Του π. Ηλία Μάκου
Το αγιαστικό άρωμα του οσίου Παϊσίου, 28 χρόνια μετά την κοίμησή του, πλημμυρίζει την Κόνιτσα, τη δεύτερη πατρίδα του, μετά τον ξεριζωμό της οικογένειάς του από τη Μικρασία, κατά τον τριήμερο λαμπρό εορτασμό της μνήμης του.
Ενώ κορυφώνονται οι εκδηλώσεις την Τρίτη 12 Ιουλίου με πολυαρχιερατική θεία λειτουργία στον προσκυνηματικό ναό του Αγίου Κοσμά, το απόγευμα της Δευτέρας τελέστηκε πανηγυρικός εσπερινός, χοροσταντούτος του Μητροπολίτη Καστορίας Καλλινίκου και συγχοροστατούντων των Μητροπολιτών Σισανίου και Σιατίστης Αθανασίου και Κονίτσης Ανδρέου, προς το τέλος του οποίου λιτανεύτηκε η εικόνα του οσίου Παΐσίου προς την πατρική του οικία του Γέροντα και αντίστροφα.
Παρέστησαν ο ο υφυπουργός Προστασίας του Πολίτη Ελευθέριος Οικονόμου, ο δήμαρχος Κόνιτσας Νικόλαος Εξάρχου, οι τοπικές αστυνομικές και στρατιωτικές αρχές κ. ά..
Το πρωί της Δευτέρας 11 – 7 – 2022, τελέστηκε όρθος και θεία λειτουργία στο ομώνυμο παρεκκλήσι της Μονής Στομίου, όπου ο άγιος μόνασε και την ανακαίνισε, για να συνεχίζει τα αναστηλωτικά έργα ο σημερινός, ταπεινός και ασκητικός και αυτός ηγούμενος, π. Κοσμάς Σιώζος. Οι προσκυνητές, που ανέβηκαν μέχρι εκεί πεζοπορώντας, ξεναγήθηκαν στο κελί του οσίου Παϊσίου, που αποτελεί και αυτό ένα τεκμήριο ότι υπήρξε άγρυπνος και ακούραστος και συνεπής ακόλουθος του Χριστού, γι’ αυτό και ήταν πλήθος οι θείες εμπειρίες του.
Το απόγευμα της Κυριακής 10-72022 εψάλη παράκληση στο παρεκκλήσι της αγίας Βαρβάρας, όπου κατέφευγε συχνά, παιδάκι και έφηβος ο όσιος και του αποκαλύφθηκε, όπως ο ίδιος διηγήθηκε, ο Χριστός.
Ανάμεσα στους πιστούς, που παρακολούθησαν την παράκληση, ήταν και ο πρόεδρος της Βουλής των Ελλήνων Κώστας Τασούλας.
Εξάλλου από το πρωί μέχρι το απόγευμα της Κυριακής ήταν ανοιχτό και ξεναγούνταν οι πιστοί στο πατρικό σπίτι του οσίου Παϊσίου, που έχει μετατραπεί σε εκκλησιαστικό μουσείο και φιλοξενεί προσωπικά αντικείμενά του και εικόνες του.
Η θύμηση του οσίου Παϊσίου στην Κόνιτσα είναι έντονη και η πνευματική του δόξα μεγάλη, μια δόξα που φαίνεται στην προσφορά της χάριτός του μέσα από διάφορα περιστατικά.
Δεν λησμονιέται στην περιοχή ότι από τα παιδικά του χρόνια είχε το Θεό σύμμαχο, οδηγό και εμπνευστή του.
Για όλα, μόνος του ένιωθε αδύνατος και ανίσχυρος. Με το Θεό αποκτούσε ισχύ. Και όσο πιο στενοί γινόταν οι δεσμοί του με το Θεό, τόσο ισχυρότερα ήταν τα βιώματά του.
Συνομήλικοί του, που δεν ζουν σήμερα, αλλά άφησαν αναμνήσεις τους σε συγγενείς τους, αλλά και μικρότεροί του, που τον αναστράφηκαν από κοντά, καθώς και αναφορές του ιδίου και συγγενών του, διέσωσαν περιστατικά από τη ζωή του στην Κόνιτσα, τόσο την παιδική και εφηβική, όσο και τη μοναχική.
Ο όσιος Παΐσιος πάλευε συνεχώς να απαλλαγεί από την αμαρτία και αναδείχτηκε σε αγρό, που ανήκε στο Θεό, και καλλιεργούνταν απ’ Αυτόν.
Από την Ηγουμενίτσα στην Κόνιτσα
Όταν η οικογένεια του Πρόδρομου Ενζεπίδη, πατέρα του μικρού Αρσενίου (μοναχού Παϊσίου αργότερα), που τότε ήταν μόλις 40 ημερών, μαζί με άλλους Μικρασιάτες, εκδιώχθηκε από την Καππαδοκία και συγκεκριμένμα από τα Φάρασα, έμεινε για μικρό χρονικό διάστημα στον Πειραιά και στην Κέρκυρα.
Τελικά προωθήθηκε στην Ηγουμενίτσα με την προοπτική της μόνιμης εγκατάστασης και της παραχώρησης κτημάτων, στο πλαίσιο της ανταλλαγής πληθυσμών, αφού οι Μουσουλμάνοι Τσάμηδες θα πήγαιναν στην Τουρκία.
Τελικά δεν έφυγαν και μετακινήθηκαν οι Μικρασιάτες στην Κόνιτσα, παρότι αρχικά δεν ήθελαν.
“Αυτό το παιδάκι θα γίνει Άγιος”
Στην Κόνιτσα ο Αρσένιος, όπου έφθασε σε ηλικία 2 ετών, μεγάλωσε σωματικά, αλλά πήρε και πολλά πνευματικά ερεθίσματα και εκδήλωσε και πολλά ψυχικά χαρίσματα ως παιδάκι.
Αξιοποίησε με αυτό τον τρόπο, παιδιόθεν, τις θείες δωρεές, που έλαβε κατά το βάπτισμά του στα Φάρασα, λίγες ημέρες μετά τη γέννησή του, από τον εφημέριο του χωριού του, από τον Αρσένιο τον Καππαδόκη, ο οποίος του έδωσε το όνομά του.
Ήταν τόσο ευσεβής η συμπεριφορά του και τόσο οσιακή η παιδική του ζωή, που όπως θυμούνται παλαιοί Κονιτσιώτες, όλοι σχεδόν οι κάτοικοι της κωμόπολης έλεγαν: “Αυτό το παιδάκι θα γίνει άγιος”.
Με την πίστη των πρώτων χρόνων του, έζησε μετέπειτα, μέχρις ότου και κοιμήθηκε. Και αυτή την πίστη διακηρύσσει και μετά το θάνατό του.
Ξεπέρασε τη φτώχεια με τον πλούτο του Θεού
Η οικογένειά του αντιμετώπιζε πολλά οικονομικά προβλήματα. Έτσι ο Αρσένιος δεν μπόρεσε, όταν τελείωσε το σχολείο, να συνεχίσει τις σπουδές του.
Στράφηκε στην τέχνη του μαραγκού, που την έμαθε πολύ γρήγορα, αλλά και ασχολούνταν με τα κτήματα του πατέρα του.
Μέσα σε αυτές τις συνθήκες συνδητοποίησσε βαθύτερα την αξία του πλούτου του Θεού.
Ποιος ήταν αυτός ο πλούτος για τον ίδιο; Η σωτηρία του. Όλα τα άλλα τα θεωρούσε δευτερεύοντα, πρόσκαιρα, που κάποια στιγμή θα χαθούν.
Με την ωριμότητα μεγάλου καταλάβαινε ότι όλα και αν σβήσουν εδώ, αν κερδηθεί η σωτηρία, κερδίζονται τα πάντα. Γιατί σωτηρία σήμαινε γι’ αυτόν ομοιότητα με τον παράδεισο.
Έφτιαξε ασκητήριο μέσα στο δάσος
Από την ηλικία των 15 ετών αποσυρόταν κάθε απόγευμα μέσα στο γειτονικό δάσος, όπου είχε φτιάξει ένα πρόχειρο ασκητήριο από ξύλα και κλαδιά, και εκεί προσευχόταν.
Μάλιστα οι γονείς του ανησύχησαν από αυτές τις απομονώσεις του, αλλά μάταια επιχείρησαν να τις ανακόψουν. Η μόνη αστείρευτη πηγή παρηγοριάς του ήταν η προσευχή.
Του χρειαζόταν η προσευχή, γιατί μέσω αυτής μιλούσε με το Θεό. Ιδίως σε κάθε δύσκολη περίσταση και ώρα, όταν κύματα άγρια κτυπούσαν το σκάφος της ζωής της δικής του και της οικογένειάς του.
Μπροστά του ο Χριστός
Ένας νεαρός από την Κόνιτσα, που σπούδαζε στο Πανεπιστήμιο, ανακάλυψε το ασκητήριό του μέσα στο δάσος, τον πλησίασε, έπιασε συζήτηση μαζί του και επιχείρησε να κλονίσει την πίστη του, με διάφορους λογισμούς, προκειμένου να του δημιουργήσει αμφιβολίες.
“Δεν υπάρχει Θεός”, του είπε. “Είναι δυνατόν να λατρεύεις κάτι, που δεν βλέπεις. Εμείς οι άνθρωποι δεν είμαστε πλάσματα του Θεού, αλλά προερχόμαστε από τον πίθηκο”.
Ο μικρός Αρσένιος, σε κατάσταση ταραχής, έτρεξε στο εξωκλήσι της Αγίας Βαρβάρας.
Μπροστά στην εικόνα του Ιησού ξέσπασε σε κλάματα. Τότε, όπως ο ίδιος αποκάλυψε, είδε μπροστά του τον Χριστό, να κρατά ένα ανοιχτό Ευαγγέλιο.
Αφού τον ευλόγησε, του είπε: Αρσένιε, εγώ είμαι η Ανάσταση και η Ζωή. Όποιος πιστεύει σε μένα και αν πεθάνει θα ζήσει”.
Αυτής της πρώτης υπερφυσικής αποκάλυψης, έμελε να ακολουθήσουν πολλές άλλες, που καθόρισαν όχι μόνο την πορεία του προς το μοναχισμό, αλλά και το ίδιο το περιεχόμενο του μοναστικού του βίου.
Το έλεος του Θεού, που δεν έχει όρια, είναι ένας απέραντος και απύθμενος ωκεανός, τον ενίσχυε πάντοτε στον αγώνα του.
Τον απείλησε ο διάβολος
Αφού για πέντε ολόκληρα χρόνια υπηρέτησε στο στρατός ως ασυρματιστής και για τρία χρόνια εργάστηκε στην Κόνιτσα, το 1953 αναχώρησε για το Άγιο Όρος, όπου εκάρη μοναχός.
Μετά από πέντε χρόνια, το 1958, μόνασε, έως το 1962, στην εγκαταλελειμμένη Μονή Στομίου Κόνιτσας, την οποία ανακαίνισε, και που στα χρόνια, που ακολούθησαν, έγινε γνωστή όχι μόνο πανελληνίως, αλλά και διεθνώς, λόγω της παρουσίας του σ’ αυτή.
Μια φορά, που ανηφόριζε για τη Μονή, 1.30 ώρα ποδαρόδρομος, μέσα στο φαράγγι του Αώου, άκουσε τον διάβολο να τον φοβερίζει με μίσος, για να κλονίσει την πίστη του και τη μοναχική του αφιέρωση, ώστε να αφανιστεί στα φρικτά σκοτάδια της πλάνης και τις παγίδες του πονηρού.
Βασάνιζε το σώμα του
Και κατά την παραμονή του στη Μονή Στομίου, ακολουθούσε το θέλημα του Θεού με άσκηση, με αυταπάρνηση, με θυσίες.
Ο αείμνηστος αδελφός του Λουκάς Ενζεπίδης, ανέφερε κάποτε σε ιερέα: “Ένα πρωινό, ανέβηκα από την Κόνιτσα στο μοναστήρι. Όταν έφθασα, βρήκα έξω από την Μονή και βαδίζοντας προς το δάσος τον αδελφό μου (όσιο Παίσιο) και τον νεαρό τότε θεολόγο Παναγιώτη Νέλλα. Ο Νέλλας είχε πάει προ ολίγου καιρού για να δοκιμαστεί κοντά στον Γέροντα, ώστε να γίνει μοναχός. Αυτό όμως που είδα όταν έφθασα κοντά, με συγκλόνισε. Και οι δυο τους εντελώς γυμνόποδες, βάδιζαν επάνω στις άγριες πέτρες και στα αγκάθια τού δάσους. Τα πόδια τού νεαρού θεολόγου πληγιασμένα και καταματωμένα. Δεν τόλμησα να τους πω τίποτε. Ο Παναγιώτης με κοίταξε ζωγραφίζοντας στα παγωμένα του χείλη ένα μελαγχολικό χαμόγελο. Όσο δε για τον αδελφό μου (όσιο Παίσιο); Μου έριξε ένα κοφτερό βλέμμα που δεν μου επέτρεπε όχι να πω ή να σχολιάσω κάτι, αλλά ούτε καν να… ανασάνω!”.
Το θαύμα του Αγίου Αρσενίου στο Γέροντα Παΐσιο
Όσο ήταν στη Μονή Στομίου, μετέβηκε στην Κέρκυρα, όπου είχε ταφεί ο άγιος Αρσένιος ο Καππαδόκης και έκανε ανακομιδή των λειψάνων του και τα μετέφερε με μυστικό τρόπο στην Κόνιτσα.
Θα έφευγε την επόμενη ημέρα και διέμεινε σ΄ ένα ξενοδοχείο. Τα λείψανα τα έβαλε κάτω από το μαξιλάρι του και προσευχόταν.
Τότε, όπως περιέγραψε, ένιωσε πνίξιμο στο λαιμό από δύο χέρια, χωρίς να βλέπει άνθρωπο κοντά του.
Αυθόρμητα, φώναξε “Άγιε Αρσένιε, βοήθησέ με”. Αμέσως αισθάνθηκε μια δύναμη να τον απελευθερώνει.
Αντί να κοιμηθεί, προσευχόταν στο Ναό
Επισκέφθηκε χωριό της Κόνιτσας, όπου διανεκτεύρεσε. Φιλοξενήθηκε σε σπίτι, όπου του προσέφεραν καφέ, ενώ φαγητό δε δέχθηκε.
Αντί να κοιμηθεί στην οικία, πέρασε τη νύχτα του, προσευχόμενος, στην κοντινή εκκλησία της Παναγίας.
Αγωνιζόταν να ζει με αυτό τον τρόπο και έτσι υπήρξε αληθινά Ορθόδοξος. Όχι μόνο με Ορθόδοξη πίστη, αλλά και με Ορθόδοξο βίο και ήθος.
Κάτι, που τον οδήγησε με ασφάλεια στο λιμάνι του μέλλοντος κόσμου, στην αιώνια χαρά της Βασιλείας του Θεού.
Κουμπαράδες στις γειτονιές για τους φτωχούς
Σε συγκεκριμένα σπίτια στις γειτονιές της Κόνιτσας είχε αφήσει από έναν κουμπαρά. Παρακαλούσε τους Κονιτσιώτες να ρίχνουν τον οβολό τους, προκειμένου να αγοράζονται από τη διαχειριστική επιτροπή, που είχε ορίσει, τρόφιμα, ρούχα, φάρμακα για τους φτωχούς.
Η στήριξη του συνανθρώπου, κατά τον Παΐσιο, είναι μια μέθοδος θωράκισης της ψυχής, μια πράξη φωτός.
Μετέστρεψε τους Ευαγγελικούς της Κόνιτσας
Την περίοδο της παραμονής του ως μοναχού στην Κόνιτσα, τέλη της δεκαετίας του 1950 και αρχές της δεκαετίας του 1960, κατοικούσαν στην Κόνιτσα Ευαγγελικοί, που προέρχονταν από τα Φάρασα της Καππαδοκίας.
Είχαν ιδρύσει και εκκλησία και παρέσυραν πενήντα περίπου Κονιτσιώτες. Πλησίασε ένα ένα τα άτομα αυτά και τους έπεισε ότι παρασύρθηκαν από πλάνες και ότι δεν κρατιούνται καθαροί και αμόλυντοι.
Ακόμη τους έδωσε να καταλάβουν πως ό,τι βαθύτερο θέλουν, την ευτυχία, τη χαρά, τα δίνει ο Θεός και είναι οι θησαυροί Του. Το αποτέλεσμα; Άδειασε η εκκλησία των Ευαγγελικών.
