You are currently viewing Η ιστορική επιστροφή του χειρογράφου Ευαγγελίου στην Πατριαρχική Μονή της   Εικοσιφοίνισας- Ο Αρχιεπίσκοπος Αμερικής Ελπιδοφόρος και  ο «εγωισμός» που δεν τον άφησε να δει τους πραγματικούς  αλλά και τους..αθέατους πρωταγωνιστές της οργάνωσης!

Η ιστορική επιστροφή του χειρογράφου Ευαγγελίου στην Πατριαρχική Μονή της Εικοσιφοίνισας- Ο Αρχιεπίσκοπος Αμερικής Ελπιδοφόρος και ο «εγωισμός» που δεν τον άφησε να δει τους πραγματικούς αλλά και τους..αθέατους πρωταγωνιστές της οργάνωσης!

  • Reading time:87 mins read
🔺Του Σωτήρη Μ. Τζούμα 

image

 Ύστερα  από μια “Οδύσσεια” ανά τον κόσμο επί 105 χρόνια, το Ευαγγελιστάριο (μικρού μεγέθους χειρόγραφο Ευαγγέλιο), με αριθμό ταξινόμησης 220, που είχαν κλέψει οι Βούλγαροι -μαζί με άλλα 900 ιερά κειμήλια, σπάνια βιβλία κ.α.- κατά τη ληστρική επιδρομή τους στο ιστορικό Μοναστήρι μας τη Μεγάλη Δευτέρα του 1917 (27-28 Μαρτίου 1917)ξαναγύρισε στην αγκαλιά της Παναγίας Εικοσιφοίνισας Παγγαίου. Νόστιμον ήμαρ για ένα ιερό κειμήλιο που τα ιερόσυλα χέρια των Βουλγάρων χριστιανών( φεύ) έκλεψε και το στέρησε από την προγονική του εστία.

Και το γεγονός αυτό αφιερώθηκε στον μεγάλο οραματιστή Ποιμενάρχη της Δράμας τον αείμνηστο Παύλο που για 17 χρόνια που ποίμανε την ευλογημένη αυτή επαρχία έκανε τη διαφορά και αγωνίστηκε με όλες του τις δυνάμεις για την επιστροφή των ιερών κειμηλίων! Και ήταν το λιγότερο που έπρεπε να γίνει στη μνήμη του μεγάλου απόντα Παύλου ο οποίος αν ζούσε θα τα έκανε αλλιώς και σίγουρα κάποια πρόσωπα που τόλμησαν να πατήσουν το πόδι τους στην Δράμα θα ήταν ανεπιθύμητα και το γεγονός αυτό θα είχε άλλη εξέλιξη. Ο Παύλος δεν είχε άλλα λόγια μπροστά και αλλά πίσω! Ήταν λάτρης της αντρίκειας, καθαρής κουβέντας και δεν έπαιζε παιχνίδια! Γιαυτό τον αγαπήσαμε και γιαυτό  λείπει σήμερα από την Εκκλησία και από όλους μας.
Για το γεγονός της επιστροφής του ιερού κειμηλίου ετοιμάστηκε ολόκληρο ταξίδι- υπερπαραγωγή  το οποίο ξεκίνησε από την Αμερική, όπου και η έδρα του Μουσείου της Βίβλου στην Ουάσινγκτον, πέρασε από το σεπτό Οικουμενικό μας Πατριαρχείο και μετά ήλθε Θεσσαλονίκη για να πάει Δράμα.
 Το τμήμα του ταξιδιού από Θεσσαλονίκη έως τον τελικό προορισμό του χειρογράφου Ευαγγελισταρίου, την Δράμα και την Ι. Μονή Εικοσιφοινίσσης το επιμελήθηκε ο Δραμινός κ. Γιάννης Χορόζογλου, δεξιός Βραχίων του π. Άλεξ Καρλούτσου  στην Αμερική. Ο π. Αλεξ Καρλούτσος  συνεργάστηκε με τον αείμνηστο Δράμας Παύλο τόσο για την επιστροφή αυτού του κειμηλίου όσο και για τα άλλα τα οποία βρίσκονται  στο Πανεπιστήμιο Princeton και για τα οποία βρίσκεται σε εξέλιξη μεγάλη δικαστική διαιτησία για τον οριστικό επαναπατρισμό τους. Ο κ. Χορόζογλου κατάφερε με χορηγίες επιφανών ανθρώπων και εταιριών με τις οποίες συνεργάζεται και τον εμπιστεύονται να διασφαλίσει μια οργάνωση αντάξια των ανθρώπων που συμμετείχαν στην αποστολή αλλά και ασφαλώς του ιδίου του ιερού κειμηλίου.
Επικεφαλής του ταξιδιού και της αντιπροσωπείας επιστροφής μετά την απουσία του πρωτεργάτη του γεγονότος Δράμας Παύλου,ετέθη από τον Οικουμενικό Πατριάρχη κ. Βαρθολομαίο  ο Αρχιεπίσκοπος Αμερικής Ελπιδοφόρος.
Σίγουρα αν ζούσε σήμερα  ο Παύλος δεν θα συνέβαινε αυτό και όσοι με διαβάζετε ξέρετε το λόγο. Και επειδή ο Πατριάρχης γνώριζε το παρασκήνιο θα έπρεπε να ξανασκεφτεί  την απόφασή του,αλλά ο γέγονε γέγονε. 
 Μαζί  με τον Ελπιδοφόρο ήταν ο Μέγας Αρχιμανδρίτης Αγαθάγγελος Σίσκος ανερχόμενος κληρικός της Πατριαρχικής αυλής και με ειδικές σπουδές επί των χειρογράφων. Επίσης   ο ιδρυτής και Πρόεδρος του Μουσείου της Βίβλου Steve Green με όλους τους επιστημονικούς συνεργάτες του Μουσείου.
Η αντιπροσωπεία όλη φιλοξενήθηκε στο ξενοδοχείο HAYATT της Θεσσαλονίκης, σε χώρους που επιμελήθηκε και πρόσφερε με χορηγίες προσωπικών του συνεργατών και φίλων ο κ. Γιάννης Χορόζογλου. Αλλά και η μεταφορά της αντιπροσωπείας έγινε με αυτοκίνητα ανάλογα  του κύρους της, τα οποία είχε φροντίσει να εξασφαλίσει  ο ίδιος διοργανωτής.
Αλλά εδώ  συνέβη το εξής απαράδεκτο και τραγελαφικό:  ο Αρχιεπίσκοπος Αμερικής Ελπιδοφόρος επειδή έχει συνδέσει τον κ. Χορόζογλου -κρίμασιν οις οίδε Κύριος –  με προσωπικές του υπερβολές και επιδείξεις της προσωπικής του  ισχύος  ως Αρχιεπίσκοπος, είχε βάλει veto συμμετοχής του κ. Χορόζογλου,στα γεύματα και στα δείπνα τα οποία μάλιστα  ο ίδιος ο κ. Χορόζογλου είχε φροντίσει να παρατεθούν προς τιμήν του Αρχιεπισκόπου Ελπιδοφόρου  αλλά και προς τιμήν του κ. Green και των άλλων προσκεκλημένων.
Δηλαδή  ο Ελπιδοφόρος αποδέχθηκε την οργάνωση και την όλη φροντίδα που υπήρξε  στο ταξίδι, μέχρι και την παραμικρή λεπτομέρεια, αλλά δεν θέλησε να ρίξει τον εγωισμό του και να ευχαριστήσει έστω και τυπικά τον άνθρωπο που φρόντισε ώστε όλα να κυλήσουν ομαλά και χωρίς την συνήθη μιζέρια που μας διακρίνει σε τέτοιες περιπτώσεις. Κατά που λέει ο σοφός λαός μας “τα καλά του Γιάννη θέλω, μα τον Γιάννη δεν τον θέλω”.Όμως προς τιμήν των χορηγών δεν δέχθηκαν τέτοιου είδους ειδεχθείς όρους και αποκλεισμούς. Εμείς είμαστε παρόντες στο γεγονός αυτό γιατί μας το ζήτησε ο Δραμινός φίλος και συνεργάτης μας κ. Χορόζογλου. Τον τιμάμε και τον εμπιστευόμαστε.
 Το ταξίδι πριν την τελική του έκβαση στη Δράμα για την επιστροφή του κειμηλίου, περιλάμβανε πάλι με πρωτοβουλία του κ. Χορόζογλου,  μια στάση στο οινοποιείο του Νίκου Λαζαρίδη στο οποίο η οικογένεια του μεγάλου οινοπαραγωγού με επικεφαλής τον  κ. Φρεντερίκο Λαζαρίδη και όλη την οικογένεια του, είχαν ετοιμάσει μια θαυμάσια υποδοχή και  ξενάγηση στις μοναδικές εγκαταστάσεις που θύμιζαν τοπίο της Ιταλικής Τοσκάνης.
Μετά την  ξενάγηση  παρετέθη γεύμα στην πινακοθήκη των εγκαταστάσεων της Chateau Lazaridi στην οποία λειτουργεί μόνιμη έκθεση με μοναδικά έργα τέχνης. Ο κ. Λαζαρίδης ως γνήσιος ευπατρίδης και φιλόξενος οικοδεσπότης καλωσόρισε την αντιπροσωπεία και την ευχαρίστησε για την μεγάλη τιμή να κάνουν μια στάση εκεί πριν τον τελικό προορισμό της. Μάλιστα συνέδεσε το πέρασμα της αντιπροσωπείας υπό τον Σεβ. Αμερικής  και τον κ. Green για την επιστροφή του κειμηλίου στην Ιερά Μονή ως μια ευλογία για τον ίδιο και την οικογένεια του και  ότι το γεύμα που παρατίθεται  προ της τελετής παραδόσεως  είναι το λιγότερο που θα μπορούσαν να κάνουν.
Στο τέλος της εκδήλωσης και του γεύματος πρόσφεραν προς όλους τους παριστάμενους μια  ειδικά για την ημέρα φιλοτεχνημένη αναμνηστική κασετίνα κρασιών.
Το πρόγραμμα περιλάμβανε στάση στην πόλη της Δράμας για ανάπαυση λίγων ωρών και στη συνέχεια άρχισε η μεγάλη επιστροφή του κειμηλίου εκεί απ´όπου εκλάπη . Η συγκίνηση όλων ήταν μεγάλη.
Η επίσημη τελετή παράδοσης του ιερού βιβλίου, που χρονολογείται από τον 10ο/11ο αιώνα, πραγματοποιήθηκε το απόγευμα της Πέμπτης 29/9/2022 στο αρχαιότερο Μοναστήρι της Ελλάδας (και της Ευρώπης) μέσα σε κλίμα κατάνυξης, συγκίνησης και χαράς σε μια εκδήλωση που διήρκεσε περίπου τρεις ώρες.
Οι εκπρόσωποι του Μουσείου της Βίβλου της Ουάσινγκτον, ΗΠΑ, με επικεφαλής τον ιδρυτή και πρόεδρό του Steve Green, που είχαν αγοράσει το Ευαγγελιστάριο το 2011 σε διεθνή δημοπρασία και με ενδελεχή μελέτη κατάφεραν να ιχνηλατήσουν την αρχική προέλευσή του, επέστρεψαν γενναιόδωρα το πολύτιμο απόκτημά τους στον αρχικό και νόμιμο ιδιοκτήτη του, που το είχε στερηθεί για πάνω από έναν αιώνα!
Στην πανηγυρική εκδήλωση επαναπατρισμού του ιερού κειμηλίου παρέστησαν εκπρόσωποι της Εκκλησίας και των επισήμων Αρχών, αλλά και εκατοντάδες πιστοί που έσπευσαν στην Παναγία του Παγγαίου για να παρευρεθούν σ’ αυτές τις ιστορικές στιγμές.
Ως εκπρόσωπος του Οικουμενικού Πατριαρχείου και του Πατριάρχη Βαρθολομαίου ήταν όπως προείπαμε ο Αρχιεπίσκοπος Αμερικής Ελπιδοφόρος και ο Μέγας Αρχιμανδρίτης Αγαθάγγελος Σίσκος, ενώ την Εκκλησία της Ελλάδος εκπροσώπησε ο Μητροπολίτης Ζιχνών και Νευροκοπίου Ιερόθεος (Αντιπρόεδρος-μέλος της Ιεράς Συνόδου). Οικοδεσπότες στη γιορτή ήταν ο τοποτηρητής της Μητρόπολης Δράμας (όπου ανήκει από πλευράς δικαιοδοσίας η Εικοσιφοίνισσα), λόγω χηρείας του θρόνου της, Μητροπολίτης Ξάνθης και Περιθεωρίου Παντελεήμων και η Ηγουμένη του Μοναστηριού Μοναχή Αντωνίνη.Από κοντά τα πάντα τοις πάσι γενόμενος ο  Μητροπολίτης Νεαπόλεως κ. Βαρνάβας που προσπαθούσε διακριτικά να αναπληρώνει τα κενά και τις όποιες παραλείψεις. Μέχρι το βιβλίο του τοποτηρητή κρατούσε για να διαβάσει το κείμενο που συνόδευε την τιμητική διάκριση προς τον κ. Green.
Στη διάρκεια της Δοξολογίας που τελέσθηκε στο Καθολικό της Μονής, προεξάρχοντος του Αρχιεπισκόπου Αμερικής, τιμήθηκε ο μεγάλος δωρητής του επαναπατριζόμενου Ευαγγελισταρίου, ιδρυτής και πρόεδρος του Μουσείου της Βίβλου με τον Μεγαλόσταυρο Μετά Αστέρος της Ιεράς Μητροπόλεως Δράμας, ενώ συγκινητικές ήταν τόσο η προσφώνηση του κ. Παντελεήμονα, όσο και η αντιφώνηση του κ.Green.
Το μεγαλύτερο μέρος της εκδήλωσης φιλοξενήθηκε στον προαύλιο χώρο, μπροστά από τον Ι.Ν. Εισοδίων της Θεοτόκου, όπου έγιναν οι επίσημοι χαιρετισμοί και υπογράφτηκε το επίσημο πρωτόκολλο παράδοσης του Ευαγγελισταρίου από τον πρόεδρο του Μουσείου της Βίβλου Στηβ Γκριν και την Ηγουμένη Αντωνίνη.
Εκ μέρους του Οικουμενικού Πατριάρχη μίλησε ο Αρχιεπίσκοπος Αμερικής Ελπιδοφόρος, που μετέφερε το  …ελπιδοφόρο μήνυμα του Πατριάρχη: ότι “ο αγώνας για την διεκδίκηση των λεηλατηθέντων κειμηλίων από τα μοναστήρια της Ανατ. Μακεδονίας και Θράκης κατά τη Β’ Βουλγαρική Κατοχή (1916-1918) συνεχίζεται με αποφασιστικότητα και, επίσης, πως ο κ. Βαρθολομαίος έδωσε εντολή (ως προϊσταμένη Αρχή) στην Αρχιεπισκοπή Αμερικής να επιστρατεύσει για την επίτευξη αυτού του υψηλού και ιερού σκοπού όλες τις διαθέσιμες υπηρεσίες της”.
Με συντονιστή το Οικουμενικό Πατριαρχείο και χάρη στις γνωριμίες και την δυναμική του π. Αλεξ Καρλούτσου, τα τελευταία χρόνια “σαρώνονται” πανεπιστημιακές και άλλες δημόσιες βιβλιοθήκες των ΗΠΑ -όπου έχουν καταλήξει αρκετά από τα κλεμμένα της Εικοσιφοίνισσας, του Τιμίου Προδρόμου Σερρών κ.α.- κι έχει ήδη αρχίσει η διεκδίκησή τους για επιστροφή στους αρχικούς και νόμιμους ιδιοκτήτες τους (τα μοναστήρια της Ανατ. Μακεδονίας και Θράκης) με ειδική νομική ομάδα.Ο ιστορικός του μέλλοντος θα το πιστώσει αυτό στον αείμνηστο Δράμας  Παύλο που πρώτος άρχισε τον αγώνα της επιστροφής των ιερών κειμηλίων που έκλεψαν οι Βούλγαροι πριν από έναν αιώνα αλλά και στον π. Αλεξ Καρλούτσο που υπήρξε ο μεγάλος κυματοθραύστης χάρη στις γνωριμίες που διαθέτει! Και αυτό πρέπει να το γνωρίζει το ευρύ κοινό και στην Ελλάδα και στις ΗΠΑ.και μα τους το πιστώσει!
Η μεγάλη έκπληξη της εκδήλωσης ήταν ο
Καθηγητής Ιστορίας και Εθνολογίας του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης Γιώργος Παπάζογλου, που ασχολείται επί σχεδόν δύο δεκαετίες με τη λεηλασία της Εικοσιφοίνισσας από τους Βουλγάρους και την αναζήτηση των κλεμμένων θησαυρών της. Χάρη στον κ. Παπάζογλου άναψε η φωτιά στον Δράμας Παύλο και άρχισε τον αγώνα του.
Ο κ. Παπάζογλου έκανε μια συγκλονιστική ομιλία (που καταχειροκροτήθηκε) σχετικά με τους πολύχρονους αγώνες διεκδίκησης, που ξεκίνησαν με πρωτεργάτη τον πρόωρα εκδημήσαντα νωρίτερα φέτος αείμνηστο Μητροπολίτη Δράμας Παύλο.Ήταν μια ομιλία μνημειώδης και τρισάγιο στη μνήμη του Παύλου. Την εκφωνούσε συγκινημένος σχεδόν ένδακρυς!
 Ο  Καθηγητής κ. Παπάζογλου  έχει συντάξει, μάλιστα, και ένα μνημειώδες έργο για τη Λεηλασία της Εικοσιφοίνισσας από τους τακτικούς και άτακτους Βουλγάρους ενόπλους, που καταλήστεψαν την Εικοσιφοίνισσα στη διάρκεια της Β΄ Βουλγαρικής Κατοχής 1916-18.
Κατήγγειλε με τεκμήρια την ανήθικη παρελκυστική τακτική ενός από τα μεγαλύτερα Πανεπιστήμια των ΗΠΑ, του Πρίνστον (Princeton), που αποδεδειγμένα κατέχει έναν αριθμό εγγράφων από τα κλεμμένα της Εικοσιφοίνισσας και με διάφορα απαράδεκτα προσχήματα αρνείται να τα επιστρέψει.Μάλιστα άφησε πολλές αιχμές για εκείνους που πήγαν να ιδιοποιηθούν την επιτυχία του Παύλου και να χρησιμοποιήσουν προς ίδιον συμφέρον τα κειμήλια. Παράλληλα , κατακεραύνωσε την απουσία συνεπούς στρατηγικής διεκδίκησης των κλεμμένων κειμηλίων κι άλλων αντικειμένων από τη Βουλγαρία, εξαιτίας της αδιαφορίας των κεντρικών μηχανισμών του ελληνικού κράτους.Την ομιλία του ο κ. Παπάζογλου απηύθυνε κρατώντας ένα κομποσκοίνι. Στο τέλος καταχειροκροτήθηκε από το κοινό που τον επευφημούσε όρθιο. Μετά την ομιλία του προτίμησε να φύγει. Δεν θέλησε να παραμείνει στον χώρο γιατί φοβήθηκε ότι δεν θα μπορέσει να μείνει ευγενικός μέχρι το τέλος.
Ενδιαφέρουσες λεπτομέρειες έδωσαν τα ανώτατα στελέχη του Μουσείου της Βίβλου, αναφορικά με την αρχική απόκτηση του Ευαγγελίου από το Μουσείο τους και το πώς άρχισαν σιγά σιγά ν’ ανακαλύπτουν την παράνομη διαδρομή του ανά τις δεκαετίες από την κλοπή του. Η ομογενής μας Δρ Ελισάβετ Προδρόμου και οι δύο Επιμελητές του Μουσείου, Δρ Jeff Kloha (επικεφαλής Επιμελητής) και Δρ Brian Hyland (Αναπληρωτής Επιμελητής Βυζαντινών Χειρογράφων) ξεδίπλωσαν στις σύντομες ομιλίες τους συγκινητικές λεπτομέρειες για το πώς άρχισαν να ψάχνουν την προέλευση και τη διαδρομή του Ευαγγελισταρίου και την κατάληξή τους στο συμπέρασμα, πέραν πάσης αμφιβολίας, ότι το σπάνιο αυτό χειρόγραφο ανήκει όντως στο Μοναστήρι μας: την Παναγία Εικοσιφοίνισσα! Μια αναβίωση, λίγο πολύ σε παράλληλους δρόμους,του γνωστού μυθιστορήματος (και ταινίας αργότερα) “Κώδικας Ντα Βίντσι”!..
Η  Ηγουμένη Μοναχή Αντωνίνη, συγκίνησε επίσης με τον λόγο της, ενώ ανάλογα γλαφυρός και συγκινητικός ήταν και ο λόγος του Αντιπεριφερειάρχη Δράμας Γρηγόρη Παπαεμμανουήλ.
Ανάμεσα στους παρόντες διακρίναμε τον Μητροπολίτη Νεαπόλεως και Σταυρουπόλεως Βαρνάβα, τον Μεγάλο Αρχιμανδρίτη και Αρχειοφύλακα του Οικουμενικού Πατριαρχείου Αγαθάγγελο, τον πολυσέβαστο Αγιορείτη Γέροντα Νικόδημο Αγιοπαυλίτη, τον εκ Λονδίνου Έλληνα επιχειρηματία και μεγάλο χορηγό της Εκκλησίας  Αρχοντικό και φιλόξενο άνθρωπο κ. Νίκο Τριμμάτη,τους βουλευτές Δράμας Χαρά Κεφαλίδου (ΠΑΣΟΚ) και Κώστα Μπλουχό (Νέα Δημοκρατία), τον βουλευτή Καβάλας Μακάριο Λαζαρίδη, τον πρ. υπουργό και σύμβουλο του Πρωθυπουργού  Γιώργο Καλατζή (Καβάλα), τον π. Υπουργό Μαργαρίτη Τζίμα (Δράμα) με την ευγενική σύζυγό του Μελίνα Μποτέλλη ,τον πρ. βουλευτή Δράμας Δημήτρη Κυριαζίδη, τον Περιφερειάρχη Ανατ. Μακεδονίας – Θράκης Χρήστο Μέτιο, τον Αντιπεριφερειάρχη Σερρών Παναγιώτη Σπυρόπουλο (ως εκπρόσωπο του Περιφερειάρχη Κεντρικής Μακεδονίας Απόστ. Τζιτζικώστα), δημάρχους της περιοχής μας (Χριστόδουλος Μαμσάκος/Δράμας και Φίλιππος Αναστασιάδης/Παγγαίου), ο αντιδήμαρχος Παγγαίου Βαγγέλης Σαραντούδης, τον Υποστράτηγο της ΕΛ.ΑΣ και Διευθυντή της Αστυν. Διεύθυνσης Αεροδρομίου Αθηνών κ. Κωνσταντίνο Μαρκόπουλο, τον κ. Λεωνίδα Μακρή από την Γεν. Γραμματεία της Κυβέρνησης, τον κ. Πάνο Μπαμπαμτζή, επιχειρηματία και προσωπικό φίλο του Αρχιεπισκόπου Αμερικής, τον  επιχειρηματία εξ Αμερικής κ.  Μιλτιάδη Γκουνταμάνη, αξιωματικούς του Στρατού και της Αστυνομίας κ.α. Και ασφαλώς πλήθος κόσμου.
Μετά τη λήξη της εκδήλωσης παρατέθηκε δείπνο στην τράπεζα του μοναστηριού, για όλους σχεδόν τους παρευρεθέντες, από τις φιλότιμες μοναχές και τους εθελοντές που υποστηρίζουν καθημερινά την Παναγία Εικοσιφοίνισσα.

Κοινή ευχή και προσευχή όλων μας να μην αργήσει ο χρόνος που θα ξαναζήσουμε τέτοια χαρά, με την επιστροφή κι άλλων κειμηλίων από τις εκατοντάδες που βέβηλα χέρια (υποτίθεται ομοδόξων μας) αφαίρεσαν βίαια από την Παναγία Εικοσιφοίνισσα κι από άλλα μοναστήρια της ευρύτερης περιοχής μας!

🔺Στις παρακάτω φωτογραφίες του , του Δημήτρη Πανάγου της Ι. Αρχιεπισκοπής Αμερικής, του δημοσιογράφου Κώστα Γιωτάκη και του υπογράφοντος μπορείτε να δείτε χαρακτηριστικά στιγμιότυπα από όλη την αποστολή.