Του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Καστορίας κ. Σεραφείμ
Η περίοδος της Αγίας και Μεγάλης Τεσσαρακοστής, την οποία και πάλι φέτος με την βοήθεια του Θεού διανύουμε, μάς φέρνει πιο κοντά με το πρόσωπο της Υπεραγίας Θεοτόκου.
Το ότι πάντοτε η Εκκλησία τιμά την Παναγία, και ο λαός μας καταφεύγει σ’ αυτήν συχνά πυκνά, φαίνεται στην Ακολουθία των Χαιρετισμών που ψάλλεται κάθε Παρασκευή βράδυ την περίοδο της Νηστείας.
Και όχι μόνο τώρα, αλλά πάντοτε, ο Χριστιανός αισθάνεται την ανάγκη να ακουμπήσει στην Παναγία.
Οι Χριστιανοί έχουν πάντοτε στα χείλη τους το όνομα της Παναγίας. Και μόνο το όνομά της τούς γεμίζει με χαρά και με πνευματική αγαλλίαση.
Αλλά και στις θλίψεις και στις δοκιμασίες η Θεοτόκος είναι η προστασία, είναι η παραμυθία των θλιβομένων, είναι το χελιδόνι εκείνο, το οποίο φέρνει την άνοιξη από τον βαρύ χειμώνα της αμαρτίας.
Χελιδόνα την ονομάζει ο Άγιος Μάρκος ο Ευγενικός σε έναν περίφημο κανόνα του. Χελιδόνα, η οποία φέρνει το νοητό έαρ από τον χειμώνα των παθών.
Είναι αυτή που, κατά τον θεόπτη Πατέρα της Εκκλησίας, παύει τη ζάλη των πειρασμών και σκεπάζει τον άνθρωπο με την σκέπη της φοβεράς προστασίας της.
Είναι αυτή, που παραθέτει ένα πλούσιο τραπέζι στον κάθε κουρασμένο οδοιπόρο αυτής της ζωής και που αυτή η τροφή είναι ο Ουράνιος Άρτος, ο Οποίος κατέβηκε από τον ουρανό, ο Χριστός, ο Οποίος αρτοποιήθηκε στην άχραντη γαστέρα της και μάς έδωσε έτσι τη δυνατότητα της θεώσεως.
Να γιατί ο ιερός υμνογράφος στην αποψινή Ακολουθία των Χαιρετισμών εγκωμιάζει την Παναγία και την χαρακτηρίζει «αιτία της των πάντων θεώσεως».
Α) Αιτία της των πάντων θεώσεως. Ο άνθρωπος πλάστηκε, όπως μας αναφέρει η Αγία Γραφή, κατ’ εικόνα Θεού και καθʼ ομοίωσιν. Είχε τη δυνατότητα τηρώντας τις εντολές του Θεού να φτάσει στο καθʼ ομοίωσιν, να γίνει δηλαδή κατά χάριν Θεός.
“Εγώ είπα, θεοί εστέ και υιοί Υψίστου πάντες” (Ψαλμ. 81,6), είναι ο λόγος του Θεού στην Αγία Γραφή. Έχουμε όμως την εμφάνιση της αμαρτίας, τη φοβερή εκείνη πτώση του Αδάμ, που είχε σαν αποτέλεσμα τον σκοτασμό του νου.
Εσκοτίσθη ο νους του Αδάμ, θα μας τονίσουν οι Πατέρες της Εκκλησίας. Γι’ αυτό και θα μας μιλήσουν για «ασύνετο νου».
Ενώ ο Αδάμ πριν από την πτώση είχε τη δυνατότητα της θεοπτίας, να βλέπει δηλαδή το Θεό, τώρα μετά την πτώση έχασε αυτή τη δυνατότητα.
Εχουμε, έτσι, την αχρείωση του κατ’ εικόνα και την εμφάνιση των δερματίνων χιτώνων.
Και η θεραπεία του αποστάτου νου συνίσταται στην κάθαρση και στον φωτισμό, προκειμένου να του δοθεί η δυνατότητα να δει πάλι το πρόσωπο του Θεού.
Β) Αιτία της των πάντων θεώσεως. Η Θεοτόκος με την καθαρότητα την οποία διέθετε και στολισμένη με την ταπείνωση, έφερε στη γη, κατά την έκφραση του Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά, όχι απλώς την ουράνια βροχή αλλά τον Κύριο των νεφελών.
Μας έδωσε, έτσι, τη δυνατότητα να δούμε το πρόσωπο του Θεού. Έκανε τη γη ουρανό και ουράνωσε, κατά την έκφραση των Πατέρων, το γεώδες ημών φύραμα.
Με τη συνεργασία της στο απόρρητο μυστήριο της ενανθρωπήσεως του Υιού και Λόγου του Θεού, έγινε ο έμψυχος αργαλειός, που ύφανε μέσα στην άχραντη γαστέρα της τον άραφο χιτώνα των δύο φύσεων του Χριστού.
Γ) Αιτία της των πάντων θεώσεως. Η ένωση αυτή της θείας φύσεως με την ανθρώπινη είχε σαν αποτέλεσμα την θέωση του ανθρώπου.
Χάρη στον πνευματικό αυτό γάμο που έγινε, γεννήθηκε η νέα πλάση και η πνευματική ανακαίνιση ολόκληρης της δημιουργίας.
Κατεβαίνει στη γη ο Πλάστης και ανεβαίνει στον ουρανό το πλάσμα Του. “Άνθρωπος γίνεται θεός ίνα Θεόν τον Αδάμ απεργάσηται” (Δοξαστικό του Όρθρου του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου).
Δεν θα είχαμε αυτό το γεγονός της θεώσεως αν δεν υπήρχε ο τόπος της συναντήσεως του Θεού με τον άνθρωπο. Έτσι η σωτηρία και το αποτέλεσμα αυτής, η θέωση του ανθρώπου, είναι κατορθωτή.
Μέσα στη μήτρα της Εκκλησίας μας, της οποίας προσωποποίηση είναι η Θεοτόκος, μπορούμε να φτάσουμε σ’ αυτό το ύψιστο γεγονός που πρέπει να αποτελεί και τον στόχο της ζωής μας.
Μέσα σ’ αυτό το πνευματικό εργαστήριο, τον αργαλειό όπως τον ονομάσαμε, μπορεί να επιτευχθεί η ένωση το ανθρώπου με το Θεό.
Για όλα αυτά ευχαριστούμε την Παναγία και την ευγνωμονούμε, γιατί έγινε η μητέρα του Κυρίου μας Ιησού Χριστού, η δική μας μητέρα, το εργαστήριο της σωτηρίας μας και η χειραγωγός μας στη Βασιλεία των Ουρανών.
“Φωτοφόρον όχημα, ανεδείχθης του Εμμανουήλ, φωτίζουσα τους πιστούς. Δέσποινα Αγνή, διό με καταύγασον, ραθυμίας σκότει την ψυχήν, νυν καλυπτόμενον, και τοις πταίσμασιν ολλύμενον”
