Τη δεύτερη μέρα της επισκέψεώς του στην Ελλάδα, ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος μίλησε στο Concordia Summit που διεξάγεται στην Αθήνα, παρουσία διεθνών προσωπικοτήτων.

Ο Παναγιώτατος αναφέρθηκε στο θέμα της μετανάστευσης και της προσφυγικής κρίσης.

Όπως ενημερώνει με ανακοίνωση του Οικουμενικό Πατριαρχείο, η μετανάστευση και η διαρκώς εντεινόμενη προσφυγική κρίση αποτελούν ένα από τα μεγαλύτερα σύγχρονα προβλήματα για ολόκληρη την ανθρωπότητα. Ο 21ος αιώνας άρχισε ως αιώνας των προσφύγων και των μεταναστών, ο αριθμός των οποίων υπερβαίνει σήμερα τα 65 εκατομμύρια.

Σύμφωνα με τη διδασκαλία της Εκκλησίας, οι πρόσφυγες και οι μετανάστες πρέπει να αντιμετωπίζονται με βάση την κεντρική αρχή της πίστεώς μας, ότι ο άνθρωπος είναι πλασμένος κατ᾽ εικόνα και καθ᾽ ομοίωσιν Θεού, και την εντολή της αγάπης προς τον πλησίον. Η παραβολή του Καλού Σαμαρείτου (Λουκ. Ι´, 25-37) μας καλεί να αναδεικνυόμαστε «πλησίον» προς κάθε άνθρωπο, ο οποίος χρειάζεται τη βοήθειά μας.

Η Αγία και Μεγάλη Σύνοδος της Ορθοδόξου Εκκλησίας (Κρήτη, 2016) τοποθετήθηκε με σαφήνεια έναντι του μεταναστευτικού και προσφυγικού προβλήματος. Υπενθυμίζει ότι η Εκκλησία, καθ᾽ όλη την ιστορική της πορεία, βρισκόταν στο πλευρό των εν ανάγκαις και ότι αγωνιζόταν για την κοινωνική δικαιοσύνη, καλεί τους υπευθύνους να θεραπεύσουν τα αίτια της προσφυγικής κρίσης και της μετανάστευσης και προτρέπει τις πολιτικές αρχές και τους κατοίκους των χωρών, όπου καταφεύγουν οι μετανάστες και οι πρόσφυγες, να παρέχουν εις αυτούς κάθε δυνατή βοήθεια (Εγκύκλιος της Συνόδου, §19).

Ο Παναγιώτατος αναφέρθηκε στην επίσκεψή του στη Λέσβο, μαζί με τον Πάπα Φραγκίσκο και τον Αρχιεπίσκοπο Αθηνών και πάσης Ελλάδος Ιερώνυμο, για να εκφράσουν από κοινού τη συμπαράστασή τους στους πρόσφυγες, να αναδείξουν τα προβλήματα και τη δραματική κατάσταση των ανθρώπων αυτών, οι οποίοι αναγκάσθηκαν να εγκαταλείψουν τις πατρογονικές τους εστίες, όπου κυριαρχεί ο πόλεμος και η βία, αναζητώντας ασφαλές καταφύγιο.

Ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος επαίνεσε την προσφορά των κατοίκων της Λέσβου και άλλων ελληνικών νησιών στη διάσωση και περίθαλψη των προσφύγων. Εξήρε επίσης το γεγονός ότι, παρά την οικονομική κρίση στην Ελλάδα, και ενώ κάποιες ευρωπαικές χώρες, με την πολιτική τους στο θέμα των προσφύγων, μετατρέπουν την Ελλάδα σε ένα τεράστιο hotspot, οι ενορίες και γενικότερα η Ορθόδοξη Εκκλησία στην Ελλάδα, προσέφεραν και προσφέρουν ανεκτίμητη βοήθεια για την αντιμετώπιση του προβλήματος.

Η μετανάστευση και η προσφυγική κρίση δοκιμάζουν τις ανθρωπιστικές αρχές του ευρωπαικού πολιτισμού και, ευρύτερα, την ευρωπαική ταυτότητα. Η Ευρώπη δεν είναι απλώς μια γεωγραφική περιοχή, αλλά το όραμα μιάς ειρηνικής, δημοκρατικής, δίκαιης και αλληλέγγυας κοινωνίας των ευρωπαικών λαών. Προφανέστατα, η σοβούσα προσφυγική και μεταναστευτική κρίση είναι αδύνατον να αντιμετωπισθή επί τη βάσει των αρχών μιάς γραφειοκρατικής, τεχνοκρατικής και οικονομοκεντρικής Ευρώπης. Η λύση πρέπει να στηρίζεται στις αρχές των δικαιωμάτων του ανθρώπου, τα οποία αποτελούν τη Magna Charta της ευρωπαικής ιδέας και έχουν ως πυρήνα την προστασία της ανθρώπινης αξιοπρέπειας. Σύμμαχος των δικαιωμάτων του ανθρώπου είναι εδώ οι χριστιανικές εκκλησίες, οι οποίες, παρά τις αρχικές ενστάσεις και αντιπαραθέσεις, αναδεικνύονται σήμερα συναγωνιστές των δικαιωμάτων του ανθρώπου για την προστασία της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, έστω και αν την θεμελιώνουν σε διαφορετική βάση. Σαφέστατα, οι προσπάθειες περιθωριοποίησης της θρησκείας από τους εκπροσώπους της ακραίας εκκοσμίκευσης δεν προωθούν τους στόχους των δικαιωμάτων του ανθρώπου.
Ο Παναγιώτατος αναφέρθηκε στην επίσκεψή του στη Λέσβο, μαζί με τον Πάπα Φραγκίσκο και τον Αρχιεπίσκοπο Αθηνών και πάσης Ελλάδος Ιερώνυμο, για να εκφράσουν από κοινού τη συμπαράστασή τους στους πρόσφυγες, να αναδείξουν τα προβλήματα και τη δραματική κατάσταση των ανθρώπων αυτών, οι οποίοι αναγκάσθηκαν να εγκαταλείψουν τις πατρογονικές τους εστίες, όπου κυριαρχεί ο πόλεμος και η βία, αναζητώντας ασφαλές καταφύγιο.

Ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος επαίνεσε την προσφορά των κατοίκων της Λέσβου και άλλων ελληνικών νησιών στη διάσωση και περίθαλψη των προσφύγων. Εξήρε επίσης το γεγονός ότι, παρά την οικονομική κρίση στην Ελλάδα, και ενώ κάποιες ευρωπαϊκές χώρες, με την πολιτική τους στο θέμα των προσφύγων, μετατρέπουν την Ελλάδα σε ένα τεράστιο hotspot, οι ενορίες και γενικότερα η Ορθόδοξη Εκκλησία στην Ελλάδα, προσέφεραν και προσφέρουν ανεκτίμητη βοήθεια για την αντιμετώπιση του προβλήματος.

Η μετανάστευση και η προσφυγική κρίση δοκιμάζουν τις ανθρωπιστικές αρχές του ευρωπαικού πολιτισμού και, ευρύτερα, την ευρωπαική ταυτότητα. Η Ευρώπη δεν είναι απλώς μια γεωγραφική περιοχή, αλλά το όραμα μιάς ειρηνικής, δημοκρατικής, δίκαιης και αλληλέγγυας κοινωνίας των ευρωπαικών λαών. Προφανέστατα, η σοβούσα προσφυγική και μεταναστευτική κρίση είναι αδύνατον να αντιμετωπισθή επί τη βάσει των αρχών μιάς γραφειοκρατικής, τεχνοκρατικής και οικονομοκεντρικής Ευρώπης. Η λύση πρέπει να στηρίζεται στις αρχές των δικαιωμάτων του ανθρώπου, τα οποία αποτελούν τη Magna Charta της ευρωπαικής ιδέας και έχουν ως πυρήνα την προστασία της ανθρώπινης αξιοπρέπειας. Σύμμαχος των δικαιωμάτων του ανθρώπου είναι εδώ οι χριστιανικές εκκλησίες, οι οποίες, παρά τις αρχικές ενστάσεις και αντιπαραθέσεις, αναδεικνύονται σήμερα συναγωνιστές των δικαιωμάτων του ανθρώπου για την προστασία της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, έστω και αν την θεμελιώνουν σε διαφορετική βάση. Σαφέστατα, οι προσπάθειες περιθωριοποίησης της θρησκείας από τους εκπροσώπους της ακραίας εκκοσμίκευσης δεν προωθούν τους στόχους των δικαιωμάτων του ανθρώπου.

Ο Παναγιώτατος εξήρε ιδιαιτέρως τον ρόλο, που μπορούν να διαδραματίσουν οι θρησκείες σε θέματα ειρήνης και κοινωνικής δικαιοσύνης. Η πίστη εμπνέει και ενισχύει τον αγώνα για δικαιοσύνη και ελευθερία και τον στηρίζει ακόμη και όταν αυτός φαίνεται να βρίσκεται μπροστά σε αδιέξοδο. Όπως τόνισε ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος, οι θρησκείες είναι σε θέση να συμβάλουν καθοριστικά και στην αντιμετώπιση του μεταναστευτικού και του προσφυγικού προβλήματος, εφαρμόζοντας και καλλιεργώντας πνεύμα ειρήνης, καταλλαγής και αλληλεγγύης και ενισχύοντας όλες τις πρωτοβουλίες και τα κινήματα στον πολιτικό και κοινωνικό χώρο, τα οποία έχουν στόχο την ειρήνη, τη δικαιοσύνη και την ανθρώπινη αξιοπρέπεια.

Ενώπιον των μεγάλων σύγχρονων προβλημάτων, απαιτείται κοινή μαρτυρία των θρησκειών, την οποία προάγει ο διαθρησκειακός διάλογος. Η προσφυγική και μεταναστευτική κρίση είναι ευκαιρία και πεδίο σύμπραξης και κοινών πρωτοβουλιών για τις θρησκείες, τις κυβερνήσεις, τα ανθρωπιστικά κινήματα, τις μη-κυβερνητικές οργανώσεις στην Ευρώπη και σε παγκόσμιο επίπεδο. Εξ άλλου, το σύγχρονο μεταναστευτικό και προσφυγικό πρόβλημα δεν αφορά μόνον την Ευρώπη.

Για τον Παναγιώτατο, η αδιαφορία για τον πάσχοντα άνθρωπο είναι αδιαφορία για τον Θεό και τις εντολές του. Όπου υπάρχει αγάπη, αδελφοσύνη και αλληλεγγύη, εκεί είναι παρών ο Θεός. Οφείλουμε να εργαζόμαστε σθεναρά και με συνέπεια, ώστε η σύγχρονη «επιστροφή του Θεού», να αναδειχθή «επιστροφή του Θεού της αγάπης» και αναγέννηση του πολιτισμού της αλληλεγγύης.

Φωτογραφίες: Χρήστος Μπόνης/Eurokinissi