Ξεκινώ ημέρες που είναι με μία σκέψη και μία ευχή: α) η σκέψη πως είμαστε άνθρωποι που υπηρετούμε με την πολιτική τους πολίτες και όχι διαχειριστές-λογιστές, υπό τις διαταγές ξένων και ντόπιων συμφερόντων. Και β) η ευχή: να μην μας τύχει τελικά το μεγαλύτερο «κακό», δηλαδή η παράταση της φάσης του αυτοπεριορισμού της κοινωνίας πέραν του Απριλίου και το σημερινό “pause” της οικονομίας μετατραπεί μεσοπρόθεσμα από freeze down σε shut down. Τότε τα σημερινά (σωστά) σχέδια της Κυβέρνησής μας μακροπρόθεσμα θα αποτύχουν. Αλλιώς, θα υπάρξει «εθνικό» δυστύχημα, σε μορφή τσουνάμι όχι μόνο για τους κυβερνώντες, αλλά για όλους εμάς τους Έλληνες.
Σε αντίθεση με άλλες καταιγίδες, δεν επιβαίνουν άλλοι σε ψαρόβαρκα άλλοι σε cruiser και άλλοι σε υπερωκεάνιο. Σε αυτό το καράβι «η Ελλάς» είμαστε όλοι μαζί. Άρα ή σωζόμαστε ή πνιγόμαστε όλοι μαζί. Μάλιστα για να μη συμβεί αυτό θα χρειαστεί PLAN B και για τους (στην κυριολεξία) μη έχοντες, αλλά και για τους προνομιούχους που μοστράρουν ακόμη πλούσια ρούχα, ακριβά κοσμήματα και βαριά ρολόγια, αφού θα κινδυνέψουν εξίσου και πιο πολύ να τους τραβήξει ακόμη πιο βαθιά η δίνη του κορωνοϊού.
Όσα μέτρα ανακοίνωσε τμηματικά τον τελευταίο μήνα ο Υπουργός Εθνικής Οικονομίας Χρήστος Σταϊκούρας και το οικονομικό επιτελείο είναι απολύτως ρεαλιστικά. Βασίζονται όμως στην αποτίμηση της κατάστασης όπως έχει σήμερα και σε ένα μοντέλο που βασίζεται στην προϋπόθεση πως το shut down επιχειρήσεων και παραγωγικών μονάδων, θα κρατήσει maximum δύο μήνες. Όσο δηλαδή περίπου και το lock down της πλειοψηφίας των πολιτών. Η εικόνα όμως αυτής της κρίσης είναι δυναμική και ταχύτατα μεταβαλλόμενη. Το «ερώτημα των 10 δισεκατομμυρίων ευρώ» είναι αν θα έχουν περισσέψει χρήματα μετά, (πότε αρχίζει άραγε το μετά; 15 Ιουνίου σύμφωνα με πηγές της ΤτΕ) για να στηρίξουν όλους όσοι θα προστεθούν σε αυτούς που υποφέρουν σήμερα. Ο Ευρωβουλευτής της ΝΔ Γιώργος Κύρτσος απαντά με ένα ξεκάθαρο «όχι»!
Τί θα συμβεί αν η κρίση παραταθεί; Όταν θα πέσουν και άλλα dominos; Αντέχει η ήδη βεβαρυμμένη οικονομία μας έναν τρίτο μήνα σε pause; Αν υποθετικά η κρίση άρχιζε τον Οκτώβρη και αυτός ο μήνας (ο τρίτος που διανύουμε) ήταν ο Γενάρης και όχι ο Απρίλης τότε πιθανότατα ναι.
Γιατί σε αυτή την περίπτωση δεν θα περιλάμβανε το «καλαντάρι της ύφεσης» τους ζωογόνους για την Ελλάδα μήνες της ύστερης Άνοιξης (Απρίλιο – Μάιο) και τον Ιούνιο τον πρώτο του καλοκαιριού. Φαντάζεστε τι επιπτώσεις θα υπάρξουν αν χτυπηθεί τόσο σκληρά ο τουρισμός μας, όταν grosso mondo συνεισφέρει περισσότερο από το 20% του ΑΕΠ και πάνω από 500.000 θέσεις εργασίας; Στην Ισπανία προβλέπουν πως τα 84 εκατομμύρια τουριστών του 2019 θα πέσουν στα 8 εφέτος… Δηλαδή πτώση μεγαλύτερη του 85%!!! Τί θα συμβεί εδώ; Πόσο θα λειτουργήσει υπέρ μας η καλή απόδοση του διδύμου Τσιόδρα-Χαρδαλιά στη διαχείριση ζωής;
Ήδη η κρουαζιέρα που θα «αποβίβαζε» πάνω από 2.000.000 ταξιδιώτες σταμάτησε και τις προσεγγίσεις στα λιμάνια μας και τις κρατήσεις για νέα ταξίδια. Άγγλοι, Γάλλοι, Γερμανοί και Ιταλοί αποτελούν το 75% των incoming τουριστών. (Οι «μολυσματικοί» ταξιδιώτες των δύο υπερδυνάμεων Κινέζοι και Αμερικάνοι δεν αθροίζουν μαζί πάνω από 700.000,δηλαδή ούτε το 2% του συνολικού όγκου των επισκεπτών. Οι μεγάλες απώλειες θα προκληθούν από τις Ευρωπαϊκές διαρροές: ήδη η Μέρκελ συμβούλευσε τους συμπατριώτες της να περιορίσουν τα ταξίδια τους το καλοκαίρι στα εντελώς απαραίτητα. Και όλοι γνωρίζουμε πόσο πειθαρχημένος λαός είναι…
Ακόμη και αν οι τροχοί των αεροπλάνων (των ήδη χρεοκοπημένων αεροπορικών εταιριών) (η Alitalia ζήτησε να μπει υπό κρατική προστασία, ενώ η πανίσχυρη Lufthansa χάνει 1 εκ. € κάθε μέρα και έχει καθηλωμένο το 95% του στόλου της), αρχίσουν να κάνουν touchdown στα αεροδρόμιά μας και check-in στις receptions των ξενοδοχείων μας, πόσοι Ευρωπαίοι θα έχουν όρεξη για διακοπές και parties στο Λαγανά, στο Φαληράκι και τα Μάλια, όταν θα έχουν χάσει και θα θρηνούν ακόμη συγγενείς και φίλους; Και αν λόγω του “springler effect”, που επικαλούνται μερικοί υπεραισιόδοξοι, ο κόσμος αντιδράσει όπως κάνουν στη Νέα Ορλεάνη και βρεθούν κάποιοι να υιοθετήσουν το «έθιμο» των μουσικών επικήδειων τελετών και αυτές γίνουν με jazz bands, bourbon, βότκα και ουίσκι, θα έχουν να ξοδέψουν έστω και αυτά τα λίγα χρήματα που άφηναν μέχρι πέρυσι στα ταμεία των all inclusive resorts; Τους μεγάλους ξενοδόχους των μεγάλων νησιών της χώρας μας στην Κρήτη, τη Ρόδο, την Κω, τη Ζάκυνθο, την Κέρκυρα και τη Χαλκιδική θα τους συμφέρει να ανοίξουν για 2,5 μήνες σκάρτα; Ήδη οι μεγάλες μονάδες σκέπτονται να βάλουν λουκέτο για τη σεζόν. Το ίδιο και εμβληματικά ιστορικά ξενοδοχεία της Αθήνας.
Ή στα νησιά πολυτελείας, τη Μύκονο και τη Σαντορίνη φαντάζεται κανείς ότι θα δει τον Ιούνιο να χορεύουν επάνω στα τραπέζια του Nammos (πάντα αγκαλιά με καλλίπυγες νεαρές καλλονές από την Ουκρανία) Άραβες, Ρώσοι και Βραζιλιάνοι πολυεκατομμυριούχοι, ενώ θα ξεκινά το δικό μας καλοκαίρι και ο ιός θα έχει ήδη μετακομίσει και θα θερίζει το Νότιο Ημισφαίριο το Πλανήτη; Ακόμη και αν κάποιοι εκκεντρικοί -κόντρα σε κάθε λογική- κάνουν διακοπές, μήπως τα τραπέζια απέχουν 10 μέτρα το ένα από το άλλο, σε απόσταση δηλαδή που ακόμη και οι Magnum Moet σαμπάνιες τους, δεν θα έχουν το βεληνεκές για να εκτοξεύσουν το πανάκριβο περιεχόμενό τους στο «διπλανό τραπέζι»… Άν δεν ικανοποιείται ο αυτοαναφορικός ναρκισσισμός και η μεγαλομανία τους, ποιό το νόημα να πάνε στα glamourάτα beach bars αφού δεν θα μπορούν να κάνουν αυτή τη χυδαία επίδειξη πλούτου;
Ή πιστεύει κανείς πως μετά το κοσμικό δείπνο στο Blue Pine, που έριξε κάτω τη μισή Αθηναϊκή ελίτ, θα αφήσει κανένας Έλληνας πλούσιος να τον πλησιάσει αλλοδαπός σερβιτόρος χωρίς μάσκα βατραχανθρώπου και 10 πιστοποιητικά υγείας κρεμασμένα επάνω του; Φαντάζομαι πως στις εξόδους τους πλέον, εκτός από τις Φιλιππινέζες που κρατάνε τα ανυπόφορα (γι’ αυτούς) παιδιά τους, θα κουβαλάνε και privet σερβιτόρους για να τους κρατάνε την αποστειρωμένη πετσέτα που θα σκουπίσουν το MAC lip gloss οι συνοδοί τους.
Και αν αυτές είναι οι αγωνίες των λίγων πλουσίων (που η λαϊκή θυμοσοφία λέει ότι «-όπως πάντα- θα επωφεληθούν και θα γίνουν πλουσιότεροι μετατρέποντας τελικά την κρίση σε ευκαιρία»), τι θα απογίνουν οι πολλοί; Οι ήδη φτωχοί και οι νεόπτωχοι; Αυτοί που θα έπρεπε να είναι (είμαστε) στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος κάθε κοινωνικά ευαίσθητου πολίτη και βέβαια και πολιτικού; Στην τελευταία ομάδα (των υποψήφιων νεόπτωχων εννοώ) προσθέστε τους κατοίκους του Χαλανδρίου, της Αγίας Παρασκευής, του Νέου Ηρακλείου και του Παλαιού Φαλήρου, που θα είναι η νέα μεγάλη «κοόρτη ανέχειας», θα έχουν πολύ λιγότερα ψυχολογικά «αντισώματα» απέναντι στην απότομη μεταβολή των συνθηκών διαβίωσής τους, συγκριτικά με την ήδη φτωχοποιημένη μάζα των Δυτικών Συνοικιών. Ως τώρα τους χώριζε ως φυσικό σύνορο το Ποτάμι. Ο Κηφισός δεν θα χρειάζεται πια, καθώς θα τους ενώνει το γκρίζο σύννεφο της «νέας φτώχειας».
Οι -μέχρι τις αρχές Μαρτίου- μισοβολεμένοι μεσοαστοί θα βγουν από τα σπίτια τους το Μάϊο (αν βγουν) και θα έχουν αλλάξει κοινωνική τάξη -χωρίς να το έχουν καταλάβει. Θα το συνειδητοποιήσουν απότομα όταν ξαφνικά από τον «κοσμικό» ΑΒ, θα αναγκαστούν να ψωνίζουν στα «λαϊκά» Lidl. Μόνο τότε θα κατακρημνιστεί η ψυχολογία τους, όταν καταρρακωθεί το καταναλωτικό τους προφίλ. Όταν περιέλθουν απότομα και κατά δεκάδες χιλιάδες στον άβολο κόσμο των εργατών του Περιστερίου και των ναυτικών της Κοκκινιάς. Θα γίνει ο «Κλέφτης των Ποδηλάτων» η νέα αγαπημένη τους ταινία. Ενώ μέχρι πριν λίγες εβδομάδες πίστευαν πως «αυτό δεν μας αφορά εμάς είναι μόνο θέμα υγείας και θα το ξεπεράσουμε», θα νοιώσουν τί σημαίνει ελληνικός νεορεαλισμός…
Όμως, πολύ φοβάμαι βέβαια πως θα πέσουν «τάξη» (όπως λέμε στα σπορ «κατηγορία») μέχρι τέλος του χρόνου, μαζί με τους ταχέως ανελιχθέντες νεόπλουτους των Βορείων Προαστίων και άλλοι πολλοί από πιο μεσοαστικές συνοικίες των πόλεών μας. Οι νέες εντάξεις στα μικροαστικά στρώματα θα δημιουργήσουν ένα νέο διαχωρισμό μέσα σε μια νέα υπερτάξη που θα μας περιλαμβάνει σχεδόν όλους και τους άπορους και τους φτωχούς και τους νεόπτωχους. Ο κλασσικός διαχωρισμός των Μνημονίων σε ανώτερη (από 15% θα πέσει στο 2%) μεσαία (από το 45% στο 15%) και κατώτερη τάξη (οι πολλοί υπόλοιποι) είναι ήδη παρελθόν. Μιλάμε για ένα social realignment, ένα κοινωνικό λιώσιμο meltdown χωρίς ιστορικό προηγούμενο. Η 10ετία των Μνημονίων θα είναι ανοιξιάτικος περίπατος μπροστά στο μεσαιωνικό χειμώνα που θα ακολουθήσει.
Χειρότερα ακόμη θα πληγούν οι σημερινοί ήρωες της καθημερινότητας οι ταμίες των super markets (που μέχρι εχθές έβαζαν μέσο για να βρουν δουλειά), θα είναι οι αυριανοί άνεργοι. Κομμώτριες και ανθοπώλες, οδηγοί ταξί και καφεπώλες, αλλά και οι πιο “trendy” και “sexy” επαγγελματικές κατηγορίες, όπως οι life coaches και οι personal trainers, οι fashion και jewel designers, οι νέοι δημοσιογράφοι του instaram, οι μουσικοί, οι τραγουδιστές, οι ηθοποιοί και οι new age specialists, που μέχρι τώρα έβγαζαν με δυσκολία τα προς το ζην ως ελεύθεροι επαγγελματίες, την επομένη από την μέρα που μας παρέπεμψαν οι ευρωπαίοι για δανεικά στον ESM μετατράπηκαν σε ζωντανούς νεκρούς θα ψάχνουν πελάτες με το τουφέκι. Για να μην πάμε στον κλάδο της εστίασης με τους χιλιάδες εργαζόμενους, που αντί να σερβίρουν θα σερβίρονται πλέον επιδόματα στις ουρές του ΟΑΕΔ…
Ποιόν λοιπόν από όλους εμάς που θα έχουμε πολλαπλές ανάγκες θα πρωτοενισχύσει το κράτος «πατερούλης»; Πόσα ΕΣΠΑ μετεκπαίδευσης των 600 ευρώ θα δοθούν στους χιλιάδες άνεργους δικηγόρους; Έχουμε επίγνωση ότι είμαστε πλέον μια χώρα zombie. Ότι μοιάζουμε με το WALKING DAED; Ή θα αρνούμαστε ακόμα να δούμε κατάματα την αλήθεια;
Αν η ύφεση πέσει από το -1%, (που προβλέπει το ΥΠΕΘο) στο -5,5% που διαβλέπει η Morgan Stanley ή ακόμη πιο κάτω στο -10, που εκτιμά ο ΟΑΣΑ (που μεταξύ μας είναι και το πιο λογικό) φοβάμαι πως θα αποδειχθεί (αν και πάλι αισιόδοξο ως σενάριο) δεν θα φτάνουν του Πρωθυπουργού ούτε τα «μαξιλαράκια» των 37 δις ευρώ του Αλέξη (που από «πουπουλένια» θα αποδειχθούν «αχυρένια»), ούτε τα bazookas της Κριστίν, ούτε οι υποσχέσεις της Αγκέλας για «βοήθεια». Μετά το δώρο της (QE) Ποσοτικής Χαλάρωσης, που αφορούσε τα «δικά μας» λεφτά, ήρθε η ώρα να βάλουν χέρι με την πρόταση του Ευρωομολόγου και στα δικά τους. Αλλά αυτό είναι μια πολιτική που αρνείται σθεναρά η «παρέα των ψυχρών του Βορρά» (Γερμανία Ολλανδία, Φινλανδία, κ.ά.).
Τί θα συμβεί λοιπόν; Νέος γύρος συζητήσεων για εκ νέου δανεισμό (με τα επιτόκια στα ύψη;). Θα αρχίσει σίγουρα από τον Ιούνιο, αλλά το πιθανότερο είναι να αποδειχθεί μάταιος σε βάθος χρόνου. Η καθημαγμένη ελληνική κοινωνία δεν θα είναι σε θέση να αντέξει άλλο ένα Μνημόνιο, μετά τα «καταναγκαστικά έργα» της Μερκελικής υπερ10ετίας 2009-2020 και το σαρωτικό χτύπημα των 100 (;) ημερών του Covid-19,.
Το 2008, μετά από το χρηματοοικονομικό bust, ο αγγλικός ΣΕΒ (CBI), δηλαδή τα νεοφιλελεύθερα «αφεντικά» της Βρετανικής Οικονομίας, κατάλαβαν πως η κρίση ήταν ευκαιρία για να κάνουν αυτό που το ελληνικό ΚΚΕ, τα «αφεντικά της εργατιάς», ονομάζει «απορρύθμιση των εργασιακών σχέσεων».
Στις Βρυξέλλες το είπαν πιο κομψά: “flexi working” («ευέλικτη εργασία»). (Ακουστικά ομόηχος όρος -και ως εκ τούτου πιο κομψός- με κέντρο αδυνατίσματος…). Έτσι με το “flexi work”, μεγάλο μέρος του “work force” (εργατικού δυναμικού) μετατράπηκε σε “flexi force”. Οι μόνιμοι υπάλληλοι/εργαζόμενοι με τα πλήρη εργασιακά δικαιώματα, γίνονται -αργά αλλά σταθερά- μειοψηφία στα “flexis” που εργάζονται σε ένα τρομερά υποβαθμισμένο καθεστώς προστασίας, αφού αποδυναμώθηκαν δραματικά τα δικαιώματά τους. Το 2016 φάνηκαν τα αποτελέσματα αυτού του «εκσυγχρονισμού»: Οι «ευέλικτοι» “flexis, οι σχεδόν ημι-αυτοαπασχολούμενοι εργαζόμενοι, κέρδιζαν λιγότερα απ’ ότι οι συνάδελφοί τους είκοσι χρόνια πριν. Για το τι συνέβη στην Ελλάδα ρωτήστε τους φίλους μας στη ΓΣΕΕ και την ΑΔΕΔΥ. Έχουν όλα τα στοιχεία. Αν και η ερώτηση για τα στοιχεία είναι μάλλον άσκοπη, αφού οι περισσότεροι το ζήσαμε (και το ζούμε) στο πετσί μας. Τί να τους κάνουμε κι άλλους αριθμούς;
Μπορεί λοιπόν η φράση «Εργασιακός Μεσαίωνας» να ακούγεται κάπως «κλισέ», κάπως «υπερβολική» αλλά μετά το χτύπημα του κορωνοϊού στα εργασιακά θα πάμε 30 χρόνια πίσω και στα οικονομικά 20. Ουσιαστικά θα μετράμε ανάποδα από το 2010, αφού η τελευταία δεκαετία -πανθομολογουμένως παθητική χάθηκε. “Welcome to the ‘70s and the ‘80s, λοιπόν. Όχι τα «ένδοξα» χρόνια του Ανδρέα και του «δώστα όλα». Τα πιο πριν, τα Μεταπολιτευτικά, που ήταν και πιο δύσκολα…
Τι κάνουμε τώρα; Σταυρώνουμε τα χέρια και κλαίμε τη μοίρα μας, αφού κατεβούμε και σε μια διαδήλωση για τα προσχήματα ή κάνουμε ένα βιτριολικό σχόλιο κάτω από αυτό το άρθρο; Χρήσιμες οι διαπιστώσεις, και οι προβλέψεις, αλλά ποιές είναι οι λύσεις; Αν η ανεργία εξακοντιστεί, οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις σαρωθούν, οι μικρές έχουν ήδη-τώρα που διαβάζετε αυτές τις γραμμές- βάλουν λουκέτο (δεν θα χρειαστεί καν να ξανανοίξουν) και οι μεγάλες παραπαίουν, ο πρόθυμος Πρωθυπουργός μας «ξεμείνει» από 800άρια και η Μέρκελ δώσει προτεραιότητα αυτή τη φορά στους νέους «Μεγάλους Ασθενείς» του Νότου (Γαλλία, Ιταλία, Ισπανία), τί θα απογίνουμε εμείς χωρίς «βαρβάρους» δανειστές; Τόσα χρόνια μάθαμε να ζούμε με δόσεις, τώρα πώς;
Παραδόξως, η πρότασή μου έχει ως έμπνευση μια παλιά ιδέα που δεν εφαρμόστηκε ποτέ, ενός νεοφιλελεύθερου «φίλου», του Στέφανου Μάνου. Εδώ και τουλάχιστον 20 χρόνια, έχει μιλήσει για «εθνική σύνταξη 700 ευρώ». Δεν εισακούστηκε. Η σκέψη στη βάση της δεν ήταν ελιτίστικη. Αντίθετα προσέβλεπε στην καταπολέμηση των ανισοτήτων. «Αν δεν έχουμε για όλους τουλάχιστον ας έχουν όλοι τα ίδια, τόσα όσα για να μην πεινάσουν», λέω εγώ. Άδικο σίγουρα -για πολλούς- που δούλεψαν σκληρά και δικαιούνται να απολαύσουν τους κόπους τους στα γηρατειά τους. Όμως, μπορεί μια κοινωνία να χαρακτηρίζεται «δίκαιη» με μεγαλοσυνταξιούχους των ΔΕΚΟ (που μαζί με τα επιδόματα έφθαναν τα +3.000 ευρώ) και αγρότες του ΟΓΑ που φυτοζωούν με λιγότερα από 500 ευρώ;
Αν αυτό το debate δεν αφορά τους συνταξιούχους, που τουλάχιστον παίρνουν κάτι, το μισό εκατομμύριο των ανέργων του ΟΑΕΔ (όσα και για όσο χρόνο θα αντέξει ο ΟΑΕΔ) τί θα γίνει με τους ελεύθερους επαγγελματίες, τους «επιχειρηματίες με τα μπλοκάκια», με τους αυτοαπασχολούμενους που έχουν μικρομάγαζα με πέντε υπαλλήλους; Και βέβαια, τι απαντά το κράτος για τον πυρήνα του προβλήματος τη δοξασμένη στα προεκλογικά μπαλκόνια «ραχοκοκαλιά» της οικονομίας;
Μήπως ήρθε η ώρα για ένα «εθνικό εισόδημα» για όλους αυτούς, που μένουν απέξω από ΚΑΔ τουλάχιστον για τα επόμενα 2 χρόνια; Το ύψος του μπορεί να είναι κοντά στα 500 ευρώ. Αντίστοιχο σε τάξη μεγέθους ποσό με το ύψος αυτού που θα διαμορφωθεί ο βασικός μισθός μετά την κρίση.
Αν δεν σχεδιάσουμε πιο τολμηρά το αύριο σήμερα, η επόμενη μέρα θα είναι ζοφερή. Επομένως, χρειάζεται να απλώσουμε ένα δίχτυ προστασίας στο σύνολο της κοινωνίας. Κανείς δεν μπορεί και δεν πρέπει να μείνει πίσω. Ειδικά οι νέοι. Η γενιά των 30άρηδων έχει χτυπηθεί από δύο αλλεπάλληλες καταιγίδες για τις οποίες δεν φέρουν και καμία ευθύνη. Αν τα Μνημόνια τους μπλόκαραν την προοπτική μιας αξιοπρεπούς καριέρας, ο κορωνοϊός θα τους στερήσει την πιθανότητα αξιοπρεπούς διαβίωσης.
Καλύτερα λοιπόν να ξεκινήσουμε όλοι μαζί από το ίδιο σημείο εκκίνησης. Είναι προτιμότερο να μπορούν όλοι να επιβιώσουν με τα στοιχειώδη, παρά να μετατραπούμε σε μια κοινωνία ανέργων, flexis, ημιαπασχολούμενων ελεύθερων επαγγελματιών πολλαπλών ταχυτήτων, που κάποιοι -λίγοι- θα συνεχίσουν να ζουν μέσα στον πλούτο και τη χλιδή, ενώ το άλλο άκρο, το φτωχό 80%, θα ζει κυριολεκτικά για ένα πιάτο φαί, και το υπόλοιπο 20% θα κινδυνεύει περισσότερο από παντελή έλλειψη προοπτικής, παρά από το δεύτερο κύμα του κορωνοϊού (το οποίο σύμφωνα με όλες τις προβλέψεις θα μας χτυπήσει ξανά βίαια την πόρτα με τα πρωτοβρόχια του Οκτωβρίου).
Στην Ελλάδα οι μικρομεσαίοι και οι αυτοαπασχολούμενοι ίσως αποτελούν την πιο δυναμική κατηγορία εργαζομένων, αφού χαρακτηρίζονται από γνώσεις, εφευρετικότητα, προσαρμοστικότητα, δυναμισμό και αυτοπεποίθηση. Όμως, μετά από 10 χρόνια φθίνουσας πορείας (ήταν περισσότεροι κατά 300.000 πριν το 2010), οι αντοχές τους δικαιολογημένα έχουν εξαντληθεί, όχι γιατί δεν μπορούν να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις της αγοράς, αλλά γιατί δεν υπάρχει πλέον αγορά. Έκλεισε, «έμεινε» και αυτή «σπίτι». Είναι μάλιστα δύο φορές «προδομένοι». Η υπερφορολόγηση του ’16 με το λεγόμενο «νόμο Κατρούγκαλου» αποδοκιμάστηκε από την τότε επελαύνουσα αντιπολίτευση της ΝΔ, αλλά οι διορθωτικές κινήσεις που έκανε ο ΣΥΡΙΖΑ την περίοδο 2018-2019 ήρθαν αργά, αφού τους βρήκαν ήδη σε φάση κατάρρευσης. Η αρχική εξαίρεσή τους από τα «επιδόματα» του κορωνοϊού θα ήταν «το 3ο και φαρμακερό» χαστούκι, που δέχονται από το κράτος.
[Όσο γραφόταν αυτό το άρθρο η Κυβέρνηση προς τιμήν της «αντέδρασε» θετικά στα αιτήματα φορέων, κλάδων και επαγγελματικών ομάδων, είτε προσθέτοντας νέους ΚΑΔ στις ήδη εξαγγελθείσες ρυθμίσεις, ή ανακοινώνοντας νέα επιδόματα, καλύπτοντας ελεύθερους επαγγελματίες, μπλοκάκια, ηθοποιούς κ.ά. Παρόλα αυτά, τα επιδόματα είναι λύσεις προσωρινές που δεν δίνουν μακρόπνοη απάντηση στην ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής]. Η ανθεκτικότητα της κοινωνίας δεν θα μακροημερεύσει αν πετάμε σωσίβια στους ναυαγούς του ανέμελου κρουαζιερόπλοιου η «Ελλάς». Θέλουν βάρκες διάσωσης, γιατί αλλιώς θα «χαθούν» από υποθερμία ή υποθρεψία.
Το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι και παραμένει ότι η ελληνική οικονομία δεν πρόλαβε να αλλάξει τις «κακές της συνήθειες» τις 3.500 ημέρες της μνημονιακής καταιγίδας διαρκείας. Πόσο μάλλον τώρα στις 70 ημέρες της κορωναϊκής κρίσης. Παραμένει μια χώρα με δομικά διαρθρωτικά προβλήματα, με μεγάλο ποσοστό «μαύρης αδήλωτης εργασίας». Η «γκρίζα οικονομία» είναι μία τεράστια τρύπα και υπολογίζεται στο 25-30% του ΑΕΠ, παρά τις προσπάθειες να καεί το «λίπος»..
Όμως, δεν είναι η κατάλληλη στιγμή να πληρώσει κανείς το τίμημα της ασυνέπειάς του, γιατί πολύ απλά οι πιο πολλοί από τους «μη δηλωμένους» εργαζόμενους δεν θα έβρισκαν έστω και μια part-time εποχιακή δουλειά, αν επέμεναν να ασφαλιστούν.
Στην Ισπανία έχει τεθεί μετ’επιτάσεως τις τελευταίες ημέρες το ζήτημα της χορήγησης ενός «κατώτατου επιδόματος διαβίωσης» στην προσπάθεια στήριξης των οικονομικά ασθενέστερων, που κανονικά θα έπρεπε να ονομάζεται «βασικό ποσό επιβίωσης».
Η δεξαμενή σκέψης Funcas κοστολογεί στα 100 δις τις επιπλέον δαπάνες του ισπανικού δημόσιου, λόγω του Covid-19. Αυτά θα έρθουν να προσθέσουν επιπλέον βάρη στο δημοσιονομικό χρέος, που βρίσκεται επισήμως κοντά στο 100% του ΑΕΠ (ο νέος δανεισμός τους το 2019 ανήλθε στα 33 δις ευρώ), αλλά πολύ μικρά συγκριτικά με το κοινωνικό όφελος.
Η πρότασή μας αφορά δεκάδες χιλιάδες εργαζόμενους, κυρίως εποχικούς, καθώς οι εργοδότες τους δεν πληρώνουν εισφορές. Προσθέστε και εργαζόμενους που δεν έχουν επίσημα έγγραφα για να αποδείξουν ότι έχασαν τη δουλειά τους ή εργάζονται με μειωμένο ωράριο. Συν όσους δεν θα προσληφθούν λόγω της μη επαναλειτουργίας τουριστικών και άλλων επιχειρήσεων από το Μάιο και μετά… (Το ΞΕΕ στο τρίτο κύμα της σχετικής έρευνας εργασίας του ΙΤΕΠ, υπολογίζει πως το 64,9 των ξενοδοχείων συνεχούς λειτουργίας θεωρεί πιθανό το ενδεχόμενο χρεοκοπίας (το 51, 8% των ξενοδοχείων εποχικής λειτουργίας επίσης). Η απώλεια τζίρου των ξενοδοχείων με τις πιο συντηρητικές προβλέψεις θα ανέλθει σε 4,5 δις ευρώ! Το ακόμη χειρότερο είναι πως η μείωση της απασχόλησης θα ξεπεράσει το 40%! Αν υπολογίσουμε πως οι εργαζόμενοι στον ξενοδοχειακό κλάδο φτάνουν και ξεπερνούν το μισό εκατομμύριο, μιλάμε για minimum +200.000 νέους ανέργους μέσα στο καλοκαίρι, μόνο από τον τουρισμό. Θα έχουν μάλιστα μηδενικές πιθανότητες εξεύρεσης εργασίας σε άλλους συναφείς χώρους (εστίαση, κ.λπ.), αφού και αυτοί θα πληγούν ανάλογα.
Τί κάνουμε λοιπόν με τις εκατοντάδες χιλιάδες αυτών των συνανθρώπων μας, που δεν θα έχουν -παρά το καλοκαίρι- στον ήλιο μοίρα;.
Το πρόβλημα εδώ δεν είναι μόνο οικονομικό ή εργασιακό. Είναι ανθρωπιστικό και αφορά την επιβίωσή τους, όχι την διαβίωσή τους.
Ο αναμενόμενος οικονομίστικος αντίλογος, θα προτάξει ότι «δεν είναι η κατάλληλη στιγμή για την εισαγωγή ενός Κατώτατου Επιδόματος Διαβίωσης, γιατί δεν θα προχωρήσουμε ως κοινωνία αν δεν συνεχίζουμε να περιορίζουμε σοβαρά το χρέος της χώρας». Οι παροικούντες το Βερολίνο και τις Βρυξέλλες είναι απλά εκτός τόπου και χρόνου.
Γιατί; Το δημοσιονομικό επιχείρημα του -γερμανικής εμπνεύσεως- «νοικοκυρέματος» θα έστεκε σε χώρες με κοινωνικά δίκτυα προστασίας ισχυρότερα από της Ελλάδας και σε εποχές προ Covid-19. Μετά την 1η Μαρτίου, τα δημοσιονομικά επιχειρήματα αυτά είναι τουλάχιστον ανάλγητα και ανόητα, αφού είναι και αντιεμπορικά. Δεν ευνοούν ούτε την μονοδιάστατη λογική της αγοράς που θέλουν να υπηρετούν. Αν πνιγούν οι καταναλωτές ποιός θα αγοράζει Mercedes και Adidas;
Γι’ αυτό η Ισπανία ήδη προχωρά στο σχέδιο ενός νέου εργαλείου, που θα μοιάζει στο αντίστοιχο γερμανικό HARTZ IV. Θα έχει ύψος περίπου 440 ευρώ και θα καλύπτει μόνο βασικές ανάγκες. Δεν θα περιλαμβάνει επίδομα τέκνων και ενοικίου και αφορά περίπου 5 εκατ. Ισπανούς (επί συνόλου 47 εκατομμυρίων). Ίδιο επίδομα έχει θεσμοθετήσει και η Γαλλία. Θα τους κοστίσει 2,2 δις το χρόνο, δηλαδή επιπλέον μόνο 2% στις εξαγγελθείσες δαπάνες για την αντιμετώπιση του κορωνοϊού.
Χωρίς να έχει γίνει εδώ αντίστοιχη μελέτη (τώρα ετοιμάζουμε ένα white paper στο Forum 2020) ένα ελληνικό ΚΕΔ (Κοινωνικό Επίδομα Διαβίωσης) των 400 ευρώ, θα «κόστιζε» 2 δις ευρώ (ή περίπου 1% του ΑΕΠ) και θα έδινε λύσεις ζωής για ένα 4μηνο σε μισό εκατομμύριο συνανθρώπους μας.
Το ΚΕΔ θα μπορούσε να καταβληθεί σε δύο δόσεις, για να μην επιβαρυνθεί περαιτέρω η ρευστότητα. Δεν είναι απλά μια «καλή ιδέα». Είναι ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΗ, αν θέλουμε να λειτουργήσουμε ως κοινωνικά ευαίσθητοι πολιτικοί και όχι ως ψυχροί λογιστές. Αν θέλουμε να είμαστε μία ανθρώπινη κοινωνία και όχι μια ζούγκλα.
Τη στιγμή που ολοκληρωνόταν αυτό το κείμενο εχθές το βράδυ της Μεγάλης Πέμπτης άκουγα στο background τη Θεία Λειτουργία. Ο Χριστός ήταν στο Σταυρό. Η Εκκλησία -με όλα τα προβλήματά της- επιτελεί ένα θεάρεστο έργο στήριξης αναξιοπαθούντων συμπολιτών μας, μέσα από τα συσσίτιά της και τις πολλές άλλες αγαθοεργίες της. Όμως η Αποστολή της δεν μπορεί να αντέξει το βάρος επιπλέον 300.000 – 500.000 νεόπτωχων. Η μη Σταύρωσή τους είναι υποχρέωση της συντεταγμένης Πολιτείας. Αύριο Μεγάλο Σάββατο, όταν θα δημοσιευτεί το κείμενο αυτό θα έχει γίνει ήδη η πρώτη Ανάσταση. Το Άγιο Φως ας φωτίσει τους ταγούς μας και η Άνοιξη της Αγάπης να μας βοηθήσει. Οι σύγχρονες κυβερνήσεις θα κριθούν από την επίδειξη κοινωνικής αλληλεγγύης σε βάθος χρόνου, για την προστασία ΟΛΩΝ, από ένα νέο -κοινωνικά ευαίσθητο- οικονομικό μοντέλο βιώσιμης ανάπτυξης και όχι μόνο από την απαραίτητη, αλλά όχι μακροχρόνια λειτουργική επιδοματική επικοινωνιακή πολιτική της κρίσης. Και βέβαια, όχι από την εμπέδωση του δόγματος «ο σώζων εαυτόν σωθείτω» που εκφράζουν οι δήθεν φίλοι μας, ιδιοτελείς Ευρωπαίοι . Στο δίλημμα, δίχτυ προστασίας με Κοινωνικό Επίδομα Διαβίωσης σήμερα, ή κοινωνική ζούγκλα αύριο, η απάντηση είναι αυτονόητη…
Καλό Πάσχα σε Όλες και Όλους,
Νίκος Καραχάλιος
Πρόεδρος FORUM2020.gr
ΠΗΓΗ:zougla.gr
