«Στη Σμύρνη, δεν είχε εκκλησία στη χάρη του Τιμίου Σταυρού, παρά μόνε στο Ναρλή-κιόϊ, γειτονευούμενο χωριό τση. Την έλλειψη όμως τέτοιας εκκλησιάς (για να γενεί και πανεΐρι) τηνε συμπληρώσανε κομμάτι, δύο σπίτια, που είχανε μια κάμαρα τως σιαγμένη σαν παρεκκλήσι, με εικονίσματα γεμάτω και ένανε κουκουλένιο Σταυρό (απτά κουκούγια που ηκάνανε τα μαμούνια του μεταξιού, κολλητά, στο σχέδιο του Σταυρού). Κι οι δύο αυτοί κουκουλένιοι Σταυροί ήταν μεγάλοι και ωραίοι, ξακουστοί για τα θάματά τους». Δημήτρης I.Αρχιγένης, Λαογραφικά Γ’ Η ζωή στη Σμύρνη» αναφέρει απόσπασμα από μαρτυρία ελλήνων της Σμύρνης που έχει καταγραφεί στο ιστορικό βιβλίο του Δημητρίου Ι. Αρχιγένη.

Στο πλαίσιο της περιοδικής έκθεσης «απέναντι» και με αφορμή τον εορτασμό της Ύψωσης του Τιμίου Σταυρού 14 Σεπτεμβρίου, το Πολιτιστικό Ίδρυμα Ομίλου Πειραιώς, σε συνεργασία με τα μικρασιατικά σωματεία του νησιού, τον Σύνδεσμο Βαρβασίου Χίου Βιβλιοθήκη «ο Φάρος» και την Ένωση Αγιοπαρασκευουσιών Κρήνη Μικράς Ασίας, διοργάνωσε σήμερα το πρωί δημιουργικό εργαστήρι με θέμα «οι κουκουλένιοι σταυροί», στην αίθουσα εκδηλώσεων του «Φάρου».

Το ξεχασμένο έθιμο των κουκουλένιων σταυρών ξέθαψαν μέσω ανάγνωσης και μελέτης η πρόεδρος του “Φάρου” Γεωργία Χούλη και η συντονίστρια του Μουσείου Μαστίχας Χίου Ελένη Παϊδούση.

Σύμφωνα με την κ. Παϊδούση ερευνώντας τα έθιμα των ελλήνων της Μικράς Ασίας ανακάλυψαν ότι οι έλληνες της Σμύρνης, έκτρεφαν μεταξοσκώληκες με σκοπό να συλλέξουν και να επεξεργαστούν το μετάξι τους για κάποια υφαντά.

Βάζοντας λοιπόν κλαδιά στις οικίες τους έτσι ώστε να σκαρφαλώνουν οι μεταξοσκώληκες και να δημιουργούν τα κουκούλια τους άρχισαν σχηματικά από τα ενωμένα κουκούλια να δημιουργούνται σταυροί, οι σμυρνιοί έλληνες, που ήταν άμεσα συνδεδεμένοι με την χριστιαννική θρησκεία το θεώρησαν θαύμα και άρχισαν να απομονώνουν σε κορνίζες τους κουκουλένιους σταυρούς και να τους τοποθετούν στα σπίτια τους μαζί με άλλες χριστιανικές εικόνες δημιουργώντας ένα μικρό παρεκκλήσι.

Στο δημιουργικό εργαστήρι, μέλη των σωματείων, ξεχώρισαν και επεξεργάστηκαν τα κουκούλια από τους μεταξοσκώληκες στην προσπάθεια να αναβιώσουν το ελληνικό έθιμο που είχαν οι πρόγονοι τους.

Η πρόεδρος του “Φάρου” Γεωργία Χούλη κατά τη διάρκεια του εργαστηρίου διάβασε αποσπάσματα από τις γραπτές μαρτυρίες ελλήνων της Σμύρνης από το βιβλίο του κ. Αρχιγένη, το οποίο έχει ένα ξεχωριστό κεφάλαιο για τους κουκουλένιους σταυρούς.

Παρών στο εργαστήριο ήταν και μέλη του μικραστιατικού συλλόγου “Αγία Παρασκευή – Κρήνη Μικράς Ασίας”, με τον Βασίλη Βελαλή να μιλάει στην κάμερα της Αλήθειας για τη σημαντικότητα της μικρασιατικής έκθεσης “Απέναντι” τονίζοντας ότι ο κόσμος πρέπει να παραμείνει συνδεδεμένος και στις προσφυγικές αλλά και στις θρησκευτικές παραδόσεις του λαού μας.

Οι συμμετέχοντες δημιούργησαν δύο σταυρούς από κουκούλια για τις εκκλησίες των προσφυγικών συνοικισμών του νησιού, τον Άγιο Χαράλαμπο στο Βαρβάσι και την Αγία Παρασκευή στο Καστέλο, σε ανάμνηση του τόσο ιδιαίτερου, αλλά ξεχασμένου μικρασιατικού εθίμου.

Σχετικό ρεπορτάζ θα προβληθεί στην Αλήθεια ΤV της Χίου

ΠΗΓΗ: alithia.gr