Με παλμό, αλλά και συγκίνηση η Ελληνική Μειονότητα στην Αλβανία τίμησε την 28η Οκτωβρίου, εκεί όπου πολλοί Έλληνες στρατιώτες άφησαν τα κόκαλά τους, που για δεκαετίες ολόκληρες ήταν εγκαταλελειμμένα σε χαράδρες και λαγκάδια και φαράγγια και τα τελευταία χρόνια περισυνελέγονται.

Την ελληνική κυβέρνηση εκπροσώπησε ο υφυπουργός Εξωτερικών Ανδρέας Κατσανιώτης, ο οποίος αρχικά παραβρέθηκε στην επιμνημόσυνη δέηση στο νεκροταφείο της Κλεισούρας, κατόπιν στη δοξολογία στο ναό του Αγίου Αθανασίου Βουλιαριτών, καθώς  και στην επιμνημόσυνη δέηση στο στρατιωτικό νεκροταφείο του χωριού, χοροστατούντος του Μητροπολίτη Αργυροκάστρου Δημητρίου.

Ομιλώντας στους Βουλιαράτες, κατά την επίσημη τελετή στο στρατιωτικό νεκροταφείο, επεσήμανε, μεταξύ άλλων, πως “η 28η Οκτωβρίου της φετινής χρονιάς αποκτά μια ξεχωριστή βαρύτητα για την Ελλάδα, καθώς συμπίπτει με τα 200 χρόνια από την έναρξη του Απελευθερωτικού Αγώνα της Ελλάδας κατά του Οθωμανικού ζυγού. Η Μνήμη βοηθά να κρατάμε την ανάμνηση προσώπων και ιστορικών στιγμών ζωντανή. Με τη Μνήμη τιμούμε όλους εκείνους που θυσιάστηκαν για ένα ύψιστο ιδανικό: Την ελευθερία της πατρίδας. Η Μνήμη διατηρεί επίκαιρο τον ηρωισμό, ζωντανή τη θυσία, άσβεστη τη φλόγα της γενναιότητας των παιδιών εκείνων που κράτησαν την Ελλάδα όρθια σε στιγμές εκτάκτως δύσκολες. Η συλλογική Μνήμη κρατά τους κρίκους της αλυσίδας του παρόντος με το παρελθόν στέρεους, καθώς δεν επιτρέπει τη διάσπαση ή την επιλεκτική περιγραφή στιγμών και καταστάσεων”.

Και κατέληξε: “Η ιστορία σας έταξε να ζείτε πέραν των ελληνικών συνόρων, στους Βουλιαράτες. Όμως η γεωγραφική διάσταση δεν αποτελεί εμπόδιο στη διατήρηση ούτε της ελληνικότητας, ούτε της ορθόδοξης πίστης σας, ούτε της ταυτότητάς σας. Κρατήστε τα ζωντανά στην καρδιά σας. Ως Ελληνική Πολιτεία σας ευγνωμονούμε! Τα χώματα που ζείτε είναι ποτισμένα από το αίμα ηρώων και αγωνιστών! Τους τιμούμε και τους ευγνωμονούμε για τη θυσία τους”!

Στην Κλεισούρα απηύθυνε χαιρετισμό, όπου μεταξύ άλλων τόνισε ότι ¨δεν σας κρύβω τη συγκίνησή μου, καθώς για πρώτη φορά προσκυνώ στα χώματα που βάφτηκαν με αίμα Ελλήνων ηρώων. Στα ιερά χώματα αυτής της Γης αναπαύονται οι ήρωες του 1940. Οι τάφοι τους αποτελούν σύμβολο ηρωισμού και ελπίδας. Σύμβολο έμπνευσης και παραδειγματισμού. Σε αυτούς τους τάφους, σε αυτούς τους ήρωες κλίνουμε ευλαβικά γόνυ ευγνωμοσύνης και ευχαριστιών για την προσφορά και θυσία τους. Σήμερα και Πάντα! Εκ μέρους της Ελληνικής Κυβέρνησης επιθυμώ να ευχαριστήσω την Αλβανία για τη συνδρομή της στον εντοπισμό και στην ταφή των οστών των Ελλήνων πεσόντων. Αποτελεί χρέος όλων μας η αξιοπρεπής ανάπαυσή τους. Είναι το ελάχιστο που μπορούμε να πράξουμε για να τους εκφράσουμε την ευγνωμοσύνη μας για τη θυσία τους”.

Αξιομνημόνευτο είναι ότι ο κ. Κατσανιώτης, στο περιθώριο των εκδηλώσεων, επισκέφτηκε τη Δερβιτσάνη και στο Κέντρο Υγείας Δερβιτσάνης παρέδωσε ένα μέρος του υγειονομικού υλικού που συγκέντρωσε το υπουργείο Εξωτερικών σε συνεργασία με το υπουργείο Υγείας.

Εξάλλου επετειακή εκδήλωση αφιερωμένη στο Έπος του ’40 οργάνωσε την παραμονή της 28ης Οκτωβρίου  ο Δήμος Δρόπολης και Πωγωνίου και σε συνεργασία με το Ενιαίο Σχολείο Δερβιτσάνης.

Να σημειωθεί ότι η ιστορία των στρατιωτικών νεκροταφείων στην Αλβανία ξεκίνησε από το 1981.

Τότε ζητήθηκε από τον Ενβέρ Χότζα η συλλογή των οστών. Θεωρώντας ότι θα μεταφερθούν στην Ελλάδα, όπως προηγουμένως είχαν μεταφερθεί στην Ιταλία οι Ιταλοί νεκροί στρατιώτες, έδωσε άδεια για την αναζήτηση ομαδικών τάφων. Αλλά εκείνη την περίοδο και για πολλά χρόνια μετά έμεινε στάσιμο το θέμα.

Το πρώτο οργανωμένο στρατιωτικό νεκροταφείο δημιουργήθηκε στους Βουλιαράτες, στο χώρο, όπου το 1940-41 λειτούργησε πεδινό νοσοκομείο του ελληνικού στρατού και θάβονταν όσοι υπέκυπταν στα τραύματά τους.

Το άλλο νεκροταφείο στα στενά της Κλεισούρας, έγινε με πρωτοβουλία του Αρχιεπισκόπου Αλβανίας Αναστάσιου. Διάσπαρτοι τάφοι Ελλήνων στρατιωτών, υπάρχουν σε πολλά σημεία της Βορείου Ηπείρου.

Από τη μελέτη των αρχείων, σε συνδυασμό με τη διασταύρωση πληροφοριών, προφορικών και καταγεγραμμένων σε προσωπικά ημερολόγια πολεμιστών, προέκυψαν στοιχεία, ότι στη διάρκεια του πολέμου είχαν φτιαχθεί πρόχειρα νεκροταφεία στις περιοχές Ντραγκότι, Δέλβινο, Βόδινο, Χειμάρα, Ερσέκα, Ντεβόλ, Βουλιαράτες, Πόγραδετς, Πρεμετή, Κλεισούρα, Κορυτσά, Μπογάζι, Ροντόνι, Μοράβα, Κυπαρό, Πλατυβούνι, Γκόλικο, Τρεμπεσίνα, Πούντα Νόρνε, Σκουτάρα κ.λπ.