Με τη συμμετοχή τοπικών επισήμων και αρχών, καθώς και πλήθος κόσμου, αποδόθηκε και εφέτος ο οφειλόμενος φόρος τιμής στους αδικοχαμένους Παραμυθιώτες.
Η λιτή, αλλά συγκινητική εκδήλωση, περιελάμβανε, μεταξύ άλλων, επιμνημόσυνη δέηση στο μνημείο των εκτελεσθέντων και κατάθεση στεφάνων.
Χαιρετισμό απηύθυνε ο δήμαρχος Σουλίου Γιάννης Καραγιάννης, τονίζοντας τη σημασία και την αξία, που έχει, ειδικά στις ημέρες μας, να μην λησμονούμε τα εγκλήματα στην Κατοχή, όχι για να μισούμε, αλλά για να διδασκόμαστε.
Και πρόσθεσε ότι είναι δίκαιο αίτημα η διεκδίκηση των γερμανικών αποζημιώσεων, το οποίο πρέπει να εκπληρωθεί.
Τον πανηγυρικό της ημέρας εκφώνησε ο δρ. Παντελής Χαράλμπος, πρόεδρος του Φιλοπρόοδου Ομίλου Παραμυθιάς, ο οποίος με κατάλληλο και παραστατικό τρόπο περιέγραψε τα γεγονότα, αναδεικνύοντας τη θυσία των 49 προκρίτων και κατοίκων.
Παρέστησαν οι βουλευτες Θεσπρωτίας Βασίλης Γιόγιακας της Ν.Δ. και Μάριος Κάτσης του ΣΥΡΙΖΑ, ο δήμαρχος Σουλίου Γιάννης Καραγιάννης, ο αντιπεριφερειάρχης Θεσπρωτίας Θωμάς Πιτούλης, ο δήμαρχος Ηγουμενιτσας Γιάννης Λώλος, ο δήμαρχος Φιλιατών Σπύρος Παππάς, ο δήμαρχος Δωδώνης και πρόεδρος της ΠΕΔ Ηπείρου Χρήστος Ντακαλέτσης, η προεδρος του Περιφερειακού Συμβουλίου Ηπείρου Σταυρούλα Μπραίμη, η επίτιμη πρόξενος της Γερμανίας στην Ήπειρο, ο γενικός αστυνομικός επιθεωρητής Ηπείρου υποστράτηγος Κωνσταντίνος Δούβαλης, ο συντονιστής Πυροσβεστικών Υπηρεσιών Ηπείρου και Ιονίων Νήσων υποστράτηγος Δημήτριος Κοντογιάννης, οι τοπικές αστυνομικές, στρατιωτικές και λιμενικές αρχές κ. ά.
Ο Βασίλης Γιόγιακας σημείωσε: “ Οι 49 Πρόκριτοι Παραμυθιάς, πριν 79 χρόνια εκτελέστηκαν από τις δυνάμεις κατοχής. Παράδειγμα και παρακαταθήκη ο πατριωτισμός, η αλληλεγγύη και η αξιοπρέπεια που έδειξαν μέχρι και την ύστατη ώρα…”.
Σε μήνυμά του ο Μάριος Κάτσης τονίζει, μεταξύ άλλων, ότι η “ εκτέλεση των 49 Προκρίτων στη μαρτυρική Παραμυθιά, μας υπενθυμίζει τις πληγές που άφησε στον τόπο μας ο φασισμός και ο ναζισμός, όπως αυτός εκφράστηκε από τις κατοχικές δυμάμεις και τους Τσάμηδες συνεργάτες τους. Οι κατοχικές δυνάμεις όμως δεν πέτυχαν το στόχo τους. Αντιθέτως, η θυσία των 49 Προκρίτων αποτελεί ένα διαχρονικό ιστορικό παράδειγμα, που μας διδάσκει πως οφείλουμε ν’ αντιμετωπίσουμε με αποφασιστικότητα τους κινδύνους που εγκυμονεί η επανεμφάνιση ακραίων ή και νεοναζιστικών ακόμα πολιτικών μορφωμάτων, τα οποία είναι θανάσιμος κίνδυνος για τον άνθρωπο, την Ειρήνη και τη Δημοκρατία. Είναι χρέος μας να αλλάξουμε τις πολιτικές εκείνες, οι οποίες δημιουργούν ανισότητες, υπονομεύουν το κοινωνικό κράτος, και επιτρέπουν στο τέρας του φασισμού και του ναζισμού να εκμεταλλευτεί τις συγκυρίες, και να σηκώσει κεφάλι”.
ΤΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ
Αρχιτέκτονας της μεγάλης συμφοράς ο Μαζάρ Ντίνο, αρχηγός των μουσουλμανικών αποσπασμάτων.
Τη νύχτα της 27ης Σεπτεμβρίου 1943 αποσπάσματα ένοπλων μουσουλμάνων με επικεφαλής Γερμανό αξιωματικό συνέλαβαν δεκάδες άνδρες κάθε ηλικίας.
Η έναρξη των συλλήψεων δόθηκε με τη ρίψη φωτοβολίδων, ενώ ταυτόχρονα η πόλη βούιζε από τους θρήνους γυναικών και παιδιών.
Οι συλληφθέντες μεταφέρθηκαν στις υπόγειες αίθουσες του Δημοτικού Σχολείου. Σαν αιτιολογία προβάλλεται το γεγονός του φόνου έξι Γερμανών στρατιωτών στη θέση “Σκάλα” της Παραμυθιάς που τη φρουρούσαν αντάρτες του Ε.Δ.Ε.Σ. του λόχου Ποπόβου. Οι δυνάμεις κατοχής είχαν ήδη θυροκολλήσει από τις 17-9-1943 στο οίκημα που στεγάζονταν τα γραφεία της τότε Κοινότητας Παραμυθιάς ανακοίνωση στην οποία αναφερόταν ότι “…για κάθε δολοφονία ή τραυματισμό Γερμανού στρατιώτη θα εκτελούνται δέκα χριστιανοί Έλληνες από την Παραμυθιά και τα πέριξ χωριά…”.
Ανάμεσα στους 49 ο παπα-Βαγγέλης Τσαμάτος και ο Γυμνασιάρχης Κων. Σιωμόπουλος.
Στις 28-9-1943 με την εποπτεία των Γερμανών, 35 πατριώτες κρατούμενοι από τα γύρω χωριά άνοιξαν στο χωράφι ιδιοκτησίας Τσαμάτου, στη θέση «Άγιος Γεώργιος» (όπου σήμερα το Ηρώο των πεσόντων), τους ομαδικούς τάφους.
Στις 29-9-1943 το χάραμα της μέρας, μεταφέρθηκαν στον προκαθορισμένο τόπο της εκτέλεσης οι μελλοθάνατοι φρουρούμενοι από μουσουλμάνους Τσάμηδες και λίγους Γερμανούς.
Ακολούθησαν σκηνές φρίκης. Πατέρας παρακαλούσε ν’ αφήσουν ελεύθερο το 16χρονο γιο του και ο γιος ικέτευε να σκοτώσουν αυτόν και να αφήσουν τον πατέρα να αναθρέψει τις μικρότερες αδελφές. Τελικά εκτελέσθηκαν πατέρας και γιος.
Άλλοι προσπάθησαν με γενναιότητα να αντισταθούν, αλλά χτυπήθηκαν από τις σφαίρες των μουσουλμάνων Τσάμηδων, που είχαν περιζώσει την περιοχή.
Ώρα 7 το πρωί το κροτάλισμα των πολυβόλων έσβησε το χαμόγελο των αγέρωχων ανδρών.
Η εκτέλεση τους ανακοινώθηκε αμέσως με έγγραφο του γερμανικού φρουραρχείου Παραμυθιάς που θυροκολλήθηκε στο οίκημα όπου στεγάζονταν τα γραφεία της τότε Κοινότητας Παραμυθιάς.
ΟΙ ΕΚΤΕΛΕΣΘΕΝΤΕΣ
Οι 49 Πρόκριτοι της Παραμυθιάς, που εκτελέστηκαν από τους Γερμανούς κατακτητές, καθ’ υπόδειξιν των Τσάμηδων συνεργατών τους στις 29 Σεπτεμβρίου 1943:
1)Τσαμάτος Π. Ευάγγελος, ιερέας, 1879.
2) Αλιγιάννης Φ. Δημήτριος, χαλκουργός, 1876.
3) Αλιγιάννης Δ. Ιωάννης, παντοπώλης, 1918.
4) Αλιγιάννης Φ. Κωνσταντίνος, χαλκουργός, 1878.
5) Αλιγιάννης Κ. Σωτήριος, παντοπώλης, 1907.
6) Αποστολίδης Π. Απόστολος, υποδηματοποιός, 1898.
7) Βαλασκάκης Σ. Ελευθέριος, ιατρός, 1913.
8) Γιαννάκης Ι. Νικόλαος, καθηγητής Γυμναστικής, 1918.
9) Δρίμιζας Δ. Χαράλαμπος, ράφτης, 1894.
10) Ευαγγέλου Ε. Ευθύμιος, καφεπώλης, 1888.
11) Ζιάγκος Γ. Κωνσταντίνος, ιδιωτικός υπάλληλος, 1899.
12) Κακούρης Α. Περικλής, διδάσκαλος, 1906.
13) Κατσούλης Α. Κων/νος, διδάσκαλος.
14) Κλήμης Θ. Δημήτριος, σαγματοποιός, 1909.
15) Κοτζαλέρης Ε. Εμμανουήλ, διευθυντής Αγροτικής Τραπέζης.
16) Κουρσούμης Θ. Κων/νος, καφεπώλης.
17) Κωνσταντίνου Ι. Κων/νος, σιδηρουργός, 1909.
18) Κωνσταντίνου Ι. Παναγιώτης, σιδηρουργός, 1918.
19) Μάνος Π. Νικόλαος, εστιάτορας, 1890.
20) Μαρέτας Ν. Γεώργιος, εστιάτορας, 1900.
21) Μαρέτης Γ. Ανδρέας, ωρολογοποιός, 1895.
22) Μητσιώνης Α. Ιωάννης, συντηρητής ραπτομηχανών, 1890.
23) Μουσελίμης Σ. Γεώργιος, ράφτης, 1897.
24) Μουσελίμης Π. Σταύρος, ιδιωτικός υπάλληλος, 1894.
25) Μπαζάκος Θ. Ιωάννης, διδάσκαλος, 1909.
26) Μπάρμπας Γ. Νικόλαος, υφασματέμπορος, 1900.
27) Μπάρμπας Ν. Σπυρίδων, μαθητής, γιος του Μπάρμπα Γ. Νικολάου, 1927.
28) Νάστος Χ. Ευάγγλεος, παντοπώλης, 1884.
29) Πάκος Γ. Πάκος, αγροκτηματίας, 1906.
30) Παπαθανασίου Χ. Βασίλειος, καφεπώλης, 1895.
31) Πάσχος Π. Γεώργιος, παντοπώλης, 1897.
32) Πάσχος Δ. Λεωνίδας, δερματέμπορας, 1897.
33) Ράπτης Δ. Αθανάσιος, παντοπώλης, 1880.
34) Ρίγγας Γ. Αθανάσιος, παντοπώλης, 1878.
35) Σιαμάς Π. Γεώργιος, ταχυδρομικός υπάλληλος, 1894.
36) Σιωμόπουλος Β. Κωνσταντίνος, γυμνασιάρχης, 1888.
37) Σπυρομήτσιος Π. Σπυρίδων, υποδηματοποιός, 1892.
38) Στρουγγάρης Α. Ανδρέας, παντοπώλης, 1911.
39) Σωτηρίου Χ. Κων/νος, αγωγιάτης, 1887 (γιος και πατέρας από το Γαρδίκι που διέμεναν στην Παραμυθιά στα σπίτια των αδερφών Τσούλα).
41) Τζώης Δ. Κων/νος, βιβλιοπώλης, 1898.
42) Τσαμάτος Ε. Νικόλαος, ράφτης, 1903.
43) Τσίλης Δ. Κωνσταντίνος, αγωγιάτης, 1911.
44) Τσούλας Β. Γεώργιος, ζαχαροπλάστης, 1898.
45) Τσούλας Β. Θεόδωρος, υποδηματοποιός, 1907.
46) Τσούλας Β. Κων/νος, υποδηματοποιός, 1902.
47) Φάτσιος Γ. Θωμάς, μυλωνάς, 1885.
48) Φείδης Θ. Αριστοφάνης, ιδιωτικός υπάλληλος.
49) Χρυσοχόου Κ. Απόστολος, συνταξιούχος σχολάρχης, 1882
.jpg)
