Μέ τήν παρούσαν ἐργασίαν ὑπό τόν τίτλον «Ὁ Αὐτοκρατορικός καί Παλαιός Μητροπολιτικός Ναός τῆς Θεσσαλονίκης. Ἱ. Ναός τῶν Ἀρχαγγέλων-Ἁγ. Γεωργίου Ροτόντα» ἐπιθυμοῦμεν νά καταδείξωμεν καί νά ὑπογραμμίσωμεν τήν σημασίαν τῆς μοναδικότητος ἑνός ἐκ τῶν πλέον σημαντικῶν χριστιανικῶν μνημείων τοῦ ἱστορικοῦ κέντρου τῆς Θεσσαλονίκης, καθώς ὁ ἐν θέματι Ἱερός Ναός ἀποτελεῖ ἐξαιρετικόν δεῖγμα τόσον ἀρχιτεκτονικῆς ὅσον καί αἰσθητικῆς σημασίας πού μέ τήν ἐπιβλητικήν του ὄψιν δεσπόζει καί ἀναδεικνύει τό ἰδιαίτερον πνευματικόν κάλλος καί τό μεγαλεῖον πού χαρακτηρίζει τήν ἱστορικήν του διαδρομήν, γεγονός τό ὁποῖον πέραν τῶν ἄλλων το κατατάσσει εἰς τόν Κατάλογον τῶν Μνημείων Παγκοσμίου Πολιτιστικῆς Κληρονομιᾶς τῆς Unesco, καθώς προστατεύεται ἀπό αὐτήν.
Παράλληλα, ἡ παρούσα ἐργασία σκοπόν ἔχει νά ἀποδείξῃ ὅτι ὡς προκύπτει ἐκ τῆς διεθνοῦς Βιβλιογραφίας διακεκριμένοι ἐπιστήμονες, ἡμέτεροι καί ἀλλοδαποί, ἀναφέρονται μέ συγκεκριμένα ἱστορικά τεκμήρια εἰς τό συγκεκριμένον μοναδικόν παλαιοχριστιανικόν μνημεῖον τῆς πόλεως τῆς Θεσσαλονίκης τό ὁποῖον καί ἀποκαλοῦν μέ τό ὄνομα τῆς ταυτότητός του, δηλαδή Ἱερόν Ναόν Ἀσωμάτων ἤ Ἱερόν Ναόν Ἁγίου Γεωργίου, καθώς δέν πρόκειται ἀπλῶς περί ἑνός μνημείου κυκλοτεροῦς σχήματος (Ροτόντα) ἀλλά περί τοῦ αὐτοκρατορικοῦ καί παλαιοῦ Μητροπολιτικοῦ Ναοῦ τῆς Θεσσαλονίκης, πράγμα πού σημαίνει ὅτι ὡς Ναός διατηρεῖ αναλλοιώτως ἀφ’ ἑνός μέν τό ἀμετάκλητον τοῦ καθαγιασμοῦ του, ἀφ’ ἑτέρου δέ προσδιορίζεται κατά τρόπον σαφῆ καί τό θέμα πού ἔχει σχέσιν μέ τήν χρήσιν τοῦ ἐν λόγῳ μνημείου ἡ ὁποία δέν μπορεῖ νά εἶναι ἅλλη ἀπό αὐτήν, τήν ἀναφερομένην εἰς τήν ἱερότητα τοῦ σκοποῦ διά τόν ὁποῖον οὗτος ἀνηγέρθη. Ἄλλωστε, τά 1300 ἔτη λειτουργικῆς του χρήσεως ὡς καί τά εἴκοσι τελευταία ἀδιακόπτου λατρευτικῆς ζωῆς ἀποτελοῦν στοιχεῖον οὐσιαστικόν, τό ὁποῖον καθιερώνει διεθνῶς τό δικαίωμα τῆς ἀποκλειστικῆς λατρευτικῆς χρήσεώς του, κάτι πού δέν μπορεῖ νά ἀναιρέσῃ οἱαδήποτε Ἀπόφασις Ὑπουργοῦ ἤ Πράξις τῆς Διοικήσεως. Τοῦτο καθίσταται σαφές καί ἀπο τήν ὑφισταμένην Νομολογίαν τοῦ Συμβουλίου τῆς Ἐπικρατείας ὡς ἐπίσης καί ἐκ τῶν ἀναλόγων Συνταγματικῶν Διατάξεων.
Τελευταίως, ἐγένετο προσπάθεια ἀποχαρακτηρισμοῦ τοῦ μοναδικοῦ τούτου χριστιανικοῦ μνημείου ἀπό τήν ἰδιότητά του ὡς Ἱεροῦ Ναοῦ. Εἰδικώτερον δέ, ἡ ἀπόπειρα μετατροπῆς του εἰς χῶρον πολυθεάματος ἤ μουσικοῦ ἀκροάματος ἀκόμη καί ὀθωμανικῆς τεχνοτροπίας ἀποτελεῖ πράξιν βεβηλώσεως τοῦ χώρου καί προκλήσεως τοῦ θρησκευτικοῦ αἰσθήματος τῶν εἰς Χριστόν πιστευόντων κατοίκων τῆς πόλεως καί οὔ μόνον.
Ἡ δέ παραχάραξις τῆς ἱστορικῆς ἀληθείας βαναύσως παραποιεῖ τήν ζῶσαν άλήθειαν τῆς ταυτότητος τοῦ μνημείου. Ἰσχύει δέ καί ἐν προκειμένῳ τό: «ἑάν ἡμεῖς σιωπήσωμεν, οἱ λίθοι κεκράξονται» (Λουκ. 19, 40). Καί οἱ λίθοι (οἱ πλίνθοι τῆς λιθοδομῆς) φέρουν ἐγχαράκτους Σταυρούς συμφώνως πρός τά Πρακτικά τῆς Ἐν Ἀθήναις Ἀρχαιολογικῆς Ἐταιρείας. Ἔξωθεν δέ τοῦ μνημείου ὑπάρχουν ἔνθετοι Σταυροί οἱ ὁποῖοι μαρτυροῦν περί τοῦ λόγου τό ἀληθές, ὡς καί εἰς τήν ἐσωτερικήν ἐπιφάνειαν τῆς βάσεως εἰς την θέσιν τοῦ συνθρόνου τοῦ Ἱεροῦ Βήματος.
Συγχρόνως, τά ἐκ τῆς μελέτης πορίσματα εὐελπιστοῦμεν νά προβληματίσουν κάθε ἀρμόδιον καί νά ἐνισχύσουν τήν ἀγάπην ὅλων μας πρός τό μοναδικόν τοῦτο μνημεῖον, τό ὁποῖον βαναύσως ὑπέστη καταστροφάς, κυρίως ἀπό τούς Ὀθωμανούς κατακτητάς, οἱ ὁποῖοι κυρίως εἰς τά χριστιανικά μνημεία τῆς Θεσσαλονίκης μεγίστας καί μόνον καταστροφάς προκάλεσαν.
Ἡ λειτουργική χρήσις ἑνός Ναοῦ-Μνημείου τον διατηρεῖ καί τον διασώζει καί παρατείνει τήν ζωτικήν του παρουσίαν εἰς διάρκειαν χρόνου, ὡς τοῦτο συμβαίνει με τάς Ἱεράς Μονάς Ἁγίου Ὄρους, Μετεώρων κ.λπ., ἐνῶ ἀντιθέτως ἡ κατάργησις τῆς λειτουργικῆς χρήσεως τοῦ μνημείου τό καταδικάζει εἰς άφανισμόν. Ὁ σεβασμός, ἑπομένως, εἰς ἕναν καθαγιασμένον μαρτυρικόν τόπον γεννᾶ πρός ὅλους μας μεγίστην τήν ἠθικήν ὑποχρέωσιν περί τῆς διαφυλάξεως τούτου.
Ἡ παροῦσα ἔκδοσις εὐλαβῶς ἀφιεροῦται εἰς τήν Α.Μ. τόν Ἀρχιεπίσκοπον Ἀθηνῶν καί πάσης Ἑλλάδος κ.κ. Ἱερώνυμον τόν Β’ διά τήν καθοριστικήν του συμβολήν εἰς τήν ἐπάνοδον τῆς λειτουργικῆς χρήσεως τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Ὁσίου Λουκᾶ Βοιωτίας, πού ἀποτελεῖ πρόδρομον γεγονός τό ὀποῖον γεννᾶ τήν προσδοκίαν καί ἐλπίδα διά τήν ἐπάνοδον ὅλων τῶν χριστιανικῶν μνημείων καί Ναῶν εἰς τήν λειτουργικήν των χρήσιν.
Τήν ἐν λόγῳ ἔκδοσιν προσέφερε κατά τήν διάρκειαν τοῦ ἐπισήμου γεύματος, ὁ Παναγιώτατος Μητροπολίτης Θεσσαλονίκης κ.κ. Ἄνθιμος εἰς τόν Μακαριώτατον Ἀρχιεπίσκοπον Ἀθηνῶν καί πάσης Ἑλλάδος κ.κ. Ἱερώνυμον τόν Β’, κατά τήν πρόσφατον Αὐτοῦ ἐπίσκεψιν εἰς τήν Θεόσωστον Ἐπαρχίαν τοῦ Λαγκαδᾶ.
