Ο Μητροπολίτης Θεσσαλονίκης κ. Άνθιμος, μία εμβληματική προσωπικότητα της Εκκλησίας μας υπέβαλε την παραίτηση του, ύστερα από 60 περίπου χρόνια ιερωσύνης και 50 Αρχιερωσύνης! Μισό και πλέον αιώνα εργάτης στον Αμπελώνα του Κυρίου.Με πολλές δύσκολες αλλά και μεγάλες στιγμές!
Η πορεία του, μία πορεία « μετ´εμποδίων και εγκωμίων», όπως του είχε πει χαρακτηριστικά ο Μακαριστός Αρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος, κατά την ενθρόνισή του στην Θεσσαλονίκη!
Και η παραίτηση αυτή όπως είναι φυσικό, άναψε τις συζητήσεις για την διαδοχή! Είναι φυσικό να γίνεται αυτό! Δεν είναι διάθεση για κουτσομπολιό αλλά αληθινό ενδιαφέρον του λαού μας να θέλει να γνωρίζει τους ποιμένες του πριν εκλεγούν! Να πληροφορηθεί γιαυτούς.
Και το γεγονός αυτό λαμβάνει μεγαλύτερη διάσταση και ενδιαφέρον όταν πρόκειται για την Μητρόπολη Θεσσαλονίκης, την δεύτερη σημαντική,εξ απόψεως συμβολισμών, Μητρόπολη μετά από εκείνη των Αθηνών. Η εκλογή νέου Μητροπολίτη για την Θεσσαλονίκη δεν είναι μία εύκολη υπόθεση. Εμπεριέχει προοπτικές και κινδύνους που καλόν είναι να αναφέρουμε τώρα γιατί μετά θα είναι αργά.
Με την ευκαιρία του ενδιαφέροντος που παρουσιάζει η εκλογή αυτή και με δεδομένο τον λίγο χρόνο που έχουμε μέχρι να γίνει – ούτε μήνας δεν έμεινε – θα ήθελα να ασχοληθούμε λίγο με το θέμα και να το εξετάσουμε στις πραγματικές διαστάσεις του.
Θα έχουμε,άραγε νέο Μητροπολίτη Θεσσαλονίκης μετά από εκλογή ή μετά από μετάθεση, όπως ακριβώς γίνεται τα τελευταία 200 χρόνια -με ελάχιστες εξαιρέσεις όπως για παράδειγμα έγινε το 1967 με την εκλογή του Λεωνίδα Παρασκευόπουλου; Ήταν τότε που η Εκκλησία είχε κηρύξει έκπτωτο τον προκάτοχό του Λεωνίδα, τον σπουδαίο Ιεράρχη Παντελεήμονα τον Α ‘,τον Παπαγεωργίου, τον από Εδέσσης και Πέλλης! Ο Παντελεήμων ο Α ´ καρατομήθηκε με τζούφιες κατηγορίες και δεν δικαιώθηκε ποτέ.Έμεινε μέχρι το τέλος με το παράπονο στα χείλη! Είχε αποσυρθεί στην Αθήνα. Έμενε στην Πλάκα, δίπλα από το ναό της Μεταμόρφωσης. Και περίμενε την αποκατάσταση από τον Αρχιεπίσκοπο Σεραφείμ, όπως του είχε υποσχεθεί. Το ίδιο και ο αδίκως εξοστρακισθείς Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και μετέπειτα Πρόεδρος Αττικής Ιάκωβος Βαβανάτσος. Ωστόσο η δικαίωσή τους δεν ήλθε ποτέ! Τους πρόλαβε και τους δύο ο θάνατος!
Επανερχόμενος στην εκλογή νέου Μητροποκίτη Θεσσαλονίκης το ερώτημα που πλανάται αυτή την περίοδο είναι το εξής:η πλήρωση της Μητροπόλεως Θεσσαλονίκης θα γίνει με «Εκλογή ή Μετάθεση»;
Όσοι με παρακολουθείτε και με διαβάζετε θα γνωρίζετε τις θέσεις μου αφού τις γράφω και τις υπογράφω ευθαρσώς! Το ίδιο θα πράξω και τώρα!
Σύμφωνα με τους ιερούς κανόνες και κατά τον Καταστατικό Χάρτη της Εκκλησίας της Ελλάδος, ο οποίος δεν αφίσταται των ιερών κανόνων, η πλήρωση μίας Μητροπόλεως που είναι κενή γίνεται δι’ εκλογής και δια μεταθέσεως, έστω και αν η ψηφοφορία που θα προηγηθεί πρέπει να συγκεντρώσει τα 2/3 των παρισταμένων μελών της Ιεραρχίας.
Κατά την Πατριαρχική και Συνοδική Πράξη του 1928 (Ε΄ όρος) απαγορεύεται η μετάθεση από Μητρόπολη Νέων Χωρών σε Μητρόπολη Νέων Χωρών, εκτός αν αποφασίσει διαφορετικά η Ιερά Σύνοδος του Οικουμενικού Πατριαρχείου, που έθεσε και τον σχετικό περιορισμό.Όμως σύμφωνα με τον Καταστατικό Χάρτη πρέπει να γίνει η ψηφοφορία και να αποφανθεί η Ιεραρχία για το δια μεταθέσεως. Αν όμως υπάρχει Πατριαρχικό Γράμμα το οποίο λέγει σαφώς ότι δεν επιτρέπει το μεταθετό τότε δεν ειναι βέβαιο ότι ο Αρχιεπίσκοπος θα προχωρήσει σε ψηφοφορία, ώστε να αποφασίσει η Ιεραρχία η οποία με βαση τον Καταστατικό Χάρτη ειναι το ανώτατο διοικητικό όργανο της Εκκλησίας το οποίο αποφασίζει για τα του οίκου της!
Τα τελευταία διακόσια χρόνια με μία εξαίρεση, η Μητρόπολη Θεσσαλονίκης πληρούται διά μεταθέσεως. Στις προηγούμενες εκλογές για τη Θεσσαλονίκη δεν ελήφθη υπόψη ο περιορισμός της Πράξεως και η Ιεραρχία δεν περίμενε να αποφανθεί το Φανάρι αν εγκρίνει ή δεν εγκρίνει την μετάθεση. Η Ιεραρχία ειδικά στην περίπτωση της μετάθεσης του Ανθίμου από την Αλεξανδρούπολη στη Θεσσαλονίκη δεν περίμενε να αποφανθεί το Οικουμενικό Πατριαρχείο αλλά με προτροπή του Μακαριστού Αρχιεπισκόπου Χριστοδούλου ο οποίος επικαλούμενος τα τετελεσμένα, δηλαδή αυτό που γινόταν μέχρι τώρα, προχώρησε στην εκλογή κανονικά, γεγονός που επέφερε τη γνωστή ρήξη μεταξύ των δύο Εκκλησιών.
Χωρίς να είναι υποχρεωτική η πλήρωση της Μητροπόλεως Θεσσαλονίκης με μετάθεση, εντούτοις υπάρχουν Ιεράρχες που θέλουν να υπάρχει η προσδοκία του μεταθετού το οποίο έχει αραχνιάσει από τότε που εφαρμόστηκε για τελευταία φορά κατά την μετάθεση του Ανθίμου από την Αλεξανδρούπολη στη Θεσσαλονίκη.
Η Μητρόπολη Θεσσαλονίκης βρίσκεται σε τέτοιο επίπεδο διοικητικής και δογματικής ευταξίας, που δικαιολογείται η κατ’ εξαίρεσιν μετάθεση, αρκεί ο νέος Ποιμενάρχης να είναι έμπειρος!
Βάσει λοιπόν των παραπάνω δεδομένων, εκφράζω ανενδοιάστως την άποψη, ότι η Ιερά Σύνοδος της Εκκλησίας της Ελλάδος, αν θεωρεί αυτονόητο, ότι οι αποφάσεις της πρέπει να είναι νομοκανονικώς ορθές, θα πρέπει να προχωρήσει στην πλήρωση της Μητροπόλεως Θεσσαλονίκης λαμβάνοντας υπόψη όλα τα δεδομένα.
Με την ευκαιρία της παρουσίασης αυτής θα ήθελα να μου επιτρέψετε να μπω στον πειρασμό της ονοματολογίας και να αναφέρω και ονόματα τα οποία ακούγονται ως υποψήφιοι όπως κι αν γίνει η εκλογή, είτε δια αμέσου εκλογής, είτε δια μεταθέσεως!
Για την Μητρόπολη Θεσσαλονίκης ετοιμάζεται σαν έτοιμος από καιρό ο Αρχιγραμματέας της Συνόδου Επίσκοπος Ωρεών Φιλόθεος. Πρόκειται για φέρελπι Ιεράρχη ο οποίος σίγουρα θα καταφέρει να ανταπεξέλθει στα υψηλά καθήκοντα που θα αναλάβει! Η εμπειρία του στην Αρχιγραμματεία υπήρξε ένα καλό σχολείο. Αλλά και απέδειξε ότι έχει τα προσόντα να ηγείται. Είναι πνευματικό ανάστημα του Μητροπολίτη Χαλκίδος Χρυσοστόμου και πρόβλησις του Μακ. Αρχιεπισκόπου ο οποίος έχει εκτιμήσει τα ταλέντα του στα χρόνια της συνεργασίας του μαζί του. Ο Φιλόθεος είναι καλλίφωνος κληρικός, έχει αρχοντικό αρχιερατικό παράστημα και είναι και πολύ καλός ομιλητής στοιχεία απαραίτητα για Ιεράρχη και τα οποία τον καθιστούν πανέτοιμο για να αναλάβει την δεύτερη σημαντική Μητρόπολη της Εκκλησίας μας.
Αν τεθεί το θέμα πλήρωσης της Μητρόπολης δια μεταθέσεως και καταφέρει να συγκεντρώσει τα 2/3 των εκλεκτόρων Ιεραρχών και στις δύο ψηφοφορίες που απαιτούνται τότε ο μόνος Ιεράρχης που ενδιαφέρεται να μπει σε αυτή τη δοκιμασία είναι ο Μητροπολίτης Βεροίας και Ναούσης Παντελεήμων, σάρκα από τη σάρκα της Μητρόπολης Θεσσαλονίκης πνευματικό ανάστημα του Θεσσαλονίκης Παντελεήμονος Α ´και στενός συνεργάτης του Παντελεήμονος Β´του Χρυσοφάκη ο οποίος πρωτοστάτησε για να εκλεγεί ο Παντελεήμων Μητροπολίτης Βεροίας το 1984, προ τριάντα ετών. Έχει κάνει σπουδαίο ποιμαντικό έργο και έχει καταστήσει την Βέροια μια πολύ σημαντική και οργανωμένη Μητρόπολη. Τυχερός όποιος τον διαδεχθεί!
Να θυμίσουμε για ιστορικούς και πρακτικούς λόγους ότι σύμφωνα με το άρθρο 24 πργφ. 5 του Καταστατικού Χάρτη της Εκκλησίας της Ελλάδος, ουδείς Μητροπολίτης μετατίθεται, αν δεν συμπληρώσει προηγουμένως πέντε έτη παραμονής στην Μητρόπολη στην οποία εξελέγη. Αυτή η μετάθεση καλύπτει τις περιπτώσεις: α) από Ιερά Μητρόπολη της Αυτοκέφαλης Εκκλησίας της Ελλάδος σε Ιερά Μητρόπολη της Αυτοκέφαλης Εκκλησίας της Ελλάδος, β) από Ιερά Μητρόπολη της Αυτοκέφαλης Εκκλησίας της Ελλάδος σε Ιερά Μητρόπολη των «Νέων Χωρών», γ) από Ιερά Μητρόπολη των «Νέων Χωρών» σε Ιερά Μητρόπολη της Αυτοκέφαλης Εκκλησίας της Ελλάδος
Και τούτο, διότι πάνω απ’ όλα ζητούμενο είναι η ακρίβεια και ο σεβασμός στην εφαρμογή των θεσμών.
Ελπίζω, λοιπόν, η Ιεραρχία της Εκκλησίας της Ελλάδος να λάβει σοβαρώς υπόψιν τα ανωτέρω δεδομένα και να εκλέξει τον καταλληλότερο γιαυτή την Μητρόπολη δεδομένου ότι θα κληρονομήσει και τη διαχείριση των γηρατειών του παραιτηθέντος Ανθίμου ο οποίος δεν θέλει να φύγει από τη Θεσσαλονίκη και τον χώρο στον οποίο διαμένει! Επομένως καλή υπομονή!
Σ.Μ.Τ.
