Του Σωτήρη Τζούμα
Η αναγνώριση της αυτοκεφαλίας της Ουκρανίας από την Εκκλησία της Ελλάδος άνοιξε τους ασκούς του Αιόλου και θα αποτελέσει το έναυσμα για να ακολουθήσουν και οι άλλες Ορθόδοξες Εκκλησίες.
Προχθές είπαμε ότι μετά απ´αυτή την εξέλιξη θα περιμένουμε να δούμε τώρα με ποιό τρόπο θα επιλέξουν να ακολουθήσουν αυτό που έκανε η Εκκλησία της Ελλάδος τα πρεσβυγενή Πατριαρχεία και οι αυτοκέφαλες Εκκλησίες.
Είναι αλήθεια ότι περίμεναν μέχρι σήμερα να δούν την αντίδραση- απάντηση της Εκκλησίας της Ρωσίας σε αυτό. Η απάντηση ήλθε !
Μία άνευρη, φοβισμένη και μελάτη απάντηση,ουδεμία σχέση έχουσα με τις απειλές και τις πιέσεις που ασκούσε μέχρι τώρα η Μόσχα και ο γυρολόγος Ιλαρίων στις άλλες Εκκλησίες για να πετύχουν το στόχο τους.
Μετά απο τη σημερινή εξέλιξη πολλοί είναι αυτοί που ισχυρίζονται ότι όλα πλέον θα κυλήσουν πολύ πιο ήσυχα και ομαλά από αυτό που μέχρι τώρα περιμέναμε!
Η απόφαση της Ιεραρχίας της Ελλαδικής Εκκλησίας να κάνει το πρώτο μεγάλο βήμα και να έλθει σε κοινωνία με την Ορθόδοξη Εκκλησία της Ουκρανίας, καθώς και να σταλεί το απαντητικό ειρηνικό γράμμα αναγνώρισης της νέας Εκκλησίας στον Κιέβου Επιφάνιο από τον Αρχιεπίσκοπο Αθηνών Ιερώνυμο και να αρχίσει να τον μνημονεύει, είναι οι δυο βασικοί άξονες επί των οποίων θα κινηθούν οι υπόλοιποι και θα αρχίσουν να εκδηλώνονται και οι υπόλοιπες Εκκλησίες .
Εκτιμώντας με ψυχραιμία το ανακοινωθέν της Εκκλησίας της Ρωσίας, αυτό που μπορούμε να πούμε με πλήρη συναίσθηση είναι ότι έκανε στροφή η Μόσχα , τόσο ως προς το βάρος των λέξεων που χρησιμοποιούσε μέχρι τώρα, όσο και ως προς το ύφος και την αλαζονεία που εξέπεμπε!
Οι ρωσικές απειλές , οι εκβιασμοί, οι ίντριγκες και τα τετελεσμένα γεγονότα , αποτελούσαν τα θέματα της ημερήσιας διάταξης σε κάθε επικοινωνιακή προσπάθεια της Ρωσίας.
Οι μητροπολίτες της Εκκλησίας της Ελλάδος τα είχαν γευτεί όλα αυτά καθ´ολο το διάστημα που μεσολάβησε από την έκδοση του Τόμου της Αυτοκεφαλίας μέχρι σήμερα!
Γιαυτό και δεν δίστασαν να τα πούν προχθές στην Έκτακτη Ιεραρχία. Και μάλιστα τα είπαν επωνύμως . Σήμερα βλέπουμε ότι η Ρωσία παρά το απειλητικό ανακοινωθέν που εξέδωσε τα αφήνει όλα αυτά πίσω και κάνει ελαφρώς στροφή .
Τη θέση του σκληρού λόγου έχει πάρει ο ήπιος λόγος και η πρόθεση να αφήσουν ανοιχτή χαραμάδα για κάποια συνεννόηση που μπορεί να γίνει μετά τη θύελλα που οι ίδιοι προκάλεσαν.
Η έκτακτη συνεδρίαση της Ιεραρχίας της Εκκλησίας της Ελλάδος παρά τις περί του αντιθέτου επιδιώξεις μερικών Ιεραρχών μας , έκανε καλό γιατί τα στόματα άνοιξαν και ακούστηκαν αλήθειες οι οποίες έκαναν τον γύρο του κόσμου και μαθεύτηκαν και σε άλλες ορθόδοξες Εκκλησίες οι οποίες αντιμετωπίζουν την ίδια συμπεριφορά από τους Ρώσους!Απλά οι άλλοι φοβούνται να μιλήσουν και να τα πουν!
Οι Ιεράρχες της Εκκλησίας της Ελλάδος τόλμησαν και είπαν τα πράγματα με το όνομά τους μη φοβούμενοι τις συνέπειες.
Όσοι μητροπολίτες πήραν τον λόγο και επιχειρηματολόγησαν υπέρ της αναγνώρισης της Ουκρανίας δεν μάσησαν τα λόγια τους.
.-«Τα πρεσβυγενή Πατριαρχεία υφίστανται μεγάλες πιέσεις», είπε με στεντόρεια τη φωνή ο Κορίνθου Διονύσιος, στη συνεδρίαση της Ιεραρχίας το περασμένο Σάββατο.
«Ο Αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος έδωσε την ευκαιρία σε όλους τους Ιεράρχες της Εκκλησίας μας να μιλήσουν ελεύθερα », είπε άλλος Ιεράρχης.
Και οι πιέσεις για τις οποίες μίλησαν ευθέως στην Ιεραρχία ότι δέχονται από τη Ρωσία αρκετοί μητροπολίτες μας δείχνουν τον απώτερο στόχο των Ρώσων.
Και η συμπεριφορά αυτή δεν είναι μόνο σε δικούς μας Ιεράρχες! Και άλλες Εκκλησίες έχουν ακούσει τα ίδια και χειρότερα! Αλλά δεν τα έχουν ακόμη πει προς τα έξω! Όλα θα φανούν σιγά- σιγά!
Τους τελευταίους μήνες, ο γυρολόγος Βολοκολάμσκ Ιλαρίων έχει διανύσει χιλιάδες αεροπορικά μίλια, ταξιδεύοντας σε όλες τις Ορθόδοξες Εκκλησίες, άλλοτε επισήμως και άλλοτε φιλικά. Και πού δεν πήγε; Στην Ελλάδα, στην Κύπρο, στη Γεωργία, στη Σερβία, στον Λίβανο και στην Ιερουσαλήμ .
Είναι κοινή διαπίστωση ότι κάθε επίσκεψη ή και δήλωση του μητροπολίτη Βολοκολάμσκ στην Ελλάδα ή στις άλλες ορθόδοξες Εκκλησίες συνοδευόταν, όπως έχουν καταγγείλει επώνυμα Ιεράρχες , από αφόρητη πίεση, ακόμα και απειλές, για να μην αναγνωρίσουν την Ουκρανία. Μήπως ξεχνάμε τις απειλητικές επιστολές που έστειλε προς τους Σεβ. Μητροπολίτες Λαγκαδά Ιωάννη και Τρίκκης Χρυσόστομο μετά το συλλείτουργό τους στην Μητρόπολη Λαγκαδά με Ιεράρχη της Εκκλησίας της Ουκρανίας; Με ποια αρμοδιότητα το έκανε αυτό και γιατί; Το αυτό έπραξε και προς τον Μοζαμβίκης Χρυσόστομο και παρ´ολίγον να τον εκπαραθυρώσει ο Πατριάρχης Αλεξανδρείας Θεόδωρος για να φανεί αρεστός στον Ιλαρίωνα!
• Τι θα συμβεί , όμως τώρα με τα υπόλοιπα Πατριαρχεία και τις Εκκλησίες;
Το Φανάρι με την απόδοση του Τόμου της αυτοκεφαλίας στο Κίεβο πρόσθεσε στην οικογένεια των ορθόδοξων Εκκλησιών το 15ο Ορθόδοξο μέλος της.
Το Οικουμενικό Πατριαρχείο και η ελλαδική Εκκλησία βρίσκονται πλέον σε κοινωνία με τη νέα Εκκλησία. Περιμένουμε να δούμε τί θα πράξουν οι άλλες.
«Με αυτό που κάναμε σήμερα δίνουμε την ευκαιρία και στις άλλες Εκκλησίες να ενεργήσουν με ανάλογο τρόπο. Εμείς σήμερα λύνουμε τα χέρια και των άλλων Πατριαρχείων», δήλωσε στην έκτακτη Ιεραρχία του περασμένου Σαββάτου ο Πατρών Χρυσόστομος, εκτιμώντας και λέγοντας ευθέως ότι η αναγνώριση της Αθήνας θα παρακινήσει και τις άλλες Εκκλησίες να αποβάλλουν τον φόβο και τις επιφυλάξεις τους για την αναγνώριση της Ουκρανίας.
– «Αν είχατε μνημονεύσει τον Κιέβου από την πρώτη στιγμή ως είχατε το δικαίωμα να πράξετε δεν θα είχαμε σήμερα αυτά τα προβλήματα», φέρεται να είπε ο Σεβ. Πατρών Χρυσόστομος στον Αρχιεπίσκοπο Ιερώνυμο.
Τι θα συμβεί , όμως, με τα υπόλοιπα Πατριαρχεία και Εκκλησίες;
🔺🔺 Από τα πρεσβυγενή Πατριαρχεία, η Αλεξάνδρεια και τα Ιεροσόλυμα έχουν γίνει αποδέκτες πρωτοφανών απειλών από την Μόσχα που εκμεταλλεύεται «αδυναμίες» και οικονομικές δυσχέρειες, που αντιμετωπίζει η Αλεξάνδρεια, αλλά και πιέσεις των Οινιτών και ευθείες απειλές προς την Ιερουσαλήμ.
Και τα δύο πρεσβυγενή Πατριαρχεία μπορεί να βρίσκονται σε δυσχερή θέση γιαυτό μέχρι τώρα σιωπούσαν. Μετά την απόφααη όμως της Εκκλησίας της Ελλάδος πήραν θάρρος και σίγουρα θα βγούν από την ναφθαλίνη και θα ακολουθήσουν πρώτοι! Εξάλλου και η κυβέρνηση της Ελλάδος ήταν σαφής προς τα δύο Πατριαρχεία: δεν αφήνουμε το Οικουμενικό Πατριαρχείο μόνο του!
🔻•Οι πιέσεις της Μόσχας, ωστόσο, στη δευτερόθρονη Εκκλησία της Αλεξάνδρειας έχουν αρχίσει και προκαλούν την έντονη δυσφορία μητροπολιτών του Θρόνου, που ενώ είναι κοντά στον Πατριάρχη Θεόδωρο του ζητούν να αδιαφορήσει για τις απειλές και τους εκβιασμούς και να πράξει αυτό που πρέπει για το ουκρανικό χωρίς φόβο και να αναγνωρίσει τον Μητροπολίτη Επιφάνιο.
– Όταν έχεις την Ιεραρχία σου στο πλευρό σου, μη φοβάσαι τίποτα και κανέναν», του είπε ο Μητροπολίτης Νιγηρίας Αλέξανδρος ο οποίος αποτελεί την ευχάριστη έκπληξη του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας τον τελευταίο καιρό με τις δημόσιες παρεμβάσεις του και τις δηλώσεις που κάνει! Έχει βγάλει ασπροπρόσωπη την Ιεραρχία του Αλεξανδρινού Θρόνου.
🔻•Το Πατριαρχείο Αντιοχείας,μπορεί μέχρι τώρα να λειτουργεί ως φυσική προέκταση και παράρτημα του Ρωσίας, αλλά τα σχέδια και οι βλέψεις του Ερντογάν στη Συρία θα το αναγκάσουν να αλλάξει ρότα . Ο Πατριάρχης Ιωάννης μπορεί να ακολουθεί πιστά κάθε διαταγή του Μόσχας αλλά μόλις μείνει μόνος και αβοήθητος θα καταλάβει! Η Εκκλησία της Αντιόχειας υπονόμευσε τη Σύνοδο της Κρήτης και δεν παρέστη γιατί ακολούθησε τις επιταγές της Μόσχας. Κατάλαβε το λάθος που διέπραξε. Άλλωστε το πληρώνει! Και μπορεί μέχρι τώρα να μην διαφοροποιείται από τη θέση του Πατριαρχείου της Μόσχας στο ουκρανικό αλλά μέχρι πότε θα το κάνει αυτό;
🔺•Στο Πατριαρχείο Ιεροσολύμων , αυτή τη στιγμή επιχειρείται μια πρωτοφανής επιχείρηση ρωσικής προπαγάνδας και επεκτατισμού. Ο Μόσχας έχει στείλει τα μαντρόσκυλά του και απειλούν τους Ιεροσολυμίτες.
-«Αν αναγνωρίσετε την Εκκλησία του Επιφανίου , λένε θα σας εξαφανίσουμε από εδώ..»
Και μπορεί όλα αυτά να μη γίνονται ευρέως γνωστά αλλά οι πληροφορίες που έχουμε είναι ότι η Κυβέρνηση της Ελλάδος τα γνωρίζει όλα και μάλιστα με λεπτομέρειες!
Ο Πατριάρχης Θεόφιλος έχει πολλά προβλήματα να αντιμετωπίσει . Από τη μια έχει να αντιμετωπίσει κυρίως τις προκλητικές ενέργειες των Ρώσων και τις φήμες που διασπείρουν παντού. Και από την άλλη έχει να αντιμετωπίσει το κράτος του Ισραήλ για τη διαχείριση περιουσιακών στοιχείων του Πατριαρχείου και με συγκεκριμένες ομάδες αραβόφωνων πιστών, που κινητοποιούνται παρασκηνιακά από εκκλησιαστικούς και κοσμικούς παράγοντες κατά του Πατριαρχείου Ιεροσολύμων. Για να πούμε του στραβού το δίκαιο έχουμε δώσει και μεις ολίγες αφορμές για όλα αυτά.
Οι μητροπολίτες Κορίνθου Διονύσιος και Μαρωνείας Παντελεήμων στην έκτακτη Ιεραρχία περιέγραψαν με μελανά χρώματα τα δεινά που υφίσταται το Πατριαρχείο Ιεροσολύμων .
Ενημέρωσαν τους άλλους Ιεράρχες για όλα εκείνα που πληροφορήθηκαν κατά το ταξίδι τους στην Αγία Πόλη. Κατέθεσαν με στοιχεία και λεπτομέρειες το πώς συμπεριφέρονται οι Ρώσοι επίσκοποι, κληρικοί και μοναχοί που επισκέπτονται-με πρόσχημα το προσκύνημα- τους Άγιους Τόπους,.
Αλλά , αυτό που κάνουν επί της ουσίας είναι να προκαλούν «θερμά» επεισόδια.
– «Ποτέ ο Πατριάρχης Ιεροσολύμων δεν είπε ότι αναγνωρίζει τον Ονούφριο», είπε στην Ιεραρχία ο Κορίνθου Διονύσιος , ενώ μετέφερε με αλήθειες την προκλητική στάση των Ρώσων στην Αγία Γη.
-«Δεν είναι λίγοι οι Ρώσοι μητροπολίτες και κληρικοί που πάνε στα Ιεροσόλυμα και λειτουργούν χωρίς την άδεια του Πατριάρχη Ιεροσολύμων! Συμπεριφέρονται ως απόλυτοι κυρίαρχοι», είπε ο Σεβ. Κορίνθου .
🔹• Το Πατριαρχείο Σερβίας μπορεί να το θεωρούμε ως ρωσόπληκτο, ο Πατριάρχης Ειρηναίος, όμως φέρεται με σύνεση. Οι πληροφορίες που έχουμε λένε ότι στο τέλος θα ακολουθήσει τη γραμμή των πολλών! Μπορεί ο Μπάτσκας Ειρηναίος να σπείρει τη διχόνοια και να προωθεί τις θέσεις των Ρώσων εντός της Σερβίας ,αλλά ο Πατριάρχης Ειρηναίος έχει καταλάβει πού στοχεύει ο Μπάτσκας και δεν θα τον αφήσει να εκτελέσει ανεμπόδιστος το σχέδιο που έχει.
🔹•Το Πατριαρχείο της Ρουμανίας τηρεί πολιτική ίσων αποστάσεων. Ο Πατριάρχης Δανιήλ είναι ιδιαίτερα προσεκτικός στις δημόσιες τοποθετήσεις του και μέχρι σήμερα δεν έχει σχολιάσει δημοσίως το ουκρανικό. Όλοι ξέρουν όμως τώρα πια μετά την θέση που πήρε η Εκκλησία της Ελλάδος θα ακολουθήσει και θα αναγνωρίσει την Αυτοκεφαλία της Ουκρανίας.
🔺• Η Εκκλησία της Βουλγαρίας κρατά στάση συγκρατημένης σιωπής! Με την ρωσική πλευρά έχουν ταχθεί κάποιοι μητροπολίτες αλλά είναι ανίσχυροι! Οι ισχυροί Ιεράρχες της Βουλγαρίας θέλουν να βοηθήσουν τον Οικουμενικό Πατριάρχη και θα αναγνωρίσουν τη νέα Εκκλησία. Ο διχασμός που υπάρχει στην Ιεραρχία έχει υποχρεώσει τον Πατριάρχη Νεόφυτο σε στρατηγική ίσων αποστάσεων , για να αποφύγει τα εσωτερικά προβλήματα. Ο πανίσχυρος Μητροπολίτης Φιλιππουπόλεως Νικόλαος δεν άφησε προ ημερών τον Ιλαρίωνα να εισέλθει στην συνεδρίαση της Ιεραρχίας της Βουλγαρίας! Το θεώρησε απαράδεκτο.
🔹Το Πατριαρχείο της Γεωργίας εδώ και χρόνια βρίσκεται σε μια ιδιάζουσα σχέση με την Ρωσία. Το Πατριαρχείο της Μόσχας, με αφορμή το ουκρανικό, αύξησε την πίεση προς τον γηραίο Πατριάρχη Ηλία, προκειμένου να αποσπάσει την υποστήριξή του. Ωστόσο, ο γηραιός και σοφός Πατριάρχης γνωρίζοντας από πρώτο χέρι τον χαρακτήρα των Ρώσων και τις απαιτήσεις της Μόσχας και γιαυτό κρατά πολιτική αποστάσεων! Μάλιστα οι Ρώσοι με την συμπεριφορά τους έχουν δημιουργήσει κλίμα έντονης δυσφορίας στο εσωτερικό του Πατριαρχείου της Γεωργίας κάτι που δύσκολα θα θεραπευτεί!
🔹• Ο Αρχιεπίσκοπος Αλβανίας Αναστάσιος προκάλεσε αρνητική εντύπωση με την στάση που κράτησε στο Ουκρανικό. Η αρθρογραφία του μάλιστα με την οποία επέκρινε την απόδοση του Τόμου στον Κιέβου Επιφάνιο, εξέπληξε ακόμη και τον ίδιο τον Πατριάρχη! Γιατί συνέβη αυτό αναρωτήθηκαν στο Φανάρι; Γιατί ο Αναστάσιος κράτησε αυτή τη στάση;Εκβιάζεται άραγε ή απειλείται; Αργά ή γρήγορα θα λυθεί ο γρίφος! Κυρίως όταν όλες οι ελληνόφωνες Εκκλησίες σταθούν στο πλευρό του Οικουμενικού Πατριάρχη , τότε ο Αναστάσιος τί θα κάνει; Θα μείνει να στηρίζει τους Ρώσους; Ό μη γένοιτο!
🔹• Ο Αρχιεπίσκοπος Κύπρου Χρυσόστομος,το χειρίζεται σοφά προς το παρών. Αφήνει το ισχυρό φιλορωσικό ρεύμα που έχει εντός της Ιεραρχίας του να εξανεμίζεται και ο ίδιος είτε σιωπά είτε όταν ομιλεί επιλέγει την ουδέτερη στάση. Στο τέλος όμως θα γείρει την πλάστιγγα υπέρ του Φαναρίου!
🔻• Ο Βαρσοβίας και πάσης Πολωνίας Σάββας έχει εκδηλώσει την προτίμησή του για λόγους που γνωρίζει ο ίδιος, προς την Ρωσία. Αλλά αυτό τον οδηγεί στην μονομέρεια και στην απομόνωση!
•🔻 Το ίδιο και ο Πρεσβόφ Ραστισλάβος. Άλλωστε δεν έκρυψε ποτέ ότι είναι ουρά της Ρωσίας και πιστός στα κελεύσματα του Ιλαρίωνα.
Όπως, λοιπόν, μπορεί κάποιος να διαπιστώσει, ανεξάρτητα από τα κανονικά ,θεολογικά και εκκλησιολογικά επιχειρήματα που προτάσσουν οι αυστηροί αυτό που θα πρυτανεύσει είναι η διαχρονική θέση του Οικουμενικού Πατριαρχείου προς όλες τις Ορθόδοξες Εκκλησίες. Η απόφαση δεν θα ληφθεί με θεολογικά κριτήρια ή με βάση τις γεωπολιτικές ισορροπίες και τις διορθόδοξες σχέσεις. Η απόφαση θα ληφθεί με ένα και μόνο λογικό επιχείρημα : το Φανάρι πρέπει να εξακολουθεί να υπάρχει ακέραιο και ισχυρό στη θέση του και να μας φωτίζει πανορθοδόξως!
