιο Μπετσίου για σκάνδαλο ακινήτων 200 εκατομμυρίων ευρώ στο Λονδίνο και προώθησε μεταρρυθμίσεις διαφάνειας με εξωτερικούς ελεγκτές. Όμως οι προσπάθειες αυτές υπονομεύτηκαν: ο επικεφαλής ελεγκτής Λιμπέρο Μιλόνε εκδιώχθηκε με την κατηγορία της κατασκοπείας, ενώ ο καρδινάλιος Τζορτζ Πελ επέστρεψε στην Αυστραλία για να αντιμετωπίσει κατηγορίες σεξουαλικής κακοποίησης.
Η μαρτυρία του Μιλόνε αποκαλύπτει το μέγεθος της δυσλειτουργίας: τα λογιστικά στοιχεία συντάσσονταν με μολύβι από καλόγριες σε πρόχειρα χαρτάκια, χωρίς καμία σύγχρονη τεκμηρίωση, ενώ οι θεολόγοι που τα διαχειρίζονταν δεν κατανοούσαν βασικές οικονομικές έννοιες όπως οι μελλοντικές συνταξιοδοτικές υποχρεώσεις.
Ο Πάπας Λέων ΙΔ΄ δείχνει να αποφεύγει τη δραστική λιτότητα ως βασικό εργαλείο εξυγίανσης. Αντιθέτως, αποφάσισε να χορηγήσει μπόνους 500 ευρώ στους υπαλλήλους του Βατικανού – κίνηση που ερμηνεύεται και ως προσπάθεια εσωτερικής συσπείρωσης – ενώ υποσχέθηκε νέα έρευνα γύρω από τις αμφιλεγόμενες κατηγορίες κατά του Μπετσίου, σε μια κίνηση που εκτιμάται ότι αποσκοπεί στη γεφύρωση σχέσεων με πιο παραδοσιακά στελέχη.
Οικονομική κρίση στο Βατικανό: Ο Πάπας Λέων ΙΔ΄ αναζητεί χρηματοδότες μεταξύ των χορηγών του Ντόναλντ Τραμπ
Παράλληλα, εξετάζονται τρόποι καλύτερης αξιοποίησης του τεράστιου χαρτοφυλακίου ακινήτων της Αγίας Έδρας, προκειμένου να ενισχυθεί η ρευστότητα.
Ορισμένοι παρατηρητές βλέπουν μια ισορροπημένη τακτική: «Ο Λέων προσφέρει χειρονομίες προς τη συντηρητική πλευρά, χωρίς να αλλάζει ριζικά τον χαρακτήρα του παπικού αξιώματος», σχολίασε ένας καρδινάλιος.
Η επιτυχία της στρατηγικής του νέου Πάπα θα εξαρτηθεί όχι μόνο από τη γενναιοδωρία των Αμερικανών δωρητών, αλλά και από την ικανότητά του να πείσει την παπική γραφειοκρατία για την ανάγκη σύγχρονης και διαφανούς οικονομικής διαχείρισης – μια πρόκληση που για δεκαετίες φαινόταν ανυπέρβλητη.
Παράλληλα, δεν λείπουν εκείνοι που υπενθυμίζουν ότι η αποστολή της Εκκλησίας οφείλει να παραμένει πνευματική και υπεράνω κάθε οικονομικού προϋπολογισμού, ακόμη κι αν το κόστος είναι η οικονομική ασφυξία. «Όπως πάντα θα υπάρχουν φτωχοί, έτσι πάντα θα βρίσκεται και το χρήμα», σχολίασε χαρακτηριστικά ένας ιεράρχης στην Πλατεία του Αγίου Πέτρου τον Μάιο.
