Εκεί πίσω από το Τουρκικό Προξενείο στη Θεσσαλονίκη, στο σημείο όπου γεννήθηκε ο διώκτης του Ελληνισμού Κεμάλ Ατατούρκ, βρίσκεται κρυμμένη μια όμορφη και απέριττη Εκκλησία: Η Παναγία η Λαοδηγήτρια που κτίστηκε το 1802.
Από τον Μανώλη Κοττάκη
Εφημέριός της είναι ο πατήρ Βαρνάβας Γιάγκου. Ένας φωτισμένος, γλυκύτατος Ελληνοκύπριος, του οποίου οι γονείς έφτασαν στη Θεσσαλονίκη το 1973, λίγο πριν από τα τραγικά γεγονότα στη Μεγαλόνησό μας.
Το κήρυγμα του πατέρα Βαρνάβα θα μπορούσα να το αποκαλέσω «μοντέρνο εκκλησιαστικό λόγο». Έχει υπερβεί καιρό τώρα τα τείχη του ναού και πάλλει τις καρδιές των νέων ανθρώπων στο facebook. Μπορεί να μην τον ξέρουν οι τηλεοράσεις, τον γνωρίζει όμως το διαδίκτυο και η νεολαία.
Το πλήρωμά του κάθε Κυριακή στην Εκκλησία είναι κατά 50% νέοι άνθρωποι, ζευγάρια νυμφευμένα ή ανύμφευτα, 18-35 ετών που καταφθάνουν από όλη τη Θεσσαλονίκη για να εκκλησιαστούν και να προσευχηθούν. Γνώρισα τον πατέρα Βαρνάβα προ έτους -προσφάτως παρουσιάστηκε στη Στοά του Βιβλίου το τελευταίο πόνημά του «Μακαρισμοί. Η απάντηση στον κόσμο» (Αρχονταρίκι)- και έκτοτε διατηρώ τακτική επαφή μαζί του.
Το Σάββατο, και αφού είχαν τελεστεί οι Χαιρετισμοί, του τηλεφώνησα, ήθελα να ακούσω πώς είναι το κλίμα στην Εκκλησία και στο πλήρωμά της μετά τον θόρυβο της εβδομάδας. Μου διηγήθηκε αρχικώς τι είπε στους πιστούς από την Ωραία Πύλη το βράδυ της Παρασκευής. Ευτυχώς, οι ευπαθείς ομάδες είχαν υπακούσει και το εκκλησίασμα αποτελούνταν στην πλειονότητά του από νέους και νέες.
Χαίρομαι που είστε νέοι όσοι είστε εδώ» παρατήρησε και προσέθεσε: «Ο χριστιανός δεν είναι χριστιανός όταν είναι εδώ αυτό τον καιρό» παρατήρησε αναφερόμενος στις ευπαθείς ομάδες και συνέχισε: «Η απειλή είναι ευλογία. Μπήκαμε σε δοκιμασία μέσα στη Σαρακοστή. Ο Θεός μάς έβαλε με το ζόρι να προσευχηθούμε. Η Παναγία είναι το αμυντήριό μας. Πρέπει να αναγνωρίσουμε την πτώση μας και να σηκωθούμε ψηλά. Καμία απελπισία, καμία απόγνωση (…) Δεν θα πάμε στην κόλαση επειδή δεν ήρθαμε να κοινωνήσουμε.
Μένουμε σπίτι μας για να μάθουμε και την καρδιακή προσευχή. Όπως οι ερημίτες! Τι ωραίο να προσευχόμαστε για τους άλλους. Τι ωραίο που έκλεισαν τα κέντρα, πώς τα οικονόμησε ο Θεός για να σκεφτούμε. Συγχωρέστε με. Μην προσκυνήσετε τις εικόνες σήμερα! Όχι γιατί δεν εμπιστευόμαστε την Παναγία. Αλλά να μην την προκαλούμε κιόλας».
Έπειτα ο πατήρ Βαρνάβας μού προσέθεσε: «Αγαπητέ μου Μανώλη, καλός χριστιανός δεν είναι αυτός που μετρά τις μετάνοιες. Ξέρεις, δεν “κολλά” η Θεία Κοινωνία. “Κολλά” όμως ο συγχρωτισμός. “Κολλούν” εικόνες. Ίσως πρέπει να σκεφτούμε τι θα πρέπει να κάνουμε με τους ναούς, πώς θα λειτουργήσουμε για να σώσουμε τη Μεγάλη Εβδομάδα! Θεωρώ πως η Ιερά Σύνοδος θα λάβει τη σωστή απόφαση».
Μου άρεσε ο τρόπος που μιλούσε ο πατέρας Βαρνάβας, ηχούσε έπειτα από τόσους καβγάδες ως μουσική στα αυτιά μου. Όσο αποστρέφομαι τους αναρχοφιλελεύθερους κοσμικούς, οι οποίοι αναζητούν ευκαιρία για να πλήξουν την Εκκλησία μας ως θεσμό, άλλο τόσο δεν αντέχω και τους δεσποτάδες όταν οχυρώνονται πίσω από το δόγμα και δεν το «κουνάνε ρούπι».
Ο πατέρας Βαρνάβας Γιάγκου όσο καιρόν τον ξέρω υπηρετεί την Ορθοδοξία μας χωρίς απολυτότητα. Φέρνει κόσμο στην Εκκλησία χωρίς να διατάζει. Δείτε προσεκτικά τη φωτογραφία του. Τον ονομάζω χαιδευτικά «Τζον Λένον της Εκκλησίας». Είναι το υπόδειγμα του «Imagine» για την Εκκλησία της Ελλάδος. Η απήχηση του λόγου του στους νέους φοιτητές είναι άγνωστη πιθανόν και στον ίδιο.
Είμαι βέβαιος ότι μέσα στο πλήρωμα της Εκκλησίας μας υπάρχουν αρκετοί σαν τον πατέρα Βαρνάβα οι οποίοι απέχουν από τον εκκλησιαστικό λαϊκισμό και το μητροπολιτικό αλάθητο. Υπάρχουν γύρω μας. Αρκεί να κοιτάξουμε γύρω μας προσεκτικά και θα τους ανακαλύψουμε. Τους χρειαζόμαστε αυτή την εποχή. Όταν τελειώνουν οι απαντήσεις «εκτός» αρχίζεις και τις αναζητάς «εντός». Τώρα που ο ιός δοκιμάζει τις ψυχές μας και τις αντοχές μας ας τους αναζητήσουμε.
Για την ιστορία, παραθέτω ένα απάνθισμα σκέψεων του πατέρα Βαρνάβα. Τώρα, που έχουμε κλειστεί στους εαυτούς μας και βλέπουμε ο ένας τον άλλον ως «ύποπτο», ίσως να χρειαζόμαστε ολίγη εναλλακτική χριστιανική σκέψη.
• «Αγάπη δεν είναι η ανάγκη και η απαίτησή μας να αλλάξουμε τον άλλον, αλλά ο πόθος να ενωθούμε με τον άλλον. Δεν υπάρχει αγάπη χωρίς ελευθερία και ελευθερία χωρίς αγάπη (…) Και όταν αγαπώ αληθινά τον άλλο, δεν νοιάζομαι αν θα με αναγνωρίσει, αφού αναγνώριση για μένα είναι η χαρά που τον πλημμυρίζει μέσα από το άνοιγμά μου, μέσα από την κίνηση της προσφοράς μου».
• «Χάνονται από τη ζωή μας η απλότητα και η ευθύτητα, γιατί φοβόμαστε την κρίση και την απόρριψη. Γινόμαστε μετά μανίας πολυπράγμονες για να καλύψουμε το υπαρξιακό μας κενό αποκαλύπτοντας έτσι την εσωτερική μας φτώχεια. Δόξα του Θεού είναι ο Σταυρός. Ο Χριστός κενώνεται εκούσια και προσφέρεται στον κόσμο. Οποιος από εμάς προσφέρεται στους άλλους εκούσια και με επίγνωση μαρτυρεί την αληθινή αγάπη. Δεν μπαίνω στο δίλημμα πόσο αρέσω ή δεν αρέσω (…) Πρωταρχική μας ασθένεια δεν είναι η υποκρισία, αλλά η μετά μανίας επιδίωξη της αποδοχής και αναγνώρισης των άλλων».
• «Μπορούμε να δώσουμε δυνατότητα σωτηρίας στον άλλο μόνο αν του δώσουμε την άνεση να μας πλησιάσει πρώτος εκείνος. Αλλά για να θελήσει να ζητήσει την βοήθειά μας πρέπει προηγουμένως να τον έχουμε εμπνεύσει. Και τον εμπνέουμε με την όλη μας παρουσία, με όλο μας το ήθος, με όλη μας τη ζωή, όχι μόνο με τα λόγια μας αλλά και με τη σιωπή μας».
• «Στην Εκκλησία ταυτίζουμε συνήθως την αμαρτία με τα σαρκικά πάθη και αγνοούμε την υπερηφάνεια και την κενοδοξία, τη φιλαργυρία και τόσες άλλες εμπαθείς καταστάσεις».
• «Όπου δεν υπάρχει ταπείνωση δεν υπάρχει αγάπη. Ο υπομονετικός άνθρωπος νιώθει πως βρίσκεται μέσα σε ένα κάστρο που δεν μπορεί να το πατήσει κανένας οχτρός, και είναι ατάραχος στις ανεμοζάλες που το χτυπούνε».
• Ταπείνωση σημαίνει αρνούμαι τη δική μου δύναμη και αποδέχομαι τη δύναμη του Θεού. Ταπεινός είναι αυτός που έμαθε να λέει στον Θεό “να είναι ευλογημένο”, ό,τι και αν του συμβεί. Αφήνεται στην πρόνοια και στο έλεος του Θεού, σε χαρές και σε λύπες, σε πειρασμούς και βάσανα. Δεν δέχεται κανέναν λογισμό. Σταυρώνει τη λογική και το θέλημά του. Δεν ταράσσεται. Στηρίζει τα πάντα στη χάρη Του».
• «Ο ταπεινός άνθρωπος απολαμβάνει μια εσωτερική πληρότητα. Δεν απαιτεί, δεν συγκρούεται, ενώ προσφέρει τον δικό του χώρο στον άλλον, η καρδιά του διευρύνεται τόσο ώστε να χωρά όλη την οικουμένη».
• «Τι να ανταγωνιστώ; Δεν έχω τίποτε να κατακτήσω!»…
Βάλσαμο!
