Του Σωτήρη Μ. Τζούμα
Του Σωτήρη Μ. ΤζούμαΟ ιερός Υμνωδός κατά την 1η Σεπτεμβρίου ικετεύει: «… Θεέ των όλων υπερούσιε όντως, την ενιαύσιον ευλόγησον περίοδον… εύφορον πάσι το έτος χορήγησον».
Με απλά λόγια εύχεται στον Θεό να ευλογήσει την νέα ετήσια περίοδο και να είναι εύφορο το νέο έτος κατά πάντα. Κι αυτό, διότι για την Εκκλησία μας αρχή του νέου έτους είναι η 1η Σεπτεμβρίου.
Αναμφισβήτητα, λοιπόν, την παρούσα εκκλησιαστική χρονιά θα την θυμόμαστε για τα σημαντικά εκκλησιαστικά γεγονότα τα οποία λαμβάνουν χώρα στις μέρες μας και μάλιστα από αυτά που δεν γίνονται συχνά!Και σίγουρα ναί δεν πρόκειται για συνηθισμένα γεγονότα.
Πρόκειται για τις παραιτήσεις τριών Μητροπολιτών της Εκκλησίας μας, τριών γερόντων και ανήμπορων Μητροπολιτών: του Θεσσαλονίκης Ανθίμου,του Παραμυθίας Τίτου, και του Φλωρίνης Θεοκλήτου .
Εκκλησιαστικοί άνδρες με πλούσια ιστορία, σημαντικό έργο και οι τρεις που σηματοδοτούν το τέλος μιας σπουδαίας εποχής, της σύγχρονης εκκλησιαστικής μας ζωής.
Οι Μητροπολίτες Θεσσαλονίκης Άνθιμος και Παραμυθίας Τίτος προέρχονται από την σοδειά που έδωσε ο Μακαριστός Αρχιεπίσκοπος Σεραφείμ στην Εκκλησία το 1974. Όλοι τους ένας και ένας! Πάντα θα γράφω και θα επισημαίνω ότι ο Αρχιεπίσκοπος Σεραφείμ έδωσε στην Εκκλησία Αρχιερείς που άξιζαν να γίνουν την επόμενη μέρα Αρχιεπίσκοποι και να τον διαδεχθούν!
Και να το επαναλάβουμε για να το εμπεδώσουμε: επι Σεραφείμ εξελέγησαν οι Δημητριάδος Χριστόδουλος, Θηβών και Λεβαδείας Ιερώνυμος, Θεσσαλονίκης Άνθιμος, Σπάρτης Ευστάθιος. Δύο εξ αυτών εξελέγησαν Αρχιεπίσκοποι και δύο διεκδίκησαν επάξια τον Πρώτο Θρόνο των Αθηνών! Τους δύο τους δοκιμάσαμε! Τον Χριστόδουλο τον αναπολούμε ακόμη! Η δεκαετής Αρχιεπισκοπεία του θα μείνει στην ιστορία ως ο Χρυσός Αιών της Εκκλησίας. Τον Ιερώνυμο τον βλέπουμε να διοικεί την Εκκλησία και στα 85 και χρόνια που σηκώνει να αφήνει πολλούς εκ των νεωτέρων πίσω του ασθμαίνοντας! Είναι ο Αρχιεπίσκοπος που επι των ημερών του ανανεώθηκε η Ιεραρχία με 62 εκλογές νέων Μητροπολιτών ( και μάλιστα σε μερικές Μητροπόλεις για δεύτερη φορά) και όσο μένει συνεχίζει να εκλέγει νέους Ιεράρχες!
Οι έτεροι δύο προβεβλημένοι Αρχιερείς- Θεσσαλονίκης και Σπάρτης-αν τους δινόταν η ευκαιρία να κυβερνήσουν το σκάφος,θα ήταν και αυτοί το ίδιο πετυχημένοι στη θέση του Αρχιεπισκόπου! Αλλά το σχέδιο του Θεού τα όρισε αλλιώς!
Ο Μητροπολίτης Θεσσαλονίκης Άνθιμος είναι σίγουρα ένας από τους πλέον εμβληματικούς Ιεράρχες της Εκκλησίας μας. Έχει διακδικήσει δύο φορές τον Αρχιεπισκοπικό θρόνο και παρά το αρνητικό γιαυτόν αποτέλεσμα υπήρξε ενωτικός και σεβάστηκε την απόφαση της Ιεραρχίας και συμπορεύτηκε αρμονικά και με τους δύο Αρχιεπισκόπους-με τον Χριστόδουλο επι δεκαετία και με τον Ιερώνυμο τα 15 τελευταία χρόνια!
Συνέδραμε τους Αρχιεπισκόπους στο έργο τους αλλά και όταν ήθελε να διαφοροποιηθεί το έκανε χωρίς να ζητήσει την άδειά τους και έφτανε μέχρι τέλους τις διεκδικήσεις του!
Εξέλεξε επι των ημερών του πέντε Ιεράρχες και πλην του διαδόχου του, του Ανθίμου του Β ´ στην Αλεξανδρούπολη, οι υπόλοιποι τέσσερις εξελέγησαν πηγαίνοντας ο Άνθιμος κόντρα στην Αρχιεπισκοπική βούληση. Και πάντα τα κατάφερνε!
Εξέλεξε τον Αλεξανδρουπόλεως Άνθιμο Β ´, με την συναίνεση του Χριστοδούλου. Εξέλεξε τον Σιδηροκάστρου Μακάριο ( πηγαίνοντας κόντρα στον επίσημο υποψήφιο που ήταν ο αείμνηστος σήμερα Αγιορείτης Γέροντας Ιωακείμ Καραχρήστος).Εξέλεξε τον Λαγκαδά Ιωάννη, αμφισβητώντας με ευθύτητα την υποψηφιότητα του Γεωργίου( νυν Κίτρους), χρησιμοποιώντας το επιχείρημα ότι ο Ιωάννης προηγείται!
Εξέλεξε τον Γρεβενών Δαυίδ,ενώ το αρχιεπισκοπικό χρίσμα είχε δοθεί στον Αρχιμ.Χριστοφόρο Κολοκυθά, πρόβλησις του Μακαριστού Φθιώτιδος Νικολάου. Εξέλεξε τέλος τον Σεβ. Φιλίππων Στέφανο, με άνετη πλειοψηφία, ενώ το χρίσμα είχε δοθεί στον Δαμασκηνό, εκλεγέντα προσφάτως Αιτωλίας.Εξελέγη και με την δική του βοήθεια ο Μητροπολίτης Τρίκκης Χρυσόστομος, πνευματικό ανάστημα του Μακαριστού Θεσσαλονίκης Παντελεήμονος Χρυσοφάκη αλλά και στενός συνεργάτης του Ανθίμου μέχρι να … «ξενιτευτεί» στα Τρίκαλα .
Δεν δίσταζε ο Άνθιμος να τα βάζει με τους ιθύνοντες και τους ισχυρούς όπου έκρινε ότι διακυβεύονται εθνικά συμφέροντα. Πρωτοστάτησε μαζί με τον Χριστόδουλο ως Δημητριάδος,στους αγώνες της Εκκλησίας όταν ο μακαρίτης Υπουργός Αντώνης Τρίτσης θέλησε να αλώσει την εκκλησιαστική περιουσία, όση απέμεινε από αυτή. Η φωνή του υψωνόταν χωρίς να υπολογίζει κανέναν και είχε πάντα απήχηση! Ήταν στην πρώτη γραμμή του αγώνα όταν η Εκκλησία κατέβηκε στο πεζοδρόμιο για να διατρανώσει την Ελληνικότητα της Μακεδονίας μας, δίπλα στον αείμνηστο φλογερό Ιεράρχη και προκάτοχό του Παντελεήμονα Β΄ τον Χρυσοφάκη.
Στο πλευρό του τότε Αρχιεπισκόπου Χριστοδούλου, διοργάνωσαν μαζί μεγαλειώδη συλλαλητήρια για τις ταυτότητες και για την προάσπιση της ορθοδόξου ταυτότητας του Έλληνα. Πάντα με δύναμη και σθένος στήριζε τις θέσεις της Εκκλησίας και δεν κρυβόταν όπως έκαναν άλλοι για να είναι αρεστοί στο σύστημα και στην κυβέρνηση!
Ευαίσθητος στα εθνικά θέματα. Ακρίτας Ιεράρχης, για 30 χρόνια Μητροπολίτης Αλεξανδρουπόλεως, με παρρησία και στεντόρεια φωνή υπερασπιζόταν και διεκδικούσε για την αγαπημένη του Θράκη και τον ευγενή λαό της. Σημαντικός ήταν ο ρόλος του για την ίδρυση της ιατρικής σχολής του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης στην Αλεξανδρούπολη.
Δεν είναι τυχαίο αυτό που λέγεται ότι μετά την μετάθεση του Ανθίμου στην Θεσσαλονίκη, η Θράκη έχασε τη φωνή της! Η Θράκη έπαψε να διεκδικεί! Και έμεινε σήμερα να κλαίει πάνω στις στάχτες της! Η μετάθεσή του στην Θεσσαλονίκη υπήρξε τρικυμιώδης αφού ούτε το Φανάρι την ήθελε αλλά και η τότε ενδοεκκλησιαστική αντιπολίτευση την πολέμησε μέσα στην Ιεραρχία. Ο Χριστόδουλος όμως ήταν παλληκάρι και την έφερε εις αίσιο τέλος!
Την εποχή εκείνη συνέβησαν διάφορα γεγονότα που παρ´ολιγον να κάνουν τον Άνθιμο να κάνει πίσω και να αρνηθεί να είναι υποψήφιος για Θεσσαλονίκη! Ο Μακαριστός γέροντας Πειραιώς Καλλίνικος πρωτοστατούσε στο να εκλεγεί στην Θεσσαλονίκη ο νυν Μεσογαίας Νικόλαος αν δεν πετύχαινε το μεταθετό του Ανθίμου. Αυτό ο Άνθιμος το θεώρησε ως παγίδα και διεμήνυσε στον Χριστόδουλο μέσω εμού και του π. Θωμά Συνοδινού(τότε Πρωτοσυγκέλλου της Αρχιεπισκοπής) ότι θα αποσύρει την υποψηφιότητά του. Ο Μακαριστός Χριστόδουλος που δεν του άρεσε να παίζει παιχνίδια και να κοροϊδεύει τους Αρχιερείς, διεμήνυσε στον Νικόλαο ότι φεύγει από την Θεσσαλονίκη και θα είναι υποψήφιος για την Μεσογαίας και απέσυρε τον Διονύσιο( νυν Κορίνθου) από την Μεσογαίας. Στο τέλος εξελέγη Θεσσαλονίκης ο Ανθιμος με τον γνωστό πόλεμο που του έκαναν οι συνήθεις ύποπτοι!
Και όπως μου έλεγε πάντα τότε κατάλαβε πόσο αληθινός και ειλικρινής ήταν ο Χριστόδουλος, ο οποίος κράτησε τον λόγο του και δεν τον πούλησε!
Με ειλικρίνεια, πίστη, αλλά και τόλμη ο Άνθιμος, σε κάθε ευκαιρία διετράνωνε την πίστη του στον Χριστόδουλο και στις θέσεις που είχε για τα θέματα που παρουσιαζότανε αλλά και για όλα τα σύγχρονα προβλήματα.Μου είχε πει σε ανύποπτο χρόνο ότι «μια ζωή ήμασταν συμπορευόμενοι με τον Χριστόδουλο! Αλλά στο τέλος ήρθαμε ακόμη πιο κοντά! Δυστυχώς ο απρόσκλητος επισκέπτης ο θάνατος διέκοψε αυτή την ωραία συνεργασία που θα είχε δώσει σπουδαία αποτελέσματα στην Εκκλησία».
Σε όλα τα θέματα έδινε την γνώμη του χωρίς να επηρεάζεται από τα ΜΜΕ και την πίεση που ασκούσαν τα τηλεπαράθυρα!
Για τον επαναπροσδιορισμό φύλου λ.χ. είχε δηλώσει ότι είναι «παλαβά πράγματα αυτά, θα οδηγήσετε τα παιδιά μας στην παράνοια». Στα δήθεν φεστιβάλ υπερηφανείας, στη νέα μόδα που μας έφερε ο Σόρος και οι όμοιοί του στη χώρα μας για να μας διαβρώσουν, καλούσε τους πιστούς σε αγρυπνίες.Και έλεγε στο λαό μας να μην ανησυχεί γιατί όλα αυτά τα ξενόφερτα,όπως ύπουλα ήλθαν στη χώρα μας το ίδιο ύπουλα και κρυφά θα φύγουν!
Η Ελλάδα,έλεγε, είναι χώρα Αγίων και ηρώων και αυτοί δεν θα αφήσουν να αλλοιωθεί το ορθόδοξο φρόνημά μας!
Μετά τον Χριστό και την Εκκλησία, αγαπούσε με πάθος την Ελλάδα. Εξεπλήρωσε το καθήκον του προς την Πατρίδα υπηρετήσας ως έφεδρος αξιωματικός στην Πολεμική Αεροπορία. Μανιώδης ποδοσφαιρόφιλος, απολάμβανε να βλέπει ποδοσφαιρικούς αγώνες και κα εκδηλώνει φωναχτά τις προτιμήσεις του. Ήταν μία απόλαυση! Ο Χριστόδουλος μάλιστα τον πείραζε και του έλεγε πως αν γινόταν ποδοσφαιριστής θα είχε κάνει καριέρα! Και το αποδεχόταν αυτό με ευχαρίστηση!
Ως Μητροπολίτης Αλεξανδρουπόλεως είχε στενή συνεργασία με τους εκάστοτε Στρατηγούς του Δ΄ Σώματος Στρατού. Είχε πάντοτε αμέριστη στήριξη αλλά και απελάμβανε σεβασμού και τιμής όλων των Ανωτάτων Αξιωματικών και Στρατηγών της Πατρίδας μας, οι οποίοι τον θεωρούσαν πνευματικό τους πατέρα.Οι Στρατηγοί του Έβρου είχαν πάντα έναν ιδιαίτερο σεβασμό στον Άνθιμο! Τον θεωρούσαν πατέρα τους! Και φρόντιζαν να παίρνουν την γνώμη του για θέματα που θεωρούσαν ότι έπρεπε να τα γνωρίζει! Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι ο τότε Υπ. Εθνικής Άμυνας Ιωάννης Βαρβιτσιώτης κατέφευγε στον Άνθιμο για να πάρει τη γνώμη του πάνω σε μείζονα θέματα της περιοχής! Και ο Ανθιμος με πολύ αγάπη και διακριτικά κατέθετε τη γνώμη του η οποία ήταν πάντα σοφή, όπως έχει ομολογήσει σε μένα προσωπικά ο καλός μας Μπάρμπι της πολιτικής!
Ο Άνθιμος δεν προκαλούσε με τον λόγο του αλλά και δεν μασούσε τα λόγια του! Ήταν πάντα ευθύβολος και εύστοχος! Και δεν χαρίζονταν σε κανέναν. Ακόμη και με τον Μακαριστό Αρχιεπίσκοπο Σεραφείμ ήλθε σε αντιπαράθεση όταν κατάλαβε εις τας δυσμάς του βίου του ότι το περιβάλλον του είχε γίνει πλέον χειριστικό μαζί του και τον εκμεταλλευόταν!Και του το είπε! Και την θέση αυτή την πέρασε με τον τρόπο του και σε άλλους Αρχιερείς!
Ο Άνθιμος σημάδεψε την νεώτερη ιστορία και της Εκκλησίας και της Πατρίδας. Σίγουρα δεν συμφωνούσαν όλοι με τις δράσεις του. Υπήρξε πολλές φορές «σημείον αντιλεγόμενον». Άλλωστε ο Αρχηγός της πίστεώς μας Ιησούς Χριστός διακήρυξε: «ει εμέ εδίωξαν και υμάς διώξουσιν». Οπότε ουδέποτε ένας σωστός Επίσκοπος, κληρικός, μοναχός ακόμη και απλός χριστιανός μπορεί να είναι συνεχώς αρεστός.
Ο Άνθιμος ταρακούνησε πολλές φορές τα λιμνάζοντα ύδατα του εθνικού εφησυχασμού και της εκκλησιαστικής αδιαφορίας, σε πολλά θέματα. Ο εκκλησιαστικός ιστορικός του μέλλοντος θα αποτιμήσει το έργο του και θα τον γράψει με χρυσά γράμματα στο πάνθεο των μεγάλων Ιεραρχών και των αθανάτων της πατρίδας μας. Και σίγουρα η περίοδος Αρχιερατείας του Ανθίμου τόσο στην ακριτική Αλεξανδρούπολη, όσο και στην Θεσσαλονίκη θα μείνει ανεξίτηλα χαραγμένη στην ιστορία μας με χρυσά γράμματα.
Ένα μεγάλο κεφάλαιο στην σύγχρονη εκκλησιαστική μας ιστορία έκλεισε και ένα άλλο ανοίγει. Ιεράρχες του βεληνεκούς Θεσσαλονίκης Ανθίμου,Παραμυθίας Τίτου και Φλωρίνης Θεοκλήτου μπορεί να ξανάρθουν στη ζωή της Εκκλησίας, αλλά οι συγκεκριμένοι αυτοί Αρχιερείς ήταν φτιαγμένοι από μια άλλη στόφα, που δύσκολα θα ξαναδούμε να εμφανίζεται πια στην Εκκλησία μας! Ο,τι για πάντα χάνουμε για πάντα το ζητούμε!
Ο Θεός να φωτίσει την Ιεραρχία και τον Αρχιεπίσκοπο Ιερώνυμο να εκλέξουν για τις Μητροπόλεις αυτές τους καλύτερους, αφουγκραζόμενοι τα προβλήματα και τις πνευματικές ανάγκες του χριστεπωνύμου πληρώματος. Να εκλέξουν Αρχιερείς που ξέρουν να εργάζονται και να μοχθούν για τον πλησίον αλλά και να απαλύνουν τον ανθρώπινο πόνο!
Το σίγουρο πάντως είναι ότι η φιγούρα του Ανθίμου θα λείψει από την Εκκλησία μας. Όσοι είχαμε την ευλογία να τον γνωρίσουμε και να συνεργαστούμε μαζί του θα θυμόμαστε πάντα πως ο Άνθιμος υπήρξε ένα μεγάλο κεφάλαιο της Εκκλησίας μας και σίγουρα θα μείνει αναντικατάστατος! Ευχόμαστε να τον κρατήσει ο Κύριος υγιή και στα χρόνια που του μένουν να απολαμβάνει την αγάπη μας και την στοργή μας!
