ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΗ Μ. ΤΖΟΥΜΑ
Δεν είναι εύκολο να γράφεις και να περιγράφεις την προσωπικότητα ενός ανθρώπου που ο ίδιος επέλεξε να ζήσει την ζωή του ακητικά,διακριτικά και μάλιστα στην παρασκιά των γεγονότων, ώστε να βιώνει με θαυμαστό τρόπο την Μοναχική ζωή που ο ίδιος επέλεξε να ζήσει, αφήνοντας πίσω του καριέρες και άλλες κοσμικές απολαύσεις και απολαβές. Πρόκειται για τον Αρχιμ. Νικόδημο Παυλόπουλο, τον οποίο είχα την τιμή και την ευλογία να γνωρίσω όταν ήμουν παιδάκι και να παρακολουθήσω έκτοτε τα βήματά του και την πορεία του ως κληρικού, μία πορεία μετ´εμποδίων και εγκωμίων.
Οι γραμμές αυτές είναι φτωχές εκφράσεις, φτωχά ψελλίσματα που γράφονται οφειλετικώς για έναν σπουδαίο κληρικό που σημάδεψε με το πέρασμά του τη ζωή της Εκκλησίας μας, στο ακριτικό νησί του Αιγαίου, στη Λέσβο, όπου έζησε την περισσότερη ζωή του. Γεννημένος στη Νάξο, παιδί δασκάλου είχε κλήση στα γράμματα, γιαυτό και έριξε όλες του τις δυνάμεις στη μάθηση.
Τον Αρχιμ. Νικόδημο Παυλόπουλο, ηγούμενο της ιστορικής Ιεράς Μονής Λειμώνος και Ιεροκήρυκα,επί σειρά ετών, στην Ι.Μητρόπολη Μηθύμνης, τον γνώρισα σε ηλικία 10 ετών, όταν για πρώτη φορά επισκέφθηκα την Μονή αυτή, μαζί με τον Μακαριστό Μητροπολίτη Χίου Χρυσόστομο Γιαλούρη ( 1967-1978).
Ο σπουδαίος αυτός Ιεράρχης έλκων την καταγωγή του από την Μυτιλήνη, πήγαινε σε τακτά χρονικά διαστήματα στη γενέτειρά του.
Κατά την εκεί παραμονή του, εκτός από τους οικείους του,επισκεπτότανε δύο Μονές: την Μονή Υψηλού , η οποία ήταν η Μονή της Μετανοίας του και την Ιερά Μονή Λειμώνος, διότι συνεδέετο και εκτιμούσε τον ασκητικό πατέρα Νικόδημο Παυλόπουλο.
Αυτή η πρώτη επίσκεψή μου στη Μονή Λειμώνος–η οποία ευρίσκεται στην καρδιά μίας κοιλάδας, λίγο πιο πάνω από την πόλη της Καλλονής– υπήρξε το μπόλιασμά μου με τον ιερό αυτό χώρο, με την σπουδαία ιστορία και προσφορά στην Εκκλησία μας και προσωπικά με τον χαρισματικό και ταλαντούχο πατέρα Νικόδημο Παυλόπουλο.
Και έμελλε να αποτελέσει την απαρχή για μία σημαντική πνευματική σχέση και φιλία. Πέρασα ευλογημένες στιγμές μέσα στην θαλπωρή της μικρής αδελφότητας που είχε δημιουργήσει ο Νικόδημος.
Με λαμπρές σπουδές στη Φιλολογία και Θεολογία αλλά και είς την Αρχιτεκτονική, ο πατήρ Νικόδημος άφησε πίσω του μία λαμπρή ακαδημαϊκή καριέρα που θα μπορούσε να ακολουθήσει στην Αθήνα και στο Πανεπιστήμιο και απομονώθηκε στην ακριτική Μητρόπολη Μηθύμνης και αφοσιώθηκε στο λαό της ως πραγματικός εργάτης του Ευαγγελίου.
Τον τράβηξε στην όμορφη Καλλονή η πνευματική σχέση του με τον αείμνηστο Γέροντα Μητροπολίτη Μηθύμνης Ιάκωβο Μαλλιαρό, ο οποίος είχε διατελέσει Πρωτοσύγκελος Παροναξίας, όταν Μητροπολίτης ήταν ο Αμβρόσιος ο Α ´.
Εκεί συνεδέθη με τον Νικόδημο(αφού ήταν Ναξιώτης) και του μετέδωσε τα νάματα της Ορθόδοξης πίστεως μας και τον ζήλο να θέλει γίνει κληρικός και να τον ακολουθήσει. Και το έπραξε.
Το 1965, εξελέγη ο Ιάκωβος Μαλλιαρός, Μητροπολίτης Μηθύμνης και ένα χρόνο αργότερα ο π. Νικόδημος τον ακολούθησε και εγκαταστάθηκε στην εγκαταλελειμμένη μέχρι τότε Μονή του Λειμώνος.
Και μέσα σε δύο χρόνια την έκανε και πάλι ανθρώπινη και κατοικήσιμη. Έως το 1970 είχαν αναστηλωθεί όλα τα ερειπωμένα κτίσματα και λειτουργούσε Γηροκομείο, Ορφανοτροφείο και Οικοτροφείο για να μένουν τα παιδιά από τα γύρω χωριά και να πηγαίνουν στο Γυμνάσιο Καλλονής. Ο Νικόδημος είχε αναπτυγμένο το αίσθημα της φιλανθρωπίας και είχε την ικανότητα να δημιουργεί εκ του μηδενός νέα ιδρύματα, όπως αυτό που ήταν πρωτοποριακό για εκείνη την εποχή: των μονογονεϊκών οικογενειών. Κάτι που ακόμη και μέχρι σήμερα δεν έχει λειτουργήσει σωστά.
Έχτισε νέους ναούς — περί τους 12– γύρω από την Μονή. Δημιούργησε τρία Μουσεία μοναδικά στη Μυτιλήνη και αξιοποίησε την βιβλιοθήκη της Μονής η οποία διαθέτει μοναδικά βιβλία και χειρόγραφα σε πρωτότυπη γραφή— μέχρι και τους Βατράχους του Αριστοφάνη.
Δεν είναι υπερβολή να γράψω οτι η Μονή από ένα απλό ερείπιο που ήταν όταν την παρέλαβε ο Πατήρ Νικόδημος μετεβλήθη μέσα σε δύο χρόνια σε κέντρο προσέλευσης ντόπιων και ξένων προσκυνητών. Ξαναμπήκε στον χάρτη της κοινωνίας του νησιού. Κάθε ημέρα την επισκέπτονταν περί τα 10 πούλμαν με προσκυνητές από όλη τη Ελλάδα, οι οποίοι εξεναγούντο στις εγκαταστάσεις και στα τρία μουσεία και βιβλιοθήκες. Μία πλήρης ξενάγηση των χώρων αυτών κρατούσε δύο ώρες.
Ευτύχησα για έξι καλοκαίρια να εργασθώ ως ξεναγός στη Μονή και να μάθω με λεπτομέρειες όλα εκείνα τα στοιχεία που καθιστούν την Ιερά Μονή Λειμώνος μοναδική πανορθοδόξως.
Ο αείμνηστος πατήρ Νικόδημος είχε ως προτυπά του μεγάλους Αρχιερείς και Γέροντες της Εκκλησίας μας και ακολουθούσε τα δικά τους βήματα και το Άγιο παραδειγμά τους σε όλα.
Αυτό μαρτυρά το ιεραποστολικό και υποδειγματικό έργο που αφήνει πίσω του ως Ιεροκήρυκας στο νησί. Όργωσε κυριολεκτικά όλη την επαρχία και μάλιστα τα πρώτα χρόνια πήγαινε με τα πόδια από χωριό σε χωριό.Γιαυτό και αγαπήθηκε από όλους τους κατοίκους του νησιού γιατί γινόταν τα πάντα τοις πάσι και πρόσφερε αγάπη και κάθε δυνατή βοήθεια στο δοκιμαζόμενο λαό μας.
Ο Αρχιμ. Νικόδημος Παυλόπουλος, ήταν έναν ξεχωριστός άνθρωπος και όλοι οι ξεχωριστοί μένουν στην ιστορία για συγκεκριμένα μοναδικά γεγονότα! Ενίοτε και ο Σταυρός που φέρουν επί τους ώμους των και τους οδηγεί στον προσωπικό τους Γολγοθά έχει την σφραγίδα της δωρεάς του Κυρίου και τους καθιστά μοναδικούς.
Ο Νικόδημος ευτύχησε να γνωρίσει και να συνεργασθεί με μεγάλα αναστήματα Αρχιερέων της Εκκλησίας μας.
Κατ´αρχήν υπηρέτησε κοντά στον Γέροντα Μηθύμνης Ιάκωβο Μαλλιαρό (1965-1984), τον σεμνό και φιλομόναχο αυτό Ιεράρχη, ο οποίος εξέπνευσε απαγγέλων την ευχή-προσευχή της θείας Μεταλήψεως. Λίγο νωρίτερα είχε μεταλαβει των Αχράντων Μυστηρίων από τον πατέρα Νικόδημο. Για την ιστορία να καταγράψουμε ένα ιστορικό στοιχείο που ελάχιστοι γνωρίζουν . Όταν ο αείμνηστος Σεραφείμ αποφάσισε να θέσει υποψηφιότητα για Αρχιεπίσκοπος το 1974, είχε ζητήσει και από τον Μηθύμνης Ιάκωβο να τον ψηφίσει και θα δημιουργούσε κατά την λογική και τα πρότυπα των άλλων αρτισύστατων Μητροπόλεων του Λεκανοπεδίου που δημιουργήθηκαν την εποχή εκείνη, μία ακόμη νέα Μητρόπολη Καλλιθέας, Περισσού και Πετραλώνων και να μεταθέσει σε αυτήν τον Μηθύμνης Ιάκωβο. Αλλά ο Ιάκωβος διαθέτοντας γνήσιο εκκλησιολογικό φρόνημα το αρνήθηκε.
Οταν εκοιμήθη ο Ιάκωβος πολλοί Αρχιερείς εθεώρησαν οτι το σωστό θα ήταν να τον διαδεχθεί ο Νικόδημος Παυλόπουλος. Της κίνησης αυτής προίστατο ο τότε Μητροπολίτης Αλεξανδρουπόλεως- νυν Θεσσαλονίκης Ανθιμος και πολλοί άλλοι Ιεράρχες.Από την άλλη πλευρά όμως ο τότε Κορίνθου , αείμνηστος Γέρων Παντελεήμων Καρανικόλας,ήθελε την εκλογή του Χρυσοστόμου Καλαματιανού. Τον είχε γνωρίσει στο ταξίδι του στη Νέα Υόρκη, όπου είχε μεταβεί μετά της αειμνήστου Λούλας τον Αύγουστο του 1982, για την χειροτονία του τότε Επισκόπου Δορυλαίου( νυν Μητροπολίτη Μεξικού) Αθηναγόρα, ο οποίος ήταν φίλος και συμφοιτητής του Χρυσοστόμου Καλαματιανού.
Η μάχη που δόθηκε κατά την εκλογή ήταν σκληρή. Από τη μιά τα μεγάλα μέσα και τα μαγειρέματα της τότε Αρχιεπισκοπικής αυλής που ήθελε να επιβάλλει τον εκλεκτό της και από την άλλη το υγιές σώμα της Ιεραρχίας που ήθελε και επεδίωξε την εκλογή του ανθρώπου που εργαζότανε ιεραποστολικά στην εν λόγω Μητρόπολη. Δεν είναι τυχαίο που στο Τριπρόσωπο της εκλογής Μηθύμνης τον Μάιο του 1984, η υπεροχή του Αρχιμ. Νικοδήμου Παυλοπούλου έναντι του βασικού αντιπάλου του Χρυσοστόμου Καλαματιανού ήταν εμφανής- 16 ψήφοι. Στο Μονοπρόσωπο όμως τα πράγματα άλλαξαν ! Επιστρατεύθηκε το βαρύ πυροβολικό, το πρωτοπαλίκαρο του Αρχιεπισκόπου Σεραφείμ, Μητροπολίτης Λαρίσης Σεραφείμ Ορφανός, ο οποίος μπήκε πάνω από την κάλπη και ανέτρεψε το αποτέλεσμα. Εξελέγη ο Χρυσόστομος Καλαματιανός με ελάχιστη διαφορά έναντι του πατρός Νικοδήμου.
Αργότερα ο Γέρων Κορίνθου που ουσιαστικά πρωτοστάτησε στην ανατροπή της εκλογής Νικοδήμου τότε( Μάιος 1984) το είχε προφανώς,τύψεις στη συνείδησή του, γιαυτό πήγε και του ζήτησε συγνώμη!
Και δεν είναι τυχαίο επίσης, που όταν εκοιμήθη ( 16 Αυγούστου 2006) στην ολιγόλογη διαθήκη που άφησε πίσω του, ζητούσε να ταφεί στην Ιερά Μονή Λειμώνος και η εξόδιος ακολουθία του να ψαλεί από έναν κληρικό, οπωσδήποτε μη Κορίνθιο και μάλιστα παρακαλούσε να είναι ο πατήρ Νικόδημος Παυλόπουλος.
Όμως ο Μακαριστός Αρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος το ανέτρεψε εν μέρει αυτό και τέλεσε ο ίδιος την Εξόδιο Ακολουθία του με έναν διάκονο και τον πατέρα Νικόδημο.
Και σήμερα δέκα έτη αργότερα, ο πατήρ Νικόδημος ετάφη μεταξύ δύο Αρχιερέων(του Μακαριστού Μηθύμνης Ιακώβου και του Μακαριστού Κορίνθου Παντελεήμονος), που ο καθένας για διαφορετικούς λόγους διαδραμάτισαν σημαντικό ρόλο στην πορεία του.
Αυτό ήταν ουσιαστικά το θλιβερό τέλος μίας σπουδαίας διαδρομής.
Και λέγω τέλος, γιατί έκτοτε ο πατήρ Νικόδημος κλείστηκε στον εαυτό του και στο Μοναστήρι του.
Συνέχισε το έργο του αλλά έπαυσε να ενδιαφέρεται για οτιδήποτε άλλο! Ακόμη κι όταν ο φθόνος και η κακότητα των γύρω του τον έσερνε στα δικαστήρια και τον κατασυκοφαντούσε ο Νικόδημος τα αντιμετώπιζε όλα με νηφαλιότητα και ηρεμία ! Είχε πάντα την πίστη του στον Θεό! Οι κακουχίες και οι αθλιότητες που αντιμετώπιζε δεν κατάφεραν να τον κλονίσουν!
— Το έλεος του Θεού,έλεγε,δεν μας εγκαταλείπει ποτέ!
Ένα ακόμη ιστορικό στοιχείο που αποδεικνύει την αγάπη του Νικόδημου στον τόπο που υπηρετούσε, στην ιστορική Μητρόπολη Μηθύμνης, είναι αυτό που συνέβη αρχές του έτους 2006.
Ο Μακαριστός Αρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος εκτιμούσε τον πατέρα Νικόδημο από τα φοιτητικά τους χρόνια. Και δέχθηκε πολλές φορές την ευγενική εισήγηση του Γέροντα Κορίνθου Παντελεήμονα και εμού προσωπικά για την προαγωγή του.
Όταν εχήρευσε η Μητρόπολη Σισανίου και Σιατίστης και ο αείμνηστος Μητροπολίτης Γρεβενών Σέργιος είχε θέσει veto για τον φερόμενο αρχικά ως υποψήφιο για Σισανίου, ο Αρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος προτού δώσει το χρίσμα στον εκλεγέντα τελικώς Μητροπολίτη Παύλο, θέλησε να βολιδοσκοπήσει τις διαθέσεις του πατρός Νικοδήμου.
Έβαλε έναν συνεργάτη του να του τηλεφωνήσει μπροστά του και να δεί τις διαθέσεις του. Ο πατήρ Νικόδημος όμως ήταν εντελώς αρνητικός.
–“Δεν αφήνω τώρα το Μοναστηράκι μου για την Μίτρα” είχε πεί. “Για το μόνο λόγο που θα το έκανα, είπε.θα ήταν αν πήγαινα στο νησί που γεννήθηκα, τη Νάξο…θα ήθελα να κλείσω εκεί τα μάτια μου”.
Έβλεπε να προωθούνται κληρικοί που τους γνώριζε αν και νεώτεροί του και το χαιρότανε!
Βέβαια στην εκλογή της Μητρόπολης Παροναξίας, δύο έτη αργότερα, έθεσε για συναισθηματικούς λόγους υποψηφιότητα, αλλά πήρε ελάχιστες ψήφους.
Ήταν πλέον αργά γιαυτόν.
Με τον τρόπο αυτό έκλεισε οριστικά το κεφάλαιο της προαγωγής είς Επίσκοπο, μολονότι το είχε ξεχάσει από το 1984, που έφτασε με το σπαθί του και χωρίς την βοήθεια κάποιου Γέροντα ως την βρύση, αλλά νερό δεν ήπιε ποτέ.
Περιορίστηκε στα καθήκοντά του και συνέχισε να επισκέπτεται όλα τα χωριά της Μητρόπολης για να λειτουργεί και να κηρύττει τον λόγο του Θεού και να συμπληρώνει τα πολλά κενά της Μητρόπολης.
Άλλωστε αυτή την αγάπη που έδινε στο λαό μας, την εισέπραττε στο ακέραιο από τους πιστούς, οι οποίοι τον λάτρευαν και τον θεωρούσαν μέλος της οικογένειάς τους! Δεν γινότανε γάμος ή βάπτισμα χωρίς τον Νικόδημο. Τον ήθελαν όλοι κοντά τους! Και στο νησί ολόκληρο, όταν έλεγες τη λέξη…. ηγούμενος, όλοι εννοούσαν τον αείμνηστο Νικόδημο!
Και κάθε φορά που στρατολογούσε νέους υποψήφιους κληρικούς και τους πρότεινε στον Μητροπολίτη για να καλύψουν κάποια από τα πολλά κενά που υπήρχαν ( είναι η Μητρόπολη με τα περισσότερα κενά) έρχονταν αντιμέτωπος με τα γνωστά κομπλεξικά σύνδρομα και τις φοβίες, μήπως και ο νεοχειροτονούμενος υπακούει περισσότερο στον… Γέροντα, παρά στον Μητροπολίτη.
Αλλά αυτά πάντα θα υπάρχουν στην Εκκλησία μας!
Η κοσμοπλημμύρα που παρατηρήθηκε την ημέρα της εξοδίου ακολουθίας μαρτυρεί την αγάπη του κόσμου και την πλήρη ταύτιση ποιμένος και ποιμνίου. Γιατί για την συγκεκριμένη περιοχή ο πατήρ Νικόδημος ήταν ο πραγματικός Ποιμένας και Πατέρας.
Στα πενήντα χρόνια που έζησε στην Ιερά Μονή Λειμώνος είναι ζήτημα αν μετακινήθηκε 4-5 φορές, εκτός του νησιού. Έμενε ριζωμένος εκεί. Αγάπησε τον τόπο και αγαπήθηκε από αυτόν και το κενό που αφήνει πίσω του είναι τεράστιο.
Η κουρασμένη και πικραμένη του καρδούλα δεν άντεξε άλλο τα του κόσμου τούτου.Και απέδρασε είς τους ουρανούς!
Παραμονή του Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου ο πατήρ Νικόδημος εξέπνευσε. Εκεί στην αγαπημένη του γωνία, στην Μονή που τόσο αγάπησε και υπηρέτησε με αφοσίωση, εκεί ευρέθη να κείται νεκρός, σκεπασμένος με το έργο μιας ολόκληρης ζωής.
Έφυγε του κόσμου τούτου μηδέν έχων πλην τα πάντα κατέχων.
Η καρδιά του η τόσο ευρύχωρη, η διαθέτουσα άπλετο χώρο για φίλους και για εχθρούς ακόμη, έπαψε να χτυπά. Η διαπεραστική ματιά του έσβησε. Η γλυκειά και μελωδικότατη φωνή του εσίγησε.
Ο Νικόδημος έσβησε σαν το κερί, πληγωμένος και πικραμένος από τους ανθρώπους… Αλλά με έναν καλό λόγο για όλους! Ο Θεός να αναπαύσει την ωραία ψυχή του και να συγχωρέσει όσους τον πίκραναν!
Τον Νικόδημο θα τον θυμόμαστε πάντα! Τους εχθρούς του και τους διώκτες του ας τους ξεχάσουμε!
Είς το επανιδείν καλέ μου Γέροντα!
